De Nederlandse rechtsstaat staat onder druk. Ondanks een lange traditie van juridische waarborgen en vertrouwen in instituties, tonen recente gebeurtenissen – zoals de kinderopvangtoeslagaffaire – aan dat het systeem kwetsbaar is. In dit artikel, het laatste uit de serie ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van het NJB, reflecteert Raymond Schlössels op de analyse van Alex Brenninkmeijer uit 2021 en onderzoekt hij hoe wetgever, bestuur en rechter kunnen bijdragen aan het keren van rechtsstatelijke erosie. Centraal staat de vraag: hoe maken we de verwaarloosde rechtsstaat weerbaar en tastbaar in de praktijk, zonder ingrijpende stelselwijzigingen, maar door verantwoordelijkheid, cultuur en dialoog te versterken?

[verder lezen in InView]

De afgelopen maanden is minister Wiersma veelvuldig in het nieuws geweest over de wijze waarop ze verzoeken op grond van de Wet open overheid (Woo) heeft afgehandeld. Journalisten bekritiseerden de handelswijze van de minister, de rechtbank Overijssel (bestuursrecht) oordeelde dat ze misbruik van haar bevoegdheid had gemaakt en de rechtbank Den Haag (civiele rechter) had er zo weinig vertrouwen in dat de minister stukken zou verstrekken dat aan de uitspraak een dwangsom werd verbonden. De kritiek op de minister zag op drie aspecten van de door haar gevolgde procedure. In deze bijdrage wordt bezien in hoeverre deze kritiek terecht was.

[verder lezen in InView]

Het arrest van de Hoge Raad van 3 oktober 2025 over de uitvoer van F-35-onderdelen naar Israël raakt aan fundamentele vragen over de rol van de rechter in politiek gevoelige dossiers, de reikwijdte van internationale verplichtingen inzake wapenexport, en de juridische houdbaarheid van vergunningen voor onbepaalde tijd binnen multinationale defensieprojecten. De Hoge Raad oordeelt dat het Wapenhandelsverdrag en het Gemeenschappelijk Standpunt van de EU geen herbeoordelingsplicht ten aanzien van die vergunning bevatten, maar dat bij een vrijwillige herbeoordeling wél getoetst moet worden aan de internationale criteria. In dit artikel wordt bepleit dat de algemene vergunning AV009, die sinds 2016 van kracht is, niet voldoet aan de vereisten van transparantie en specifieke toetsing zoals neergelegd in het Wapenhandelsverdrag. De vergunning is daarmee strijdig met hogere regelgeving en zou in een volgende procedure onverbindend verklaard kunnen worden.

[verder lezen in InView]

In tegenstelling tot het hof en de conclusie van de advocaat-generaal, oordeelde de Hoge Raad in het F-35-arrest dat de rechter niet zelfstandig mag toetsen of sprake is van een duidelijk risico op ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht. Die beoordeling is voorbehouden aan de minister. De uitspraak lijkt te passen in een trend van grotere terughoudendheid ten aanzien van algemeenbelangzaken. In dit geval had de Hoge Raad best wat richtinggevender mogen zijn.

[verder lezen in InView]

Het Nederlandse migratiebeleid staat opnieuw in het teken van vergaande maatregelen om de asielinstroom te beperken. Met de invoering van het amendement Vondeling 1 en de toevoeging van artikel 108a aan de Vreemdelingenwet 2000 wordt verblijf zonder een rechtmatige verblijfsstatus niet alleen strafbaar gesteld, maar ontstaat ook onzekerheid over de positie van hulpverleners. Het is de vraag of deze strafbaarstelling verenigbaar is met nationale en internationale verplichtingen. In dit artikel een analyse van deze kwestie in het licht van fundamentele rechten op medische zorg en opvang en de mogelijke gevolgen voor kwetsbare groepen in de samenleving.

[verder lezen in InView]