De oproep om de barrières die de toegang tot werk voor asielzoekers belemmeren op te heffen, klinkt steeds luider. Voor een laatste maal roept een collectief van wetenschappers, werkgevers, NGO’s en betrokken burgers op om een petitie te tekenen die de regering oproept om de regelgeving ten aanzien van tewerkstelling van asielzoekers te vereenvoudigen en in overeenstemming te brengen met EU-recht.
Het collectief biedt de petitie aan de Tweede Kamer aan, die op 5 juni debatteert over het onderwerp. De tekst van de petitie is gebaseerd op onderzoeken die uitwijzen dat:
- het Nederlandse beleid op punten strijdig is met Europees en internationaal recht,
- het geven van toegang tot werk beter is voor het welzijn van asielzoekers,
- dat het hun kansen op het vinden van werk nadat ze een status hebben gekregen, vergroot en de kans om een beroep op de bijstand te moeten doen verkleint en
- dat het bijdraagt aan de bereidheid om terug te keren, mocht de aanvraag worden afgewezen.
Vanwege de krapte op de arbeidsmarkt en de ervaringen met Oekraïense ontheemden die direct toegang hebben tot de arbeidsmarkt – en daar in hoge mate gebruik van maken – lijkt er momentum te zijn voor verandering. D66 Tweede Kamerlid Anne-Marijke Podt heeft een initiatiefnota opgesteld die ervoor pleit om asielzoekers vanaf dag één mee te laten doen. Deze nota wordt op 5 juni besproken. Daarnaast zijn verschillende gemeenten (zoals Almere en Zaanstad) pilots gestart om de toegang tot werk te vergemakkelijken. Tot slot heeft de rechtbank Den Haag op 18 april een streep gehaald door de 24-wekeneis omdat die strijdig is met EU-recht (artikel 15 van de Opvangrichtlijn). Ook werkgevers, zoals Ben & Jerry’s, sluiten zich aan bij het pleidooi voor versoepeling. Daarnaast is er steun van een grote groep NGO’s en belangenorganisaties, zoals DeliteLabs, TENT foundation, Refugee Talent Hub, Refugee start force, het UAF en Vluchtelingenwerk.
Barrière 24-wekeneis
Asielzoekers die een aanvraag voor een verblijfsvergunning hebben ingediend mogen werken als hun procedure langer dan 6 maanden duurt. De Nederlandse regels en praktijk maken het hen, en de werkgevers die hen willen tewerkstellen echter heel erg moeilijk. Dit is de verklaring voor het lage percentage asielzoekers dat gebruik maakt van de mogelijkheid om te werken, zo laat ook een recent onderzoek van Regioplan zien. Een belangrijke barrière is de 24-wekeneis, die bepaalt dat asielzoekers per jaar slechts 24 weken mogen werken. Een veel gebruikt argument tegen versoepeling van de toegang tot de arbeidsmarkt, is het idee dat meer dan 24 weken werken per jaar leidt tot het opbouwen van WW-rechten, waaraan asielzoekers verblijfsrechten zouden kunnen ontlenen. Dit argument berust echter op onjuiste aannames, zou heeft onderzoek (meermaals) aangetoond. Tot slot is nooit aangetoond dat het versoepelen van de toegang tot werk zou leiden tot een aanzuigende werking.