Een op 21 mei 2025 gepubliceerde factsheet met nieuwe ramingen van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC) laat zien dat de druk op het gevangeniswezen in de periode 2026-2030 verder zal toenemen, naar verwachting met 1% per jaar. Zonder maatregelen wordt het cellentekort de aankomende jaren dus alleen maar groter. Het WODC ziet kansen in de inzet van andere typen straffen, waar geen cellen voor nodig zijn.
De meeste vrijheidsstraffen zijn kort en niet effectiever dan andere straffen. De helft van alle opgelegde vrijheidsstraffen duurt korter dan een maand, en 70% van alle vrijheidsstraffen is korter dan drie maanden. Maar, korte vrijheidsstraffen zijn niet of nauwelijks effectiever dan andere straffen:
- er is een evengrote of juist grotere kans op recidive vergeleken met boetes, taakstraffen of voorwaardelijke straffen;
- er lijkt geen of maar klein beetje meer afschrikwekkend effect te zijn vergeleken met andere straffen;
- iets langer durende, niet-vrijheidsbenemende straffen worden als even zwaar ervaren.
Te nemen maatregelen
Criminaliteit is niet constant: er zijn periodes van (sterke) toename en periodes van (sterke) afname. Hierop inspelen is ingewikkeld. (Redelijk) snel in te voeren maatregelen, zoals meer personen op één cel of personen voor het einde van hun straf naar huis sturen, leveren mogelijk niet genoeg op en kennen ook nadelen. Langetermijnoplossingen, zoals het bijbouwen van gevangenissen en zoeken naar extra personeel, kosten meer tijd (dan dat er mogelijk is). Zonder beleidsveranderingen neemt naar verwachting de druk op het gevangeniswezen alleen maar verder toe. Een flexibel strafbeleid zou kunnen bijdragen aan het verminderen van de capaciteitsdruk. Dat betekent het ook inzetten van andere soort straffen (waar toepasselijk), zoals taakstraffen of voorwaardelijke vrijheidsstraffen. Deze straffen zijn minstens zo effectief, maar er zijn geen cellen voor nodig.
Verwachting tot 2030: cellentekort wordt (nog) groter - Wachten met maatregelen verergert problematiek
Bron: www.wodc.nl