Omdat parlementen vaak onvoldoende tegenwicht bieden, is een onafhankelijke rechterlijke macht essentieel om rechtsstatelijke normen te handhaven. Op drie aspecten van de door de grondwetgever gegarandeerde rechterlijke onafhankelijkheid kent het Nederlandse constitutionele recht aanzienlijke tekortkomingen om politieke beïnvloeding en ingrijpen in de rechtspraak te voorkomen. Institutionele onafhankelijkheid vereist verankering van organisatie en werkwijze in de Grondwet, het schrappen van toezichtbevoegdheden van de Minister van Justitie, een aparte begroting voor de rechtspraak en het loskoppelen van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Rechtspositionele onafhankelijkheid vraagt om bindende voordrachten bij benoemingen en betere ontslagbescherming voor bestuurders. Functionele onafhankelijkheid moet worden versterkt door wettelijke regels voor transparante zaakstoedeling en bescherming tegen interne druk. Alleen een goed toegeruste, onafhankelijke rechter kan bijdragen aan het behoud van de democratische rechtsstaat en er geldt dat versterking van grondwettelijke en wettelijke waarborgen dringend noodzakelijk is.

[verder lezen in InView]

Deze bijdrage bespreekt de tot nu toe onderbelichte rol van rechtenfaculteiten in de toegang tot het recht, mede op basis van empirisch onderzoek naar studentenervaringen. De bijdrage roept op tot bezinning op de vraag of het rechtenonderwijs ook aansluit op veelvoorkomende en ingrijpende rechtsproblemen binnen de samenleving.

[verder lezen in InView]

Over het voorschrijven van puberteitsremmers aan minderjarigen met genderdysforie, zoals vastgelegd in het Dutch Protocol, is steeds meer discussie ontstaan. Landen als het Verenigd Koninkrijk en Zweden hebben deze praktijk inmiddels aan banden gelegd. Tegen deze achtergrond heeft de Tweede Kamer de Gezondheidsraad verzocht om een advies over de juridische en medisch-wetenschappelijke basis van het huidige beleid. Dat advies is cruciaal: het zal niet alleen richting geven aan de herziening van het Dutch Protocol, maar ook bepalen hoe Nederland omgaat met een interventie die diep ingrijpt in de ontwikkeling van minderjarigen. Dit artikel onderzoekt of de advisering door de Gezondheidsraad voldoet aan de eisen van onafhankelijkheid en zorgvuldigheid. Daarbij wordt ingegaan op de samenstelling van de commissie, de risico’s van belangenverstrengeling en het bredere reguleringsklimaat waarin deze oordeelsvorming plaatsvindt.

[verder lezen in InView]

Zouden robots, met name mensachtige humanbots, in de toekomst fundamentele rechten moeten krijgen? Niet het vermogen tot denken of lijden is doorslaggevend, maar onze menselijke neiging tot antropomorfische empathie. Naarmate robots menselijker worden qua uiterlijk en gedrag, groeit de maatschappelijke behoefte om hen te beschermen. Technologische ontwikkelingen in AI en robotica zorgen ervoor dat robots steeds autonomer functioneren en menselijke trekken krijgen. Filosofische kaders zoals Benthams lijdensvraag, Kants morele plichten en de nominalistische leer bieden argumenten om juridische status los te koppelen van biologische oorsprong. Vergelijkingen met dierenrechten tonen dat graduele bescherming mogelijk is. Er is een proactieve rechtsontwikkeling nodig om een juridisch vacuüm te voorkomen, omdat fundamentele rechten voor robots door technologische en maatschappelijke ontwikkelingen geen sciencefiction meer zijn, maar een reële vraag.

[verder lezen in InView]