Op vermogensrechtelijk gebied is wederom meer geschreven dan deze kroniek kan behelzen, waarbij opvalt dat vaak wel zeer specialistisch de diepte wordt opgezocht. Jurisprudentie was er ook te over. Auteurs hebben dan ook hun rechtsgevoel moeten laten spreken in de selectie van wat vermeldenswaardig is. Grote spelers als Albert Heijn, Shell en Booking.com komen lang, maar ook meer particuliere zaken over bijvoorbeeld erfdienstbaarheden met betrekking tot vensters en bomen ontsnapten niet aan de aandacht, evenmin als aansprakelijkheid voor koppen en kommen van heupprothesen die niet gelijktijdig in het verkeer zijn gebracht. De uitleg van het Weens Koopverdrag komt langs en onvermijdelijk viel er weer het nodige te zeggen over causaliteitsvraagstukken.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Ook nu heeft de kroniekperiode weer een rijke oogst opgeleverd, zij het dat de ontwikkelingen zich onveranderd concentreren rondom de thematiek van het responsiever en mensvriendelijker maken van het bestuursrecht en het leveren van maatwerk waar mogelijk. We zien dat aan de (voorgestelde) verfijningen van de rechtspraak over het vertrouwensbeginsel en het evenredigheidsbeginsel, de twee algemene beginselen van behoorlijk bestuur die de afgelopen jaren in toenemende mate een stempel hebben gedrukt op de bestuursrechtelijke rechtsontwikkeling en in de rechtspraak een nieuwe lading/dynamiek hebben gekregen en waarbij de toetsing van besluiten aan de hand van die criteria is gesystematiseerd en verfijnd. Naar verwachting kan binnen afzienbare tijd ook het (materiële) gelijkheidsbeginsel aan dat rijtje van ‘afgestofte’ en verder verfijnde algemene beginselen van behoorlijk bestuur worden toegevoegd.

[verder lezen in NAVIGATOR]

In deze kroniekperiode vonden onder het mandaat van het Europees Openbaar Ministerie (EOM) doorzoekingen plaats in panden in Nederland, is voorzien in wetgeving op het gebied van strafrechtelijke samenwerking met het Verenigd Koninkrijk na de Brexit, stelde de minister pilots voor om te experimenteren met onderdelen uit de beoogde Modernisering Strafvordering en is de bekritiseerde verschijningsplicht van de voorlopig gehechte verdachte van een ernstig zeden- of geweldsmisdrijf een feit. Op het gebied van rechtspraak zette de Hoge Raad de gevolgen van de uitspraak van het EHRM in post-Keskin uiteen. Het herzieningsverzoek in de Pettense campingmoord treft doel, maar het verzoek in de Arnhemse villamoord niet. En de veroordeling van Wilders voor groepsbelediging blijft in cassatie in stand.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Na de grote uitdagingen waarvoor de rechtspraak zich met name aan het begin van de coronacrisis gesteld zag, lijken we inmiddels in rustiger vaarwater beland. Dat geldt voor het gehele burgerlijk procesrecht, waar met name sprake is van nuanceringen en verduidelijkingen. Die schijnbare rust is echter misleidend. Doordat de aandacht uitging naar het oplossen van de acute problemen en knelpunten als gevolg van COVID-19, is er weinig vooruitgang geboekt met een aantal meer fundamentele herzieningen en projecten. De val van het kabinet en de moeizame formatie helpen daar uiteraard ook niet bij. De komende jaren zal de aandacht moeten uitgaan naar het oplossen van de capaciteitsproblemen in de rechtspraak, en moet worden ingezet op verdere digitalisering en modernisering van bestaande wetgeving.

