De Miljoenennota 2023 verschijnt in een periode waarin hoge inflatie en grote onzekerheden het economische beeld bepalen. Tegelijkertijd blijft de economie dit jaar fors groeien. Hoewel de overheidsfinanciën ondertussen nog steeds een gunstig beeld vertonen, voldoet de Miljoenennota niet geheel aan de nationale en Europese begrotingsregels.

Nieuw begrotingsproces

Het kabinet heeft het begrotingsproces aangepast en is dit jaar gestart met een meerjarige Voorjaarsnota. In augustus heeft het kabinet in een heel korte tijd besloten tot een zeer omvangrijk pakket om de koopkracht te ondersteunen. Hierdoor zijn de gevolgen van de gemaakte keuzes slecht te overzien, terwijl het nieuwe begrotingsproces juist meer rust moet brengen en de integrale besluitvorming moet bevorderen. Het haastige proces in augustus staat niet alleen een zorgvuldige besluitvorming over andere onderwerpen, zoals de vermogensverdeling, in de weg, maar brengt ook de uitvoerbaarheid van maatregelen voor burgers en bedrijven niet dichterbij. Het advies aan het kabinet en de beide Kamers is dan ook om zich te houden aan de procedureafspraken die horen bij de Voorjaarsnota-nieuwe stijl.

Analyse sociaaleconomische structuur

Op de langere termijn zorgen vergrijzing en de klimaat- en energiecrisis voor een minder gunstige ontwikkeling van de overheidsfinanciën. Deze analyse zou onderdeel moeten zijn van het hervormingsprogramma dat het kabinet jaarlijks in het voorjaar opstelt. Zo’n analyse heeft als doel om tot integraal afgewogen keuzes en prioritering te komen en daarmee het handelings- en oplossingsvermogen van het kabinet en het parlement te helpen. Dat lijkt meer dan ooit nodig, want: niet alles kan, en zeker niet tegelijkertijd. Dit is dagelijks te zien in vastgelopen uitvoeringsorganisaties.

Historisch krappe arbeidsmarkt

Dat niet alles kan, komt ook door de historisch krappe arbeidsmarkt die aanzienlijke economische en maatschappelijke gevolgen heeft. Het kabinet zet stappen om de krapte aan te pakken, maar volgens de Afdeling advisering kan het kabinet met de knelpunten voortvarender aan de slag. Het kabinet kan onder meer bijdragen aan een oplossing door werknemers te stimuleren meer uren te werken. Overheid én werkgevers spelen hierin samen een rol. Ze hebben een gezamenlijke verantwoordelijkheid om het arbeidsmarktprobleem aan te pakken.

Onvolledige naleving van de nationale en Europese begrotingsregels

Het kabinet stelde al in de Voorjaarsnota 2022 dat de grens was bereikt van wat het acceptabel acht om uit te geven en dat nieuw beleid met gevolgen voor de begroting in beginsel gedekt moet zijn. Het beleidspakket uit de Miljoenennota 2023 leidt echter wederom tot verdere ongedekte intensiveringen op de korte termijn. Ook aan de Europese begrotingsregels wordt niet volledig voldaan. De Miljoenennota 2023 voldoet niet aan de eisen van de zogenoemde preventieve arm van het Stabiliteits- en Groeipact. Hoewel dit niet direct tot consequenties leidt en niet op korte termijn tot zorgen over de financierbaarheid van de Nederlandse overheidsschuld aanleiding geeft, draagt dit niet bij aan een ordelijk begrotingsbeleid.

Positieve ontwikkelingen

De Afdeling advisering benoemt ook enkele positieve ontwikkelingen in haar rapportage. Het is goed dat het kabinet in de Miljoenennota 2023 zowel ingaat op de financiële houdbaarheid als de houdbaarheid van de overheidsfinanciën voor toekomstige generaties. Ook heeft het kabinet verdere stappen gezet in het verankeren van brede welvaart in de begrotingscyclus en de transparante weergave in de Miljoenennota van begrotingsrelevante onderwerpen, wat de Afdeling advisering eerder bepleitte.

Advies en rapportage Miljoenennota 2023

Bron: www.raadvanstate.nl