Tom Barkhuysen is redacteur van het NJB, advocaat-partner bij Stibbe en hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Leiden. Ook is hij onder meer lid van de redactie van de Kluwer (online) Module Bestuursrecht, vaste annotator van de AB, bestuurslid van de Vereniging voor Bestuursrecht VAR en bestuurslid van de Nederlandse Vereniging voor Rechtsvergelijking. Hij is specialist op het terrein van het staats- en bestuurs(proces)recht en heeft veel kennis van de invloed van het EU-recht en de (Europese) mensenrechten op het nationale staats- en bestuurs(proces)recht. Zijn praktijk als advocaat strekt zich uit over de volle breedte van het bestuursrecht. In dat kader adviseert en procedeert hij in (complexe) zaken voor en tegen de overheid.

Artikelen van Tom Barkhuysen

Tijdschrift NJB 20 (2025)
Kroniek van het vermogensrecht
Edwin van Wechem en Jac Rinkes
Een kroniekperiode die zich kenmerkt door twee uitspraken van de Hoge Raad waarin kwesties met een potentieel zeer grote financiële impact tot overzichtelijke proporties zijn teruggebracht, drukte in contractenland, aansprakelijkheidsrecht dat daarentegen rustig voortkabbelt en ook in het goederenrecht was het relatief kalm. De bijdragen in de rechtsliteratuur laten een grote diversiteit aan thema’s zien. Achtereenvolgens worden het contractenrecht, het aansprakelijkheidsrecht en het goederenrecht doorgenomen.

[verder lezen in InView]

Kroniek van het straf(proces)recht
Joost Nan en Chantal van der Vis
Habemus kroniek. Veel zwarte en hier en daar witte rook met betrekking tot de strafrechtspleging. Na een korte tussenstand van het wetgevingsproject Modernisering Wetboek van Strafvordering (1 april 2029 komt eraan, hoor!), worden de belangrijkste ontwikkelingen in het formele, materiële en sanctierecht besproken. Zeker ten aanzien van het sanctierecht is er zwarte rook, als gevolg van de nijpende capaciteitsproblemen binnen de strafrechtsketen.

[verder lezen in InView]

Kroniek van het ondernemingsrecht
Harm-Jan de Kluiver
Ondernemingen worden ook gezien als instrumenten om politieke en maatschappelijke doelstellingen te bereiken. De ontwikkeling van het ondernemingsrecht wordt dan ook mede bepaald door ontwikkelingen op die vlakken. Eerder stond de politieke en maatschappelijke discussie in Europa sterk in het teken van het bevorderen van duurzaamheid, maar in de afgelopen periode zijn geopolitieke en daarmee samenhangende economische zorgen de boventoon gaan voeren. Hierdoor komt de nadruk meer te liggen op de economische functie van Europese ondernemingen en ontstaat een accentverschuiving in termen van (de)regulering. De opvatting dat regels moeten worden beperkt en versimpeld wint terrein. Opvallend zijn de aanpassingen in de EU-duurzaamheidsregelgeving, de regelgeving die de toegang tot de effectenbeurzen bepaalt en de voornemens om tot een ondernemingsrechtelijk regime te komen dat nationale wetgeving overstijgt. Hoewel vooral dat laatste een ingewikkelde kwestie is, geeft het voorgaande aan waar naar verwachting in de komende jaren de accenten in Europa zullen worden gelegd.

[verder lezen in InView]

Kroniek van het internationaal publiekrecht
Rosanne van Alebeek en André Nollkaemper
Het zijn drukke tijden voor chroniqueurs van het internationaal recht. De steeds stelselmatigere schendingen van de regels, en zelfs grondslagen, van internationaal recht zetten de internationale rechtsorde onder druk. Het aantreden van de regering Trump heeft dit proces versneld. Tegelijkertijd hebben diezelfde schendingen ook een impuls gegeven aan de instituties en instrumenten waarmee staten en andere actoren kunnen reageren op schendingen van het recht en verantwoordelijke staten en individuen ter verantwoording kunnen roepen. In deze kroniek bespreken we de meest in het oog springende ontwikkelingen van het afgelopen jaar, met een focus op wat wij beschouwen als wellicht de drie grootste uitdagingen van dit moment: de conflicten in Gaza en Oekraïne, en de klimaatcrisis. Ook gaan we in op de gevolgen van de opstelling van de Verenigde Staten na het aantreden van President Trump voor deze drie onderwerpen – en voor de internationale rechtsorde als geheel. Bezorgdheid om de geloofwaardigheid en effectiviteit van het internationaal recht loopt als een rode draad door de beschouwingen. Niet alleen het onverholen gebrek aan respect voor het recht voedt deze zorg; ook de selectieve toepassing van de verschillende instrumenten in de internationaalrechtelijke gereedschapskist draagt daar aan bij.