[verder lezen in NAVIGATOR]

[lees de kroniek van het constitutioneel recht in NAVIGATOR]
[lees de kroniek van het personen- en familierecht in NAVIGATOR]
[lees de kroniek van het belastingrecht in NAVIGATOR]
[lees de kroniek van het migratierecht in NAVIGATOR]
[lees de kroniek van het sociaal recht in NAVIGATOR]
[lees de kroniek van het Caribisch recht in NAVIGATOR]
[lees de kroniek van het Europees materieel recht in NAVIGATOR]

De uitspraak van het Bundesverfassungsgericht over het PSPP-programma van de ECB is een primeur: voor het eerst in zijn bestaan heeft het constitutionele hof van de grootste lidstaat van de Unie een arrest van het Hof van Justitie naast zich neergelegd. Daarmee speelt het hoog spel. Het verbaast daarom dat het Duitse Constitutionele Hof zijn ultra vires-oordeel voorziet van een zeer wankele basis. Zijn begrip van proportionaliteit is allesbehalve overtuigend. De daarop gebaseerde kwalificatie van de uitspraak van het Hof van Justitie als ‘methodologisch onbegrijpelijk’ en ‘objectief arbitrair’ is dat evenmin. Nu de lat voor een ultra vires-kwalificatie zo laag ligt, is het bovendien aannemelijk dat in Karlsruhe vaker pogingen zullen worden ondernomen om uitspraken van het Hof van Justitie aan te vechten. Dat valt moeilijk te rijmen met de door het Constitutionele Hof geprezen openheid van de Duitse grondwet voor Europees recht.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Bij de totstandkoming van de Coronawet is in de Tweede Kamer veel te doen geweest over de parlementaire betrokkenheid bij de maatregelen ter bestrijding van het coronavirus. Uiteindelijk heeft dit geleid tot een vetorecht voor de Tweede Kamer ten aanzien van ministeriële regelingen die op grond van deze wet getroffen worden. Bij nadere beschouwing blijkt dit vetorecht een vanuit staatsrechtelijk oogpunt bezien wangedrocht.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Na zes jaar presidentschap is het tijd voor een terugblik. Bij de aanvaarding van dit ambt heb ik zes jaar geleden in mijn installatierede een aantal onderwerpen genoemd die in het bijzonder onze aandacht verdienden. Zo heb ik toen gepleit voor een open houding naar de samenleving. Als hoogste rechter neemt de Hoge Raad immers regelmatig beslissingen die van maatschappelijk belang zijn, die in de samenleving toegepast moeten worden en door de betrokken mensen dus begrepen en gerespecteerd moeten worden. Daarbij past dat de Raad, ook al is hij een hoog rechterlijk college, zich niet verheven en heel plechtig opstelt.

[verder lezen in NAVIGATOR]

In deze kroniekperiode nadert orkaan Lorenzo, met ongekende windkracht voor die regio, de Azoren. Het klimaatdebat wordt urgent, zelfs in de verkiezingscampagnes in de VS. Ook hier te lande: recent is men tot een conclusie gekomen in de Urgenda-zaak. De conclusie strekt ertoe dat het arrest van het Hof in die zaak in stand kan blijven. Het oordeel van de Hoge Raad zal (waarschijnlijk) in de volgende kroniek aan de orde komen: even afwachten dus. In de kroniekperiode was het redelijk windstil op het gebied van het contracten- en goederenrecht. Dat kan echter niet worden gezegd over het aansprakelijkheidsrecht. Daar was veel turbulentie. De Hoge Raad oordeelde over de vorderingen van de Moeders van Srebrenica en er werden prejudiciële vragen beantwoord over het recht met betrekking tot de schade in verband met de gaswinning in Groningen. De schietpartij in Alphen aan den Rijn gaat niet alleen de historie in vanwege het daardoor veroorzaakte leed, maar ook omdat de Hoge Raad in de zaak die in verband hiermee aan het hoogste rechtscollege werd voorgelegd, een nieuwe richting geeft aan de leerstukken relativiteit en causaliteit in het onrechtmatige daad-recht. De bespreking van dat arrest moeten wij echter, vanwege de ruimte die ons is toegemeten, doorschuiven naar de volgende kroniek.

Lees de kroniek van het vermogensrecht in Navigator.

