Frans Timmermans is door de mangel gehaald, Manfred Weber heeft een flinke klap gekregen, Ursula von der Leijen is volkomen onvoorbereid naar voren geschoven.
Erger, over de noodzakelijke verbetering van het 'Spitzenkandidat' systeem komt geen enkele opinieschrijver of denktank naar voren met een electoraal proces waarbij ook de burger zou worden geraadpleegd. Iedereen zegt dan wel dat het Europese saamhorigheidsgevoel groter moet, maar tegelijk houd men het bij verschillende vormen van een binnenskamers proces. De burger er buiten laten lijkt mij een denkfout. Natuurlijk wil men vermijden dat een vreemde man als Trump ook hier zou kunnen worden gekozen, maar het ene sluit het andere niet uit: Het is mogelijk een electoraal systeem te op te zetten dat de Trump-idiotie vermijdt terwijl toch de Europese burger wordt geraadpleegd. Op het ogenblik heerst er in Brussel een te klein denken.
Ik geef hier ter illustratie een grove schets uit de losse pols:
Stap 1. Het Europarlement (verder hier ‘het EUP’) kiest zijn Spitzenkandidaten zoals tevoren, dus iedere partijengroep schuift een man of vrouw naar voren.
Stap 2. Andere kandidaten mogen zich vóór een bepaalde datum bij het EUP melden en kunnen tot het voeren van campagne en tot de verkiezing worden toegelaten als zij tenminste 25 procent van de stemmen van het EUP kunnen krijgen. Met andere woorden, er komt een voorronde waar het EUP stemt over kandidaten die zich gemeld hebben. De MEP’s, stuk voor stuk professionele politici, zullen zeker geen 25% van hun stemmen verlenen aan opvallend incompetente kandidaten zoals Trump en dergelijken. Die komen dus niet aan bod.
De lijst van naast de Spitzenkandidaten toe te laten kandidaten kan beperkt worden tot bijvoorbeeld zeven. Welk criterium daarvoor te hanteren laat ik hier buiten beschouwing. Wellicht enkele debatten. Dat geeft dan bijeen een lijst van ongeveer twaalf kandidaten.
Stap 3. Deze (ongeveer) twaalf mogen campagne voren gedurende een beperkte periode, zeg twee maanden met duidelijke begin- en einddatum, door het EUP vast te stellen. Wie daarbuiten duidelijk campagne voert kan door een 60% meerderheid van het EUP uit de lijst worden gezet. De beperking tot twee maanden vermijdt een jarenlange electorale koorts zoals die in de VS het regeren vervuilt.
Stap 4. Na de twee maanden wordt er Europawijd gestemd door de burgers. Dat is goed voor het Europese saamhorigheidsgevoel. De belangstelling op TV, in kranten en bijeenkomsten zal onvermijdelijk enorm zijn.
Deze schets voldoet aan vier criteria:
- Het EUP houdt een flinke mate van controle. Om een dergelijk systeem de kans te geven door het EUP te worden geaccepteerd is dat ook nodig.
- De soort van Donald Trump of Nigel Farage wordt effectief vermeden.
- De burger wordt geraadpleegd.
- De campagne van twee maanden, eens in de vier jaar met een dozijn kandidaten kan een mooi maar ook goed beheerst Europees schouwspel opleveren.
Laat de dames en heren in Brussel maar eens behoorlijk creatief denken. Zij zijn dat verschuldigd aan de vele decennia lange inspanning tot creatie van de EU evenals aan ons, de burgers. Bijvoorbeeld een Tusk, die nu terugtreedt, een overtuigd Europeaan, zou het proces tot het vaststellen van een goed systeem mooi kunnen voorzitten.
mr. E.P.A. baron Prisse, Baambrugge