De Rechtspraak en het openbaar ministerie hopen de achterstand in zaken, die afgelopen voorjaar is ontstaan door de rechtbanksluitingen als gevolg van de corona-uitbraak, zo snel mogelijk in te halen. Tussen 17 maart en 21 mei moesten rechtbanken de behandeling van 14.000 zaken uitstellen, gerechtshoven ruim 3.000 zaken.

In een poging de achterstand weer in te lopen, zal vaker een enkelvoudige kamer strafzaken afhandelen in plaats van de meervoudige kamer, om zo de capaciteit aan rechters te vergroten. Hiertoe zullen ook gepensioneerde rechters tijdelijk de draad weer kunnen oppakken, zo is het plan. Hiervoor is nieuwe wetgeving in de maak. Ook behelzen de maatregelen ruimere openingstijden en avondzittingen.

In recente Ordeberichten van de NOvA wordt ook aandacht gegeven aan het wegwerken van de door ‘corona’ gegroeide voorraad strafzaken bij de rechtbanken. Kern van de nieuwe aanpak zou dan kunnen zijn, zo lezen we, meer OM-strafbeschikkingen. De Orde van Advocaten is kritisch op de plannen van de Rechtspraak. Zo vreest de NOvA dat complexe zaken dreigen te worden ‘platgeslagen’.

Ook de rechters zelf zouden, als ik het – als niet ingewijde – goed zie, snelheid kunnen maken door de behandeling van de uiteindelijk op hun bord komende zaken een ietsje te veranderen. Wachten op nieuwe wetgeving is daar niet voor nodig.

Zonder te overdrijven bestaat een (zeer?) groot gedeelte van de zaken die op de plank liggen uit wat we ‘kruimelwerk’ kunnen noemen. Het meenemen van een blikje bier uit een supermarkt, het roepen van ‘ik heb corona’ tegen een boa, veel vergelijkbaar ander grut wacht op behandeling door de strafrechter.
Bij die behandeling is in de praktijk weinig ruimte voor inleving door die strafrechter. Volgens bekende lijstjes wordt beoordeeld welke straf ‘normaal en passend’ is en die normaliteit respectievelijk passendheid wordt over het algemeen strikt gehandhaafd. Verrassend zijn de uitspraken daarom meestal niet, c.q. bijna nooit.
Vanuit die gedachte ligt een verstandige(r) aanpak voor de hand. Wat let een rechter (natuurlijk: via zijn griffier) om een (standaard) brief te schrijven aan een verdachte, met onder meer:

• ‘er loopt een strafzaak tegen u wegens ..

• als u schuldig wordt bevonden betekent dat vermoedelijk een veroordeling tot ..

• als u akkoord gaat met de afhandeling van deze zaak zonder zitting dan kan ik u een korting aanbieden van (10%, 20%? daarvan) en wordt mijn uitspraak u op korte termijn toegezonden

• als u akkoord gaat met mijn voorstel dan ziet u af van hoger beroep

• u kunt akkoord gaan door deze brief, voorzien van ‘akkoord + uw handtekening’, binnen twee weken te retourneren. Daarna vervalt mijn voorstel en zal een zitting worden gehouden.

• Het is van belang dat u goede rechtsbijstand ontvangt voordat u een beslissing neemt. Dat kan via een advocaat (te vinden bijvoorbeeld via het Juridisch Loket). Akkoord gaan met mijn voorstel betekent immers onder meer dat het vonnis wordt vermeld op uw strafblad.

Natuurlijk moet het bovenstaande worden verfijnd en wellicht wat scherper worden geredigeerd. Dat is iets voor de specialisten bij de rechtbanken.
In Duitsland is dat laatste in iets andere setting overigens al achter de rug. Daar is immers (§ 257c StPO, waar een ‘Verständigung im Strafverfahren’ is geregeld, vooral gebruikt voor een ‘Einigung über das zu erwartende Strafmaß für den Fall eines Geständnisses’) een ‘deal met het gerecht/de rechter’ mogelijk, waarbij in ruil voor een bekentenis een aangepaste strafmaat wordt gehanteerd.

Belangrijker is dat de achterstand kan (en naar mijn indruk: sterk zal) verminderen. Bij een plankvoorraad van (ongeveer) 17.000 en een akkoordverklaring in 15% van de gevallen zal de reductie ook in aantallen (zeer) aanzienlijk zijn.

Deze Opinie verschijnt ook in NJB 2020/1813, afl. 28

Afbeelding: www.pxhere.com