Bij EAB’s op basis van een verstekveroordeling draait het om een Europees aanhoudingsbevel van een persoon die in een van de EU-lidstaten veroordeeld is zonder zelf zijn proces te hebben bijgewoond. In 2009 werd een Europese regeling over verstekveroordelingen ingevoerd, die de rechten van de verdachte beoogde te beschermen en tegelijkertijd de samenwerking tussen Europese lidstaten moest vergemakkelijken.

In de praktijk van de IRK – die jaarlijks zo’n 500 tot 600 EAB’s behandelt – blijken juist zulke EAB’s met betrekking tot verstekveroordelingen tot problemen te leiden. Vaak bevatten EAB’s geen, onjuiste of onvolledige informatie over de totstandkoming van de verstekveroordeling. Dat leidt tot verzoeken om aanvullende informatie, tot vertraging, tot extra kosten voor de betrokken lidstaten en, in sommige gevallen, tot weigering van de overlevering.

Oorzaken

Het onderzoek van de IRK en de Universiteit Maastricht, dat begin 2018 van start ging, had tot doel de oorzaken van die problemen bloot te leggen. Deskundigen uit België, Hongarije, Ierland, Nederland, Polen en Roemenië werkten aan de studie mee. Voor een deel bleken de oorzaken in praktische zaken te liggen, zoals het gebruik van een onjuist, verouderd, EAB-formulier of taalproblemen. Een andere oorzaak is dat rechterlijke autoriteiten bij de toepassing van de relevante regelingen niet uitgaan van het Europese recht, maar van hun eigen nationale recht. Deze twee komen echter niet altijd overeen. De problemen worden verder verergerd doordat rechterlijke autoriteiten niet altijd voldoende op de hoogte lijken te zijn van de Europese rechtspraak. Daarbij komt dat het huidige EAB-formulier niet meer aansluit bij die rechtspraak en daarom tot misverstanden leidt.

Handboek voor verstek-EAB’s

Om de problemen het hoofd te bieden, schreven de onderzoekers onder meer een Handboek met gemeenschappelijke richtsnoeren voor het uitvaardigen en uitvoeren van EAB’s met betrekking tot verstekveroordelingen. Ook is er nu een Gids beschikbaar met per onderwerp gerangschikte samenvattingen van de relevante Europese rechtspraak. Daarnaast heeft het onderzoek geleid tot een voorstel tot wijziging van het EAB-formulier. Om de problemen te verhelpen worden er verder aanbevelingen gedaan aan rechterlijke autoriteiten, aan de lidstaten van de Europese Unie en aan de Europese Unie zelf.