Kan de werkgever de diefstal van een leaseauto door slordigheid van de berijder op hem verhalen?
De Zaak.
Een verzekeringsarts doet iets doms met zijn lease BMW, die hij tegen een eigen bijdrage ook privé mag gebruiken. Hij laat de autosleutel aan zijn sleutelbos in de voordeur zitten, terwijl hij even achter het huis met de hond bezig is. In die periode wordt de auto gestolen, dankzij de achtergelaten sleutel. De werkgever, een pensioenfonds, eist daarop ruim € 29.000 euro terug van de arts, de dagwaarde van de auto. Later wordt het bedrag verlaagd tot € 11.500 De auto is binnen een paar maanden teruggevonden en wordt door de leasemaatschappij, op verzoek van de werkgever verkocht, aan de hoogste bieder voor € 17.500.
Wat staat er in de verzekeringspolis en in de leaseregeling?
"De verzekering geeft geen vergoeding bij schade ontstaan door schuld, opzet of grove roekeloosheid", aldus de polis. En in de leaseregeling staat dat er niet wordt vergoed als er sprake was van "opzet, grove schuld, grove roekeloosheid of onzorgvuldig handelen van de verzekerde zelf". De verzekeraar en de werkgever vinden dat er sprake was van roekeloos en onzorgvuldig handelen door de arts.
Vindt de rechter ook dat de arts aansprakelijk is?
De zaak wordt door drie instanties behandeld – ze onderschrijven allemaal dat de arts wel een verwijt kan worden gemaakt. Maar geen ernstig verwijt. Van roekeloosheid of opzet, de wettelijke voorwaarden waaronder een verzekeraar niet aansprakelijk is, kan hier geen sprake zijn. In de polis die de werkgever afsloot is aansprakelijkheid uitgesloten bij grove schuld of onzorgvuldig handelen. De arts had geen andere keus dan de poliskeuze van zijn werkgever voor zijn auto te volgen.
Had de arts dan niet kunnen weten dat hij dus niet tegen eigen onzorgvuldig handelen was verzekerd?
Hierin komt de rechter de leaseautorijder royaal tegemoet. Het ligt voor de hand dat iemand met een leaseauto die ook privé zal gebruiken. Daarbij realiseert een bestuurder zich waarschijnlijk niet dat hij helemaal niet tegen zijn eigen domme fouten is verzekerd. Feitelijk heeft hij zich daar ook zelf niet voor kunnen verzekeren. Bij een eigen, particuliere auto denk je daarover zelf na. Bij een zakelijke auto niet. Er is een zo duidelijk verband tussen de arbeidsovereenkomst en de diefstal "dat het naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is" als de werknemer zelf aansprakelijk zou zijn. Een werknemer hoeft ook niet te bedenken dat een nieuwe lease-auto niet all-risk verzekerd zou zijn. De werkgever mag daarom alleen bij roekeloosheid of opzet de werknemer aansprakelijk stellen. Een beperkte polis met meer risico voor de berijder geldt alleen als de arts daarvoor zelf bewust heeft kunnen kiezen. De Hoge Raad past de wettelijke maatstaf van ‘goed werkgeverschap’ toe en zegt dat alleen niet verzekerde schade "van meer dan geringe omvang" verhaal mag worden verhaald op een werknemer. Een werkgever mag zijn werknemer dus niet zomaar blootstellen aan grote schaderisico’s, die eenvoudig te ontlopen zouden zijn geweest met een andere poliskeuze.
Lees hier de volledige uitspraak (ECLI:NL:HR:2014:1629).
Deze Uitspraak is ook te lezen op Recht en Bestuur.
Bron afbeelding: Håkan Dahlström
