Artikelen van Tom Barkhuysen
Tijdschrift
NJB 15 (2024)
Kroniek van het vermogensrecht
Met door de Hoge Raad gewezen ‘landmark’-arresten in zowel het contractenrecht als in het aansprakelijkheidsrecht én een groot aantal arresten met voor de praktijk relevante en interessante aanwijzingen in het goederenrecht, was er ‘never a dull moment’ in de kroniekperiode; de vaart zat er flink in. En met veel mooie proefschriften op het gebied van het aansprakelijkheidsrecht, en een hele hoeveelheid tijdschriftartikelen heeft de literatuur op dit rechtsgebied ook weer een flinke ‘boost’ gekregen. Voor wie dat allemaal niet bij kan benen is deze kroniek de uitkomst om weer helemaal bij te geraken.
Kroniek van het algemeen bestuursrecht
Opnieuw kan worden geconstateerd dat de nasleep van de toeslagenaffaire de gemoederen bezig blijft houden. De inspanningen om te komen tot een burgervriendelijker bestuursrecht gaan onverminderd door, onder meer door het voorstel tot een andere formulering van het evenredigheidsbeginsel in de Awb en de verdere ontwikkeling van de toetsing van besluiten aan het evenredigheidsbeginsel door de bestuursrechter. Ook bij optreden tegen overtredingen lijkt er meer ruimte voor coulance. Maar we zien ook een tegenbeweging. Zo verzetten wetgever en rechter zich tegen misbruik van recht. Een dynamische kroniekperiode met een bestuursrecht dat op zoek is naar een nieuw evenwicht.
Kroniek van het straf(proces)recht
Zoals gebruikelijk worden in deze voorjaarskroniek de strafrechtelijke ontwikkelingen van het afgelopen half jaar besproken. In die periode was er aandacht voor kroongetuigen, gaf de Hoge Raad duidelijkheid over het criterium voor de vaststelling van de ontoerekenbaarheid en de reikwijdte van het recht op vreedzame vergadering en staat de wetgever voor uitdagingen in het kader van (de)criminalisering op het gebied van maatschappelijke thema’s zoals drugs, het milieu en de bescherming van het menselijk leven. De ontwikkelingen gaven aanleiding om de kroniek deze keer thematisch op te zetten. Achtereenvolgens worden de volgende thema’s besproken: een korte tussenstand van het moderniseringstraject, formeel strafrecht, materieel strafrecht, sanctierecht en een ‘rubriek’ over de maatschappelijke rol van het strafrecht.
Kroniek van het ondernemingsrecht
De verslagperiode is voor het ondernemingsrecht bijzonder boeiend geweest, met een sleutelrol voor de discussie rond de EU-Richtlijn inzake Corporate Sustainability Due Diligence (CSDDD) die volgde op de eerder reeds uitgevaardigde Corporate Sustainability Reporting Directive. Niet alleen die EU-Richtlijnen, maar ook het denken dat daarin tot uitdrukking is gebracht luidt een nieuwe fase in voor de ontwikkeling van het onder nemingsrecht. Een denken in termen van mensenrechten, milieu en klimaat doordrenkt inmiddels de academische discussie over veel klassieke leerstukken van het ondernemingsrecht. Dit debat heeft echter nog weinig effect op de ontwikkeling van het ondernemingsrecht in de praktijk. In de rechtspraak van de Hoge Raad is van deze discussie geen spoor te terug te vinden. Daarin worden juist de klassieke ondernemingsrechtelijke leerstukken en begrippen bevestigd en kiest de Hoge Raad voor een sterk op de feiten van het concrete geval toegesneden benadering.
En verder de kronieken van het gezondheidsrecht, intellectuele eigendom, mededingingsrecht, Europees materieel recht, internationaal privaatrecht en internationaal publiekrecht
[Lees de kroniek van het gezondheidsrecht in InView]
[Lees de kroniek van het intellectuele eigendom in InView]
[Lees de kroniek van het mededingingsrecht in InView]
[Lees de kroniek van het Europees materieel recht in InView]
[Lees de kroniek van het internationaal privaatrecht in InView]
[Lees de kroniek van het internationaal publiekrecht in InView]
Blog
Waait er een nieuwe wind in handhavingsland?
Het belang van adequate handhaving mag niet uit het oog worden verloren bij alle aandacht voor de menselijke maat. Zonder adequate handhaving is de kans groot dat het milieu het onderspit delft, het stelsel van sociale zekerheid onhoudbaar wordt, en mensen, dieren en natuur in de knel komen.
Blog
Goede herstelvoornemens
Er zijn ambitieuze hersteloperaties ingezet met als doel voor alle betrokkenen zo snel mogelijk tot passende compensatie te komen. Maar kennelijk sluit de gekozen aanpak van het herstel onvoldoende aan bij de behoeften van de gedupeerden. Een dergelijke ‘ramp na de ramp’ leidt vervolgens tot afnemend vertrouwen in de overheid.
Blog
Het privaatrecht als vangnet voor het bestuursrecht
Van deze concurrerende rechtsmacht met betrekking tot overheidshandelen worden vaak de nadelen belicht. Maar de belangrijke voordelen van het bieden van aanvullende rechtsbescherming en het scherp houden van de bestuursrechter verdienen eveneens aandacht.
