Mag een krant een oproep aan de lezers plaatsen om ‘uw ervaringen’ met een bedrijf te melden?
De Zaak.
Dagblad Tubantia drukt de volgende kopregel in de krant af. ‘Oproep: wat zijn uw ervaringen met Pretium?’ Daaronder een bericht waarin de krant zegt dat ze ‘signalen’ heeft dat dit telecombedrijf een ‘offensief’ is begonnen om klanten van KPN te laten overstappen. Vooral ouderen zouden zich misleid voelen. De krant zegt ‘onderzoek’ te willen doen. Pretium eist in kort geding bij de rechter rectificatie van de oproep en verwijdering van internet van nog vijf artikelen over het telecombedrijf, waaronder ook de oproep zelf.
Welk argument heeft Pretium?
Het bedrijf vindt de publicaties onrechtmatig. Er zou sprake zijn van een ontoelaatbare inbreuk op de reputatie van het bedrijf. Over de ‘Oproep aan de lezer’ stelt het bedrijf dat deze ernstige beschuldigingen en insinuaties bevat. Ook vindt het bedrijf de toon van de publicatie negatief en de beschuldigingen onjuist en ongefundeerd.
Welke maatstaf hanteertde rechter?
Persvrijheid is bijzonder waardevol: de pers moet als waakhond kunnen optreden en vrij commentaar leveren. Tegelijk kan de pers “belangrijke invloed uitoefenen op opinie- en beeldvorming en kan zij reputaties maken of breken. Vooral verantwoordelijkheden op het punt van verificatie en zorgvuldigheid komen daarbij aan journalisten toe.”
Hoe oordeelt de rechter?
De eis om de artikelen over Pretium te verwijderen wordt afgewezen, vooral omdat in een eerder kort geding daar al over is besloten. Met de bezwaren tegen de Oproep aan de Lezer is de rechter het wel eens. Er wordt gesuggereerd dat het bedrijf vooral oudere abonnees wil inpalmen. Termen als ‘overhalen’, ‘moeilijk van af komen’ en ‘niet in de gaten hebben’ vindt de rechter negatief.
De rechter neemt het de krant kwalijk dat het de ‘signalen’ die het kreeg niet heeft getoetst. Op de zitting bleek het alleen te gaan om de vader van de journalist. En diens ervaringen waren niet louter negatief. De aanleiding voor de oproep blijft dan ook vaag, vindt de rechter. Een oproep aan de lezer is ‘weliswaar een erkend journalistiek middel’, maar voor het gebruik gelden ‘forse eisen’. Voordat een journalist een oproep plaatst moet hij zo goed mogelijk de informatie die de aanleiding was hebben getoetst. Er moet worden voorkomen dat „het lijdend voorwerp van de oproep, zeker als daarmee geen overleg heeft plaatsgevonden” al zo wordt beschadigd dat “reacties op de oproep ogenschijnlijk daardoor al niet tot nauwelijks meer kunnen toe- of afdoen aan het door de oproep gecreëerde beeld”.
De krant heeft bij de rechter niet aannemelijk gemaakt dat het over geloofwaardige negatieve informatie over Pretium beschikte, toen het de oproep plaatste. Daarmee schond de krant “in dit bijzondere geval haar journalistieke zorgvuldigheids- en onderzoeksplicht.” Pretium werd ‘bij voorbaat’ in een kwaad daglicht gesteld. Een rectificatie van de oproep wijst de rechter af, omdat die ‘geen inhoudelijk effect’ zal hebben, gezien de artikelen die uit de oproep voortvloeiden. Wel moet de oproep uit het digitale archief worden verwijderd.
Lees de uitspraak (ECLI:NL:RBOVE:2013:2360) hier.
Deze Uitspraak is ook te lezen op Recht en Bestuur.
Bron afbeelding: Jon S
