Dat blijkt uit onderzoek van SSR, het opleidingsinstituut van Rechtspraak en Openbaar Ministerie. Voor het onderzoek werd eerder onderzoek uit 2004 naar de mening van burgers en rechters over elkaar, over gedaan. Uit dat onderzoek bleek in grote lijnen ook al dat rechters denken dat zij hun oren meer te luisteren moeten leggen in de samenleving, terwijl die samenleving dat juist niet wil. “Rechters denken, ten onrechte, dat burgers willen dat de rechter dichter bij hen op schoot komt zitten”, zegt onderzoeker Albert Klijn in een toelichting op de site van SSR.

Spagaat

Het door rechters zichzelf toedichten van opvattingen die in de samenleving zouden spelen, kan problematisch zijn, legt Klijn uit. “Dat verkeerd percipiëren veroorzaakt schadelijke kortsluitingen en miscommunicatie. De rechter krijgt hierdoor het gevoel in een spagaat te zitten tussen zijn eigen onafhankelijkheid en hetgeen de samenleving zou willen. Rechters gaan doen wat ze denken dat de burger wil, terwijl de burger zélf iets heel anders wenst”, aldus Albert Klijn.

Afstandelijkheid

Uit het onderzoek, dat het doel had eventuele kloven tussen burgers en rechters inzichtelijk te krijgen, blijkt voorts dat er een klein verschil van mening is over de invulling van het begrip ‘afstandelijkheid’ door de rechter. Waar rechters denken dat zij een open oor hebben voor geluiden in de samenleving en dat tot uitdrukking laten komen in hun uitspraken, ervaren burgers dat niet zo. Maar dat vinden zij niet erg, omdat zij van mening zijn dat rechters in hun werk juist een zekere afstand moeten bewaren. 

Reputatie

De conclusie van het SSR-onderzoek vertoont overeenkomsten met een onderzoek van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur, die in 2012 in opdracht van de Raad voor de rechtspraak opinieleiders ondervroeg over de reputatie van de Rechtspraak. De conclusie van dat onderzoek was dat de Rechtspraak aan haar beeldvorming moest werken, juist door afstand te houden van de samenleving.

Deelname

Het onderzoek werd gehouden onder ruim 500 burgers en slechts enkele tientallen rechters. “Teleurstellend”, vindt Albert Klijn. “Als er méér rechters hadden meegedaan dan was ook wat hen betreft deze steekproef representatief geweest. Nu was het aantal deelnemende rechters te laag om, wat hen betreft, steekhoudende resultaten te kunnen opleveren. Terwijl toch ook uit dit onderzoek blijkt dat er interessante en leerzame conclusies getrokken kunnen worden. Ik wil er dan ook erg voor pleiten dat rechters méér zouden moeten deelnemen aan wetenschappelijke onderzoeken. Dat is in het belang van henzelf, de rechterlijke organisatie en de samenleving”. 

Bronnen: Rechtspraak.nl en SSR.nl, op beide plekken is het onderzoek te vinden met publicatienummer 1265