Blog
De blinde vlek in klimaatzaken
De verplichting om mensen zoveel mogelijk te beschermen tegen de schadelijke gevolgen van reeds opgetreden klimaatverandering vloeit net zo goed uit de artikelen 2 en 8 EVRM voort als de verplichting de uitstoot van broeikasgassen te beperken.
Blog
Adequate (nood)opvang van asielzoekers: niet onmogelijk
De politiek moet zo snel mogelijk het effectieve alternatief voor de spreidingsregeling dat de Raad van State heeft aangedragen invoeren.
Tijdschrift
NJB 15 (2023)
Kroniek van het vermogensrecht
Ontwikkelingen in het vermogensrecht doen zich voornamelijk in de jurisprudentie voor. En daaruit was het weer volop oogsten deze kroniekperiode. Gelukkig is er ook veel literatuur verschenen die helpt de ontwikkelingen te duiden. Ook die komt in deze kroniek ruimschoots aan bod. In het aldus ontstane rijkgeschakeerde palet van het vermogensrecht menen auteurs toch een rode draad te kunnen ontwaren.
Kroniek van het algemeen bestuursrecht
Opnieuw kan worden geconstateerd dat het bestuursrechtelijke debat vooral is gericht op responsiviteit, evenredigheid en maatwerk. Nadat de bestuursrechters stappen hebben gezet richting een indringendere toetsing van overheidsbesluiten en regelgeving aan onder andere het evenredigheidsbeginsel, is nu ook op het gebied van de wetgeving concrete actie gaande: het wetsvoorstel ‘Wet waarborgfunctie Awb’ is in preconsultatie gebracht. Maar er worden ook duidelijk grenzen gesteld als het gaat om de burgervriendelijke deformalisering van het bestuurs(proces)recht. Openbaarheid van bestuur blijkt ondanks de nieuwe Wet open overheid nog lang geen rustig bezit. Bij toezicht en handhaving speelt evenredigheid een belangrijke rol, maar ook hun verhouding tot regelingen in het strafrecht. Als het nodig is blijkt de rechter er, ten slotte, niet voor terug te schrikken weten regelgeving opzij te zetten onder verwijzing naar Europees recht. Een dynamische kroniekperiode.
Kroniek van het straf(proces)recht
Naast de oorlog in Oekraïne en de voortslepende politieke discussies over het stikstofbeleid, de opvang van vluchtelingen en de aardbevingsschade, brak ook de strafrechtelijke actualiteit een aantal malen door in de hoofdlijnen van het nieuws. Dat gebeurde door een aantal uiteenlopende gebeurtenissen die sprekende beelden opleverden. Die volgen in vogelvlucht in de inleidende beschouwingen van deze kroniek. Vervolgens worden in de gebruikelijke rubrieken (beleid en onderzoek, wetgeving en rechtspraak) de overige strafrechtelijke actualiteiten van het afgelopen half jaar besproken.
Kroniek van het ondernemingsrecht
Ook dit jaar weer veel aandacht voor regelgevingsinitiatieven op het gebied van duurzaamheid, die zich langzamerhand ontwikkelen in de richting van de uitwerking, implementatie en handhaving. Voor ondernemingen gaat dat gepaard met lastige uitdagingen en vragen en ook voor de toezichthouders is de handhaving geen sinecure. En wat is tegen de achtergrond van deze regelgeving de waarde van soft law zoals de Corporate Governance Code? Een tweede belangrijke fundamentele ontwikkeling die ook het ondernemingsrecht raakt, is de voortgaande digitalisering van het maatschappelijk leven en daarmee ook het ondernemingsrechtelijke verkeer. Meer traditionele onderwerpen in rechtspraak en wetgeving worden ook belicht. Wetgevingsvoorstellen zien met name ook op de vormgeving van de BV en de NV onder het mom van modernisering. Sommige leerstukken van het ondernemingsrecht, zoals de zogenaamde ‘noodzaakfinanciering’ bewijzen hun waarde ook in tijden van oorlog en het OM heeft in een aantal gevallen daadkrachtig van civielrechtelijke bevoegd heden gebruik gemaakt om in rechtspersonen in te grijpen en bestuurders uit hun functie te zetten.
En verder de kronieken van de intellectuele eigendom, het gezondheidsrecht, mededingingsrecht, Internationaal Publiekrecht en technologie en recht
Blog
De hobbelige weg naar een open overheid
Al met al is er heel veel ambitie tot meer openbaarheid gesneuveld terwijl er nog steeds de nodige zorgen bestaan als het gaat om de openbaarheid van overheidsinformatie en de cultuur daaromtrent binnen de overheid.
Blog
Naar een materieel rechtvaardiger bestuursrecht
Het bestuursrecht zou met deze voorstellen een stuk rechtvaardiger worden. Toch komt de vraag op of de wetgever niet nog een tandje bij zou kunnen zetten als het om materiële normstelling gaat
Blog
Oorlog en burgerdoelen: het recht is helder maar nu de praktijk nog
Burgerdoelen mogen niet bewust worden geraakt. Maar ook het in zekere zin per ongeluk raken van burgerdoelen komt in veel gevallen voor rekening van de betrokken militairen.
