Op 23 januari 2019, de avond waarop in het Britse Lagerhuis werd vergaderd over plan B van de Brexit deal van Theresa May, was ik al zappend beland op een Duitse zender, waarop het debat live werd uitgezonden. Ik bleef hangen en zag een eindeloze reeks parlementariërs hun betogen afsteken.
De Labourleden vooral over de problemen van werkloosheid, gebrek aan goede gezondheidszorg en scholing in hun districten en de Tories die maar bleven herhalen dat de deal van May het Verenigd Koninkrijk voor altijd tot vazal van de EU zou maken. Het verband met de amendementen die die avond aan de orde waren, was vaak ver te zoeken. Gestemd zou onder andere worden over de vraag of May op pad zou moeten worden gestuurd om in Brussel verlenging van de art. 50 termijn te vragen; of het House of Commons indicatief zou moeten stemmen over verschillende opties die May in Brussel zou kunnen voorleggen; over de vraag of kon worden ingestemd met een no-deal vertrek uit de EU en of May zou moeten bewerkstelligen dat er een tijdlimiet aan de Noord-Ierse backstop zou worden verbonden. Maar daar ging het in het debat nauwelijks over. De parlementsleden richtten zich tot de kiezers in hun eigen districten. Niemand leek naar een ander te luisteren. Af en toe werd er wel een geestige opmerking gemaakt, zoals door een Bremainer die zei dat het terugsturen van May naar Brussel zonder concrete voorstellen haar in een onderhandelingspositie plaatste waarbij ze het pistool alleen maar op haar eigen hoofd kon richten: daar vielen weinig concessies vanuit Brussel op te verwachten. Het schouwspel werd nog surrealistischer door de sonore stem van de voice-over – op de Duitse televisie wordt nooit ondertiteld – die simultaan het gesprokene in het Duits vertaalde, als een oneindige echo van steeds maar weer dezelfde argumenten.
Langzaam verflauwde mijn aandacht voor de inhoud en verlegde die zich naar de procedure. Voor een niet ingewijde kijker is het moeilijk te doorgronden volgens welke procedures en gebruiken in het House of Commons wordt gedebatteerd en gestemd. Behalve dan dat meteen in het oog springt dat het er luidruchtig aan toegaat met instemmende 'jay’s' en afkeurend boegeroep, er heel wat door elkaar geschreeuwd wordt en de Speaker, John Bercow, voortdurend moet ingrijpen om de gemoederen tot bedaren te brengen of Theresa May te laten uitspreken. Op een gegeven moment geeft de Speaker aan dat er gestemd gaat worden over een amendement. Eerst vraagt hij wie er voor is en vervolgens wie tegen. Komt er op de vraag of er iemand tegen of voor is geen geluid uit de zaal, dan is de motie of het amendement aangenomen respectievelijk verworpen. Komt er wel een tegengeluid, dan volgt een zogenaamd 'voting through the lobbies' waarbij de Speaker 'Clear the lobby!' de zaal in buldert. Daarop verlaten de parlementariërs de vergaderzaal voor een zogenaamde Division om vervolgens na een bepaalde tijd, door twee verschillende deuren weer naar binnen te komen. De ene deur betekent dat ze vóór het amendement stemmen en de andere tegen. Bij iedere deur staan twee daartoe speciaal aangewezen 'Tellers' die bijhouden hoeveel parlementariërs door de respectieve deuren zijn gekomen. Als dat eenmaal is gebeurd doen de Tellers plechtig verslag aan de Speaker van de getelde stemmen, die vervolgens luid herhaalt hoeveel stemmen er voor en tegen zijn en dat het amendement is verworpen of aangenomen. Deze Divisions nemen enorm veel tijd in beslag. Er is in het House of Lords, waar dezelfde stemprocedure geldt, al eens voorgesteld een elektronisch stemsysteem in te stellen vanwege het tijdsbeslag en omdat het wel eens voorkomt dat het een Lord niet lukt op tijd terug te zijn en zo de stemming mist. Zonder resultaat: 'My Lords, I do not think that we want to have any truck with electronic devices. We have got a perfectly good egg-timer here.'1 Zo konden we ook zien dat tijdens de 'meaningful vote' op 16 januari 2019 het hoogzwangere parlementslid Tulip Siddiq, die voor die gelegenheid haar keizersnede had uitgesteld, in een rolstoel de vergaderzaal in en uit moest worden gereden om haar stem te kunnen uitbrengen. Dat heeft ertoe geleid dat er op 28 januari 2019 een voorstel is aanvaard om een jaar te experimenteren met proxy-voting om in dit soort gevallen parlementsleden hun stem te laten uitbrengen.2
Het is maar een klein voorbeeld dat demonstreert hoezeer de Britten van hun tradities houden en hoe compromisloos ze daarin zijn. Dat verklaart wellicht ook deels hun hekel aan invloed van de EU en hang naar soevereiniteit.
Intussen ziet het ernaar uit dat de discussie in the House of Commons over de Brexit nauwelijks ergens toe leidt. Dat komt niet door de debattraditie, maar doordat de meeste parlementsleden, van welke politieke kleur dan ook, teveel gericht zijn op het tevreden stellen van hun kiezers. Een verschijnsel dat zich niet alleen in Groot-Brittannië voordoet. Er zit één parel in de debatten in de persoon van het Labourparlementslid David Lammy. Hij durft wel verantwoordelijkheid te nemen. In een vlammend betoog riep hij de regering en alle parlementariërs op hun kiezers tegen te spreken, als zij de waarheid niet willen horen. En die waarheid is, zoals ieder parlementslid weet, dat de verslechtering van de gezondheidszorg en het woningtekort niet de schuld van Brussel is, maar de eigen schuld van de Britse regering en het Britse parlement: 'Zeg de kiezer, of ze het leuk vinden of niet, dat de wereld is geglobaliseerd, dat we alleen in de EU onze economie kunnen versterken, de zorg kunnen verbeteren en huizen kunnen bouwen'. Kijk en geniet!3
Dit Vooraf verschijnt in NJB 2019/251, afl. 5
Afbeelding: https://pixabay.com/en/houses-of-parliament-london-big-ben-1055056/
- House of Lords Voting Procedure, 13 februari 2003, https://api.parliament.uk/historic-hansard/lords/2003/feb/13/house-of-lords-voting-procedure
- Proxy voting in divisions in the House, 24 januari 2019, https://researchbriefings.parliament.uk/ResearchBriefing/Summary/CBP-8359
- David Lammy 10 januari 2019 Brexit speech https://www.youtube.com/watch?v=1XEj64IFzQ8