De aandacht voor het burgerperspectief en de behoefte van de burger aan houvast in normen, lopen als een rode draad door deze kroniekperiode heen. De urgentie van normering van de digitalisering van de omgang tussen burgers en overheid blijkt uit rechtspraak en diverse (wets)voorstellen. De in eerdere kronieken gesignaleerde tendens dat overheidsbesluiten (en het gebruik van beleids- en beoordelingsruimte) indringender worden getoetst door de rechter, zet zich onverminderd voort, evenals de inspanningen die de rechter zich getroost om zoveel mogelijk rechtspraak ‘op maat’ te leveren. Binnen het punitieve handhavingsrecht blijft de ontwikkeling van de rechtspraak rondom de cautieplicht en het zwijgrecht de moeite van het volgen waard. Verder was er veel aandacht voor de bestuursrechtelijke handhaving van ondermijnende criminele activiteiten en een drietal belangrijke uitspraken met betrekking tot het overheidsaansprakelijkheidsrecht. Twee ‘Europese’ onderwerpen hebben de afgelopen periode in het bijzonder in de belangstelling gestaan: het toepassingsbereik van en de toets aan de Dienstenrichtlijn, en de schaarse rechtenproblematiek.

Lees de kroniek van het algemeen bestuursrecht in Navigator.

De rechtsstaat lijkt af en toe te wankelen. Alle instituten hebben het volgens diverse rapportages moeilijk, vooral met zichzelf. De klap van buiten kwam toen de zeer gewaardeerde advocaat Derk Wiersum in zijn eigen straat werd doodgeschoten, vermoedelijk vanwege zijn werk als raadsman in een zware strafzaak tegen kopstukken van de Amsterdamse onderwereld. De schok was en is groot. Maar we moeten door, met en voor ons allen.

Lees de kroniek van het straf(proces)recht in Navigator.

Hoewel een paar grote dossiers afgelopen jaar tot afronding kwamen, lijkt de wil tot noodzakelijke vernieuwing op andere complexe dossiers afwezig. Digitalisering blijft een blok aan het been van de gewenste hervormingen. De rechtspraak staat onder druk, maar laat zich gelukkig niet ontmoedigen en ontplooit ook deze kroniekperiode weer allerhande initiatieven die de toegankelijkheid van de rechtspraak moeten verbeteren. Het is de vraag of de sociale advocatuur diezelfde veerkracht kan en wil opbrengen in afwachting van een structurele oplossing uit Den Haag. Het is tijd voor de verslaglegging van een enigszins onrustig jaar burgerlijk procesrecht.

Lees de kroniek van het burgerlijk procesrecht in Navigator.

Lees de kroniek van het Nederlands en Europees constitutioneel recht in Navigator.
Lees de kroniek van het personen- en familierecht in Navigator.
Lees de kroniek van het belastingrecht in Navigator.
Lees de kroniek van het migratierecht in Navigator.
Lees de kroniek van het Europees materieel recht in Navigator.
Lees de kroniek van het sociaal recht in Navigator.

Deze bijdrage poogt achtergrond en duiding te geven bij de recente ontwikkelingen rondom Brexit, identificeert de belangrijkste knelpunten, en bespreekt de resterende mogelijke uitkomsten: welke routes uit de loopgraven liggen nog open? Ook reflecteert deze bijdrage kort op de lessen die wel en niet uit het Brexit-proces getrokken kunnen worden, onder andere inzake de effectiviteit van het recht op terugtrekking en de toekomstige ontwikkeling van de EU zelf. In het eindspel van Brexit zijn immers ook de eerste barsten in het pantser van de eenheid van de Unie zichtbaar geworden.

Lees het hele artikel in Navigator.

