Het Openbaar Ministerie (OM) heeft op 1 mei 2025 de Aanwijzing waarborgen professioneel verschoningsrecht gepubliceerd. De aanwijzing schetst het juridisch kader voor de omgang met verschoningsgerechtigd materiaal van geheimhouders als bedoeld in art. 218 Sv. Het OM heeft de uitspraak van 12 maart 2024 van de Hoge Raad (ECLI:NL:HR:2024:375) in de aanwijzing verwerkt. De aanwijzing treedt in werking op 1 juni 2025.
Tijdens het strafrechtelijk onderzoek kan het OM grote hoeveelheden gegevens in beslag nemen of verkrijgen door de inzet van (bijzondere) opsporingsbevoegdheden. Er kan daarbij een ‘redelijk vermoeden’ ontstaan dat tussen die gegevens zich materiaal bevindt dat onder het verschoningsrecht valt van een professionele geheimhouder, bijvoorbeeld de mails en appberichten tussen de geheimhouder en de cliënt. Omdat die communicatie vertrouwelijk moet blijven, moet er een filtering worden uitgevoerd zodat die gegevens niet ter beschikking komen van de opsporingsambtenaren die het strafrechtelijk onderzoek uitvoeren. Lange tijd was niet duidelijk hoe die filtering praktisch moest plaatsvinden en wat hierin de rollen en verantwoordelijkheden van het OM, de rechter-commissaris, de advocaat en de opsporing zijn. De Hoge Raad oordeelde op 12 maart 2024 dat de wet op dit gebied niet duidelijk genoeg was en heeft in de uitspraak duidelijkheid gegeven over de te volgen procedures.
Filtering gegevens
De aanwijzing schrijft voor dat in de gevallen dat redelijkerwijs vermoed kan worden dat gegevens van geheimhouders aanwezig zijn in de gegevens die onderzocht worden, er een filtering van deze gegevens uitgevoerd moet worden. Die filtering moet worden uitgevoerd door een rechter-commissaris, tenzij het OM (geautomatiseerd) de filtering zonder kennisname van het verschoningsgerechtigd materiaal zelf kan uitvoeren. De opsporingsambtenaren die het strafrechtelijk onderzoek uitvoeren, mogen op geen enkele wijze kennis nemen van de gegevens die onder het verschoningsrecht (kunnen) vallen. De gegevens die onder het verschoningsrecht vallen, moeten worden vernietigd zodat zij niet gebruikt kunnen worden in het strafrechtelijk onderzoek. Het OM en de opsporing moeten deze procedure standaard volgen, tenzij er sprake is van een spoedgeval waarin een filtering niet kan worden afgewacht. Het gaat dan om situaties waarin het onderzoek niet kan worden uitgesteld omdat anders het leven, de veiligheid of gezondheid van mensen ernstig in gevaar komt. Denk daarbij aan ernstige misdrijven zoals een ontvoering of vermissing. Dit zijn dus echt de uitzonderingssituaties.
Aanwijzing waarborgen professioneel verschoningsrecht (2025A001)
Bron: www.om.nl