In het Plan van Aanpak wordt erkend dat het zelfreinigend vermogen in de top van het OM ontoereikend was om de organisatie op koers te houden. De NVvR beschouwt dit als een signaal dat het College van Procureurs-Generaal de door de commissie Fokkens geconstateerde problemen onderkent. Dat laat onverlet dat de NVvR van mening is dat in het Plan van Aanpak het echte probleem onvoldoende is geanalyseerd. Het gaat volgens de NVvR vooral om een attitudeprobleem. Mensen binnen het OM durven zich onvoldoende uit te spreken. Voor zover problemen wel worden gesignaleerd is niet altijd zichtbaar wat daarmee gebeurt. In het verleden is bij de achterban van de NVvR de indruk ontstaan dat het College verwacht dat problemen op het gebied van integriteit vooral op de werkvloer opgelost moeten worden. De probleemanalyse van Fokkens liet echter duidelijk zien dat integriteit begint bij de top.

Plan van Aanpak

Het Plan van Aanpak biedt volgens de NVvR aanknopingspunten om de cultuur van en attitude binnen het OM te veranderen, opdat mensen zich veiliger voelen en tegenspraak niet wordt afgestraft. Maar er leven ook zorgen. Het College spreekt onder andere over leiderschapsontwikkeling, het initiatief Organisatie in Balans, herijking van de strategisch bestuurlijke overleggen, transparantie in het benoemingenbeleid, het versterken van het BIOM en het instellen van een auditcommissie, een visitatiecommissie, een begeleidingscommissie, en een reflectieraad. Daarnaast wil het College externe deskundigheid betrekken. Hoewel de NVvR begrip heeft voor de manier waarop deze maatregelen in de richting van de minister zijn geformuleerd, vraagt zij zich af of deze, vaak abstract geformuleerde instrumenten ervoor zorgen dat er ook echt wordt geluisterd naar (de tegenspraak vanaf) de werkvloer. De bestuurlijke reflex om problemen weg te regelen, brengt het risico mee dat voorbij wordt gegaan aan wat er eigenlijk aan de hand is. Daarnaast wordt het zorgelijk gevonden dat in het Plan van Aanpak nauwelijks aandacht wordt besteed aan de kanalen die nu al bestaan om het College met kritische geluiden te voeden: medezeggenschap, vertrouwenspersonen, en de NVvR als de vertegenwoordiger van officieren van justitie en advocaten-generaal.

Duidelijkheid

De NVvR hecht aan duidelijkheid. Ze vraagt zich bijvoorbeeld af wie plaats neemt in een van de vele commissies die nu worden opgetuigd, of daarover (en zo ja op welke manier) wordt gecommuniceerd, hoe deze commissies rapporteren (en aan wie) en hoe het College daarmee vervolgens omgaat. Zij vindt het belangrijk om te kunnen volgen wat concreet wordt ondernomen om de gesignaleerde problemen aan te pakken. Het zou daarom goed zijn als zij inzage zou krijgen in eventuele rapportages van de genoemde commissies. Laten zien wat je doet, met wie en waarom helpt om mensen het vertrouwen te geven dat het College werkelijk streeft naar een open en veilig werkklimaat en dat tegenspraak organiseren het College menens is. De NVvR adviseert daarom het bestaande Plan van Aanpak op deze punten verder te concretiseren.

Bredere context

Ten slotte wordt opgemerkt dat de commissie-Fokkens de gesignaleerde integriteitsschendingen plaatst in een bredere organisatorische context. In het Plan van Aanpak wordt daar volgens de NVvR te weinig aandacht aan besteed terwijl die context bepalend is voor het slagen van de plannen. De werkdruk is zoals bekend hoog — ook bij de juridische ondersteuning — benoemingsprocedures zijn vaak niet helder en wekken soms wrevel op, aan leiderschapskwaliteiten ontbreekt het hier en daar en het loopbaanbeleid is grillig. Het College moet deze context de komende jaren niet uit het oog verliezen, meent de NVvR.