In een tijd dat de VS en China verwikkeld zijn in harde onderhandelingen om een escalerende handelsoorlog te voorkomen, heeft de Chinese overheid zich gehaast om de nieuwe Foreign Investment Law uit te vaardigen. Dit om de VS en de EU van zijn goede wil te overtuigen en om aan het buitenlandse bedrijfsleven te laten zien dat China vastbesloten is om zijn economie verder open te stellen voor buitenlandse investeringen en zijn investeringsklimaat te verbeteren. Het succes van de nieuwe investeringswet zal sterk afhangen van de bereidheid en de institutionele capaciteit van alle betrokken overheidsinstellingen deze uit te voeren en te handhaven en van het Chinese en internationale bedrijfsleven om hierop vaardig in te spelen.

Lees het hele artikel in Navigator.

Minister Ollongren heeft op 21 februari 2019 een brief gestuurd naar de Tweede Kamer met plannen om de grondwetsherzieningsprocedure te wijzigen. De kern van deze brief is dat de tweede lezing in de Tweede Kamer sneller moet. In deze bijdrage wordt kort de voorgeschiedenis bij de brief besproken en de inhoud van haar plannen. Hoewel toe te juichen valt dat de minister een duidelijk standpunt inneemt, zijn er ook kanttekeningen te plaatsen bij de brief.

Lees het hele artikel in Navigator.

Michiel Bot betoogt in NJB 4, 2018 dat de beperking door nationale overheden van boycotacties van Israëlische producten in strijd is met het beginsel van de vrijheid van meningsuiting en vergadering. Hij vergelijkt deze boycot, zoals bepleit door de zogenoemde BDS-beweging, met de boycotacties van Afro-Amerikaanse burgers in de jaren 1960 die gericht waren tegen raciale segregatie in de VS. Deze boycotacties werden destijds toegestaan door het Hooggerechtshof in de VS. Bot haalt echter twee soorten boycots door elkaar.

Lees het hele artikel in Navigator.

Professor Verbon stelt dat de door de BDS-beweging voorgestelde boycot van Israëlische producten ‘a-democratisch’ is, wanneer deze ingaat tegen het buitenlands beleid van een nationale overheid. Het is onduidelijk wat hij precies bedoelt met de term ‘a-democratisch’.

Lees het hele artikel in Navigator.

Op het gebied van het algemene contractenrecht enkele signaleringen over de omzetting op grond van artikel 6:87 BW, de beëindiging van overeenkomsten (een zaak van Golden Earring), algemene voorwaarden en wat perikelen rondom bemiddeling en makelaars. Het ‘kabbelde’ wat in het contractenrecht. Dat kan niet gezegd worden van het aansprakelijkheidsrecht en het goederenrecht. De Hoge Raad heeft zich op die laatste rechtsgebieden stevig gemanifesteerd. Hij verschafte duidelijkheid wat betreft de verhouding tussen artikel 6:174 BW en artikel 6:162 BW en ook met betrekking tot artikel 6:170 BW. Verder viel er een mogelijke nuance te ontdekken in de toepassing van de Vleesmeester-Alog doctrine en was er een verrassend arrest over schadebegroting bij de beëindiging van een franchiseovereenkomst. Ook een interessante uitspraak over bezit en een knap staaltje wetgeving in een arrest over de vraag wanneer sprake is van een kwaliteitsrekening.

Lees de kroniek van het vermogensrecht in Navigator.

Deze kroniekperiode laat zien dat er ook met de huidige spelregels voldoende ruimte is om bij te dragen aan de inzet van de onderzoekers van The Hague Institute for Innovation of Law: een overheid die luistert naar haar burgers, verbindt en vertrouwen wekt. In de kroniek wordt een overzicht gegeven van de in het afgelopen jaar gepubliceerde rechtspraak waarin wordt verduidelijkt hoe de huidige, mogelijk verouderde, spelregels worden toegepast en ook van het debat over vernieuwing van het bestuurs(proces)recht. Binnen de huidige kaders is ook veel nieuwe jurisprudentie gevormd. Zo blijft ‘toezicht en handhaving’ een terrein waar de actualiteiten in de rechtspraak elkaar snel opvolgen. Ook waren er interessante ontwikkelingen in de jurisprudentie over de openbaarheid van bestuur en overheidsaansprakelijkheid en in de Europese rechtspraak.

