Het NRC-interview van 7 mei 2025 waarin NIOD-directeur Eickhoff sprak over genocidaal geweld in Gaza heeft een belangrijke impuls gegeven aan het Nederlandse publieke en politieke debat over de kwalificatievraag. In een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer enkele weken later stelde Marieke de Hoon, hoofddocent internationaal strafrecht, dat Israël zich ‘hoogstwaarschijnlijk schuldig heeft gemaakt en maakt aan genocide’, terwijl advocaat Knoops waarschuwde tegen lichtvaardig gebruik van de term. Wie bepaalt en hoe moet worden bepaald of er genocide plaatsvindt in Gaza en wat zijn de verplichtingen van de Nederlandse regering in dezen? Dat zijn de leidende vragen voor deze bijdrage.

[verder lezen in InView]

De Nederlandse regering worstelt zichtbaar met de verplichtingen die internationaal recht oplegt ten aanzien van het beleid jegens Israël. Zowel de ernstige schendingen van het oorlogsrecht en de (dreigende) genocide in Gaza, als de illegale bezetting van belangrijke delen van Palestina brengen verplichtingen voor Nederland met zich mee. Staten moeten namelijk handelen wanneer andere staten kernregels van internationaal recht (dreigen te) schenden. Daarbij geldt dat van staten die nauwe politieke en economische relaties onderhouden met een staat die zich niet aan de regels houdt, verwacht wordt dat ze die invloed aanwenden om schendingen te voorkomen en te beëindigen en daarbij middelen inzetten die in verhouding staan tot de ernst van de (dreigende) schendingen. Daarnaast betekent het verbod om bij te dragen aan die schendingen dat staten hun steun aan en samenwerking met de schendende staat mogelijk moeten stilleggen. Alhoewel de laatste maanden een voorzichtige kentering in het beleid zichtbaar is, is de trage, voorzichtige en minimale inzet van Nederland niet voldoende om aan de ondergrens die internationaal recht stelt, te voldoen.

[verder lezen in InView]

Sinds de aanval van Hamas op Israël in oktober 2023, voert Israël oorlog in de Gazastrook. Tienduizenden Palestijnen hebben het leven gelaten. Het Internationaal Gerechtshof acht het plausibel dat Israël het recht van de Palestijnen in de Gazastrook om beschermd te worden tegen genocide schendt. Human Rights Watch stelt dat Israël in de Gazastrook een genocide aan het verrichten is. De omstandigheden waarin Palestijnen in Gaza dienen te leven zijn mensonterend. Deze bijdrage bespreekt welke stappen de EU en haar lidstaten kunnen zetten om het menselijk lijden in Gaza en, bij uitbreiding, de overige Palestijnse gebieden, te stoppen. Het is niet alleen moreel maar ook juridisch belangrijk om deze vraag te beantwoorden, aangezien het Internationaal Gerechtshof in recente beslissingen heeft gewezen op de verplichtingen van derde landen om schendingen van normen van ius cogens te voorkomen en te beëindigen.

[verder lezen in InView]

Er ontstaat een toenemende consensus bij de deskundigen dat de wijze waarop de burgerbevolking doelwit van de Israëlische aanvallen vormt, kwalificeert als volkerenmoord in volkenrechtelijke zin, nu de opzet tot uitroeiing steeds meer in het spel komt. De Grondwet verplicht de regering in artikel 90 de ontwikkeling van de internationale rechtsorde te bevorderen. In dit artikel wordt nagegaan na wat deze verplichting in deze context behelst.

[verder lezen in InView]

Actuele militaire, politieke en economische conflicten leiden regelmatig tot de stelling dat de mondiale rechtsorde op instorten staat. Maar wat is het internationale recht dat die orde inhoud geeft en hoe geordend is die orde eigenlijk? In dit essay ligt het accent op de kracht en zwaktes maar ook op het herstel- en aanpassingsvermogen van het internationale recht. Centraal staan de rechten van de mens, handel en veiligheid, waarbij de voorbeelden ter illustratie, gezien dit themanummer van het NJB, zoveel mogelijk zijn ontleend aan het Israëlisch- Palestijnse conflict. Verwijzingen ontbreken, maar alles is te traceren.

[verder lezen in InView]

In dit artikel wordt nader ingegaan op de specifieke vraag naar de toepasselijkheid van het jus ad bellum op acties die als digitale oorlogvoering worden aangeduid. Daarbij wordt onderzocht of en in hoeverre cyberacties onder het geweldverbod vallen en wanneer zelfverdediging met geweld tegen een cyberaanval is toegestaan. De leidende vragen zijn: in hoeverre is het mogelijk en opportuun om de relevante regels van het VN Handvest en het internationaal gewoonterecht te herinterpreteren in het licht van dit nieuwe fenomeen. Dienen bepaalde regels aangaande bewijs, toerekening of het bestaan van een gewapende aanval flexibeler of juist strikter geïnterpreteerd te worden dan voor traditionele situaties en wat zijn de gevolgen van nieuwe interpretaties voor het recht op het geweldgebruik meer in zijn algemeenheid?

De bijdrage van meervoudig beslissen aan de kwaliteit van rechtspraak
In het kader van de bezuinigingen is een wetsvoorstel ingediend dat de meervoudige behandeling van rechtszaken moet beperken. In dit artikel wordt een experiment beschreven dat is gebaseerd op de aanname dat rechterlijke besluitvorming niet wezenlijk afwijkt van andere besluitvormingsprocessen. Naar die processen is het nodige onderzoek gedaan en daaraan kunnen verwachtingen omtrent (de kwaliteit van) rechterlijke besluitvorming worden ontleend. Het experiment concentreert zich op de vraag of er aantoonbare verschillen in uitkomst zijn tussen enkelvoudige en meervoudige besluitvorming waar het gaat om het maken van fouten. Hoewel er ook onder de betrokken professionals en in de literatuur enige steun is voor het ook in hoger beroep enkelvoudig behandelen van zaken met een geringe complexiteit, manen de uitkomsten van dit experiment tot voorzichtigheid.

Een beschouwing over het wetsvoorstel ‘Wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek in verband met het juridisch ouderschap van de vrouwelijke partner van de moeder anders dan door adoptie’
Het is de hoogste tijd dat wij ons beraden op een volwaardige juridische regeling van alle omstandigheden waarin kinderen grootgebracht worden. De manier waarop in het wetsvoorstel wordt omgegaan met sociaal ouderschap is in wezen denigrerend: het wordt niet erkend als gezinsvorm sui generis maar het moet in de bestaande patronen worden opgenomen. Het voorstel blijft hangen in de bekende structuren waarin het de juridische ouders zijn die kinderen grootbrengen. En perst sociale ouders daarom, in kennelijke strijd met de biologische werkelijkheid, in het keurslijf van het juridisch ouderschap. Een gemiste kans.