Lees de kroniek van het algemeen bestuursrecht in Navigator.

Op het materieel strafrechtelijke vlak blijft de Hoge Raad waakzaam om een onredelijke dubbele bestraffing te voorkomen. We zagen dat bij de eendaadse samenloop en de voortgezette handeling, die toch wat meer feitelijk en minder juridisch kunnen worden opgevat dan eerder wel werd gedacht. Ook bij diverse vermogensdelicten beperkt de Hoge Raad de (gevolgen van) automatische verdubbeling van strafrechtelijke aansprakelijkheid. Zeker door de recente invoering van eenvoudig witwassen is dat ook wel nodig. Op het formele vlak is de Hoge Raad wat minder scheutig met betrekking tot de positie van de verdachte. Weliswaar mag een opsporingsambtenaar inmiddels niet meer zo maar snuffelen aan/in een inbeslaggenomen elektronische gegevensdrager of geautomatiseerd werk, maar of onrechtmatigheden dienaangaande hard afgestraft dienen te worden kan betwijfeld worden. Bij het ondervragingsrecht en alles wat daarmee samenhangt is het zuinigheid troef op het Korte Voorhout, daar waar Straatsburg de verdachte toch wat ruimer lijkt te bedelen.

Lees de kroniek van het straf(proces)recht in Navigator.

Het burgerlijk procesrecht was ook dit jaar (gelukkig) weer een rustig bezit. Daarmee is echter niet gezegd dat alles koek en ei is. De civiele rechtspraak staat onder druk en dat terwijl de invoering van KEI nog goed en wel van start moet gaan. Dat baart enige zorgen. Maar gelukkig is onze civiele rechtspraak dermate goed en stabiel dat zij ook een periode van grote druk wel zal overleven. Het zou echter mooi zijn wanneer het nieuwe kabinet straks weer ruim baan (en geld) geeft aan de rechtspraak. Want rechtspraak blijft een van de peilers, zo niet de allerbelangrijkste peiler, van onze democratie.

Lees de kroniek van het burgerlijk procesrecht in Navigator.

Lees de kroniek van de Nederlands en Europees constitutioneel recht in Navigator.

Lees de kroniek van het personen- en familierecht in Navigator.

Lees de kroniek van het belastingrecht in Navigator.

Lees de kroniek van het migratierecht in Navigator.

Lees de kroniek van het sociaal recht in Navigator.

Lees de kroniek van het Europees materieel recht in Navigator.

De keuze van het Britse volk voor Leave is onmiskenbaar een scharniermoment in het Europese integratieproces. Voor het eerst dreigt een lidstaat het steeds hechtere verbond te verlaten. De eventuele Brexit vormt daarnaast een ongekende juridische uitdaging. De complexiteit en omvang van de benodigde akkoorden omtrent terugtrekking en de nieuwe EU-VK-relatie vallen nauwelijks te overdrijven. Het VK wil het onderste uit de kan halen. Maar op enig moment zullen de soevereine wensdromen van het VK in contact komen met de nuchtere werkelijkheid. Het beloven harde terugtrekkingsonderhandelingen te worden.

Lees het hele artikel in Navigator.

De uittreding van het Verenigd Koninkrijk uit de EU is inmiddels realiteit en de nieuwe premier heeft haar positie bepaald: een Brexit is een Brexit. De vraag is alleen nog hoe deze gestalte moet krijgen. Maar door het grote belang van de Britse toekomst binnen of buiten de EU is een ander majeur probleem dat door de ‘Conservatives’ is opgeworpen, min of meer uit het zicht verdwenen. Zal er binnenkort ook een Brexit uit de Europese Conventie plaatsvinden?

Lees het hele artikel in Navigator.

In juni 2015 besloot de Raad van Europa tot een militaire crisisbeheersingsoperatie, genaamd Operatie Sophia, in de Middellandse zee. Doel ervan is mensensmokkelaars te bestrijden, en passant worden mensenlevens gered. In dit artikel wordt het optreden van Operatie Sophia verkend. In het bijzonder wordt onderzocht hoe Operatie Sophia invulling geeft aan haar taken, wat de mogelijkheden en beperkingen van de krijgsmacht zijn bij de bestrijding van mensensmokkel en welke lessen hieruit kunnen worden getrokken.

Lees het hele artikel in Navigator.

Publiekrechtelijke kledingvoorschriften zijn een betrekkelijk nieuw fenomeen in onze samenleving. Gemeenschappelijke noemer is dat ze worden gegeven door de burgemeester uit vrees voor verstoring van de openbare orde. Over de vraag of dit rechtens een juiste legitimatie vormt, moest de Franse Raad van State zich recentelijk uitspreken.

Lees het hele artikel in Navigator.

Stel je voor, de Hoge Raad vergist zich een keer doordat hij niet goed uit zijn ogen heeft gekeken… Kan gebeuren! Sterker: is allang gebeurd. Er werden toen ‘herstelarresten’ gewezen. Niet zo chic was dat de Hoge Raad de hand destijds niet in eigen boezem stak, maar het foutje aan ‘een verzuim van de administratie van de Hoge Raad’ toeschreef.

Lees het hele artikel in Navigator.

De combinatie hoofddoek en rechtspraak heeft al heel wat pennen in beweging gebracht. In deze bijdrage wordt het onderwerp op een andere manier belicht dan tot dusver is gebeurd. Na een korte beschrijving van de geschiedenis volgt een analyse van de toepasselijke wetgeving en oordelen van de Commissie Gelijke Behandeling en het College voor de Rechten van de Mens dienaangaande, en wordt aandacht geschonken aan de verschillende standpunten die over de hoofddoek en de rechtspraak zijn ingenomen. Vervolgens wordt met behulp van in de ethiek gewortelde beelden van de rechter geprobeerd om de gedachten rondom hoofddoek en rechter (op een andere wijze) te ordenen. De bijdrage wordt afgesloten met een korte conclusie en een opmerking over diversiteit binnen de rechterlijke macht.

Lees het hele artikel in Navigator.

 

In dit artikel wordt uiteengezet op welke wijze causaliteit en schade verweven zijn, waarna op die basis wordt aangegeven waarin verlies van een kans verschilt van proportionele aansprakelijkheid. Ten eerste wordt daartoe de relatie tussen schade en het vereiste van werkelijk condicio-sine-qua-non-verband besproken. Vervolgens wordt ingegaan op schadebegroting en de rol van hypothetische causaliteit. Daarna wordt de schadebegroting besproken aan de hand van scenario’s, en de leer van verlies van een kans. Tot slot wordt het leerstuk van proportionele aansprakelijkheid behandeld, in discussie met andere standpunten.

Lees het hele artikel in Navigator.

 

Het verschoningsrecht is een groot goed. Het is niet een sta-in-de-weg voor opsporings- of onderzoeksautoriteiten, geen handigheidje waarmee een advocaat en zijn cliënt zaken verborgen kunnen houden die het daglicht niet kunnen verdragen. Het is wel een hoeksteen van de moderne rechtsstaat die voortkomt uit het basale recht dat een burger in een beschaafde samenleving toekomt om zich in alle vrijheid en onbekommerd tot een advocaat te kunnen wenden voor advies en bijstand. Natuurlijk is niet in alle gevallen op voorhand duidelijk of terecht een beroep wordt gedaan op het verschoningsrecht, maar dat oordeel is in een rechtsstaat aan de rechter. Het is te betwijfelen of bestaande onduidelijkheden over de reikwijdte van het verschoningsrecht door codificatie kunnen worden opgelost.

Lees het hele artikel in Navigator.

 

Met een kort persbericht op dinsdag 9 augustus sloeg het NOC-NSF sportminnend Nederland met verstomming. Yuri van Gelder werd uitgesloten van verdere deelname aan de Olympische Spelen. Hij had ‘de normen en waarden binnen Team NL en de KNGU (de Nederlandse gymnastiekfederatie) op grove wijze overschreden’. De turner werd ook per direct naar huis gestuurd. Nauwelijks terug aangekomen op Nederlandse bodem besloot hij juridische stappen te ondernemen in een ultieme poging alsnog aan de toestelfinale aan de ringen te kunnen deelnemen. Juridisch getouwtrek diende zich aan. Uiteindelijk trok de kortgedingrechter in Arnhem een streep door de Olympische ambities van de gymnast. De motivatie van het vonnis overtuigt evenwel niet.

Lees het hele artikel in Navigator.

 

... wat jammer nou, die poging van de redactie om daar uit een oogpunt van diversiteit politiek correcte illustraties bij te zetten!

Lees het hele artikel in Navigator.

Twijfel doet zich gelden op vele niveaus: als bijvoorbeeld de Hoge Raad zelf niet twijfelt over de juiste uitleg van EU-regels is hij niet verplicht om antwoorden van het Hof van Justitie EU op vragen van andere rechters, die hieromtrent wel twijfelden, af te wachten of zelf vragen te stellen. Maar twijfel over de precieze betekenis van specifieke wettelijke bepalingen komt in de kroniekperiode bij de Hoge Raad minstens twee keer aan de orde. Het Hof van Justitie EU neemt tijdens de kroniekperiode over een belangrijk punt dan weer twijfel weg in het Europese consumentrecht. Geen twijfel is er ook over de voortgang van de ontwikkeling van het Europees privaatrecht. Geen twijfel is er in ieder geval over het feit dat met name advocaten er goed aan zouden doen de aanwijzingen die de Hoge Raad tot tweemaal toe formuleert over zorgnormen ter harte te nemen.

Op het eerste gezicht leek het een rustig half jaar. Maar met name in september is een aantal (beleids)kwesties in een stroomversnelling geraakt en kwam de Minister van Veiligheid en Justitie in opspraak over de betrokkenheid van de overheidsinstanties bij de foto van Volkert van der G. Op het gebied van wetgeving is het nog even stilte voor de storm (in het kader van de Modernisering Wetboek van Strafvordering), maar de Hoge Raad heeft een groot aantal belangwekkende uitspraken gedaan (al of niet in cassatie in belang der wet). Voor die rechtspraak is in deze kroniek de meeste aandacht.

Het Wetsvoorstel splitsing van de Raad van State en opheffing van de Centrale Raad van Beroep en het College van Beroep voor het bedrijfsleven en de zogenoemde ‘concurrenten-rechtspraak’ hebben het afgelopen half jaar de meeste pennen in beweging gebracht. Voor het overige was het in deze kroniekperiode betrekkelijk rustig. Op het gebied van openbaarheid van bestuur is vooral het een en ander te doen geweest over het wetsvoorstel waarbij de dwangsom bij WOB-zaken uit de wet wordt gehaald. Het voorstel blijkt op verrassend veel weerstand te stuiten. Verder blijven onrechtmatig verkregen bewijs en de bestuurlijke boete belangrijke thema’s en is een aantal interessante uitspraken over het vertrouwensbeginsel gewezen.

Dit jaar is voor het eerst sinds 2012 de voorjaarskroniek (civiele) rechtspleging weer verschenen. Daarin heeft Carla Klaassen aandacht besteed aan belangrijke actuele ontwikkelingen en thema’s op het gebied van de civiele rechtspleging. De onderhavige kroniek concentreert zich daarom als vanouds op de belangrijkste ontwikkelingen in de jurisprudentie van met name de Hoge Raad op het terrein van het burgerlijk procesrecht. Het beeld in de jurisprudentie is grotendeels ook als vanouds: geen revolutionaire ontwikkelingen, maar voldoende uitspraken die de moeite van het signaleren waard zijn. Als echter de rechtspraak naar aanleiding van de pilotreglementen bij de Gerechtshoven Amsterdam en ’s-Hertogenbosch een voorbode is van wat ons te wachten staat na de invoering van KEI, zal er de komende jaren voldoende stof zijn voor deze kroniek.