[verder lezen in InView]

En verder de kronieken van het algemeen bestuursrecht, de intellectuele eigendom, het internationaal privaatrecht, het mededingingsrecht en EU Techregulering
Tom Barkhuysen, Willemien den Ouden, Dirk Visser, Jorn Torenbosch, Alexander de Leeuw, Matthias Haentjens, Jan-Willem Meijer, Kees Saarloos, Johan Valk, Winfred Knibbeler, Tess Heystee, Elisa Lambooij, Remy Chavannes en Arlette Meiring
Ook in de afgelopen tijd was er weer veel aandacht voor maatwerk en responsief bestuursrecht in het politieke debat en de literatuur. Gelukkig wordt er steeds vaker (ook) nadruk gelegd op de daarvoor noodzakelijke verandering in het overheidsgedrag, de financiering en op een realistische inschatting van het doenvermogen van de overheid en de rechterlijke macht. Verder vraagt het (wan)gedrag van procederende partijen aandacht. En ook los daarvan zijn er weer de nodige interessante ontwikkelingen te melden op het terrein van het algemene bestuursrecht.

[Lees de kroniek van het algemeen bestuursrecht in InView]

Een eetkamerstoel verandert het auteursrecht. Een Belgisch orkest beïnvloedt het werkgevers-IE-recht. Het Eengemaakt Octrooi Gerecht is goed bezig. Er is nieuw EU-modellenrecht. En in het merkenrecht gebeurt niet veel.

[Lees de kroniek van de intellectuele eigendom in InView]

Net als vorig jaar wordt deze kroniekperiode getekend door de rechtspraak van onze hoogste rechters. Het HvJ EU hakte veel knopen door over internationale bevoegdheid. Daarnaast worden uitspraken over voorrangsregels besproken, evenals de weigeringsgronden voor erkenning en tenuitvoerlegging en grensoverschrijdende betekening. De kroniek sluit af met een bespreking van de anti-SLAPP-richtlijn en enkele ontwikkelingen op het gebied van staatsimmuniteiten.

[Lees de kroniek van het internationaal privaatrecht in InView]

Veel zaken die in het afgelopen decennium inzake het verbod op misbruik van marktmacht zijn gevoerd hebben inmiddels het Hof van Justitie EU bereikt. De uitspraken van het Hof zijn daarmee steeds meer richtinggevend. Zo sloeg het Hof nieuwe piketpaaltjes in de ontwikkeling van het Europese mededingingsrecht inzake zogenaamde ‘pay-for-delay’-afspraken, gaf het een arrest met verstrekkende implicaties voor de regulering van transfersystemen in de sport, dat ook buiten die belangrijke aanknopingspunten biedt voor de verhouding tussen private regulering en de mededingingsregels en liggen farmaceutische schikkingen met generieke producenten bij het Hof onder een vergrootglas. Follow-on zaken, met name kartelschade procedures nadat een mededingingsautoriteit een inbreuk heeft vastgesteld, namen ook een centrale plaats in. In de beschikkingspraktijk blijft de tech-sector een prominente rol innemen.

[Lees de kroniek van het mededingingsrecht in InView]

De Europese Unie heeft de afgelopen jaren hard gewerkt aan het opzetten en uitbouwen van de Europese technologierechtsorde. Er zijn diverse sleutelwetten aangenomen, de uitvoering en handhaving van bestaande regulatoire kaders zijn aangescherpt, en er is een grote hoeveelheid secundaire regelgeving afgescheiden. Daarnaast is een breed palet aan nieuwe wetgevingsinitiatieven en herzieningstrajecten in gang gezet om mee te kunnen bewegen met maatschappelijke en technologische veranderingen. Maar inmiddels groeit in Brussel en bij de lidstaten het besef dat het digitale wetboek van de EU mogelijk te complex en ingrijpend is geworden – zo niet voor de grote mondiale techbedrijven, dan in elk geval voor de opkomende Europese kleinere spelers op deze markt die grotendeels dezelfde regels moeten naleven. Door de bomen het bos nog zien wordt voor de geïnteresseerde maar niet gespecialiseerde lezer steeds moeilijker. Deze kroniek voert u door het woud aan regels en de reacties daarop.

[Lees de kroniek EU-techregulering in InView]

5 juni 2025
Blog
Contourennota constitutionele toetsing: het glas is halfvol
Het is verstandig dat de Contourennota erin voorziet dat als het voorstel voor een constitutioneel hof sneuvelt dit niet het andere voorstel tot opheffing van het toetsingsverbod in zijn lot meetrekt.
5 maart 2025 Vooraf Tom Barkhuysen
Blog
De inlichtingenplicht van artikel 68 Grondwet: een cruciale splijtzwam
Er moet worden gezocht naar mogelijkheden om de toets of een stuk terecht vanwege het belang van de staat niet wordt gedeeld te objectiveren en waar mogelijk buiten het vuur van het parlementaire debat te brengen.
11 december 2024 Vooraf Tom Barkhuysen
Blog
Grenzen aan grenscontroles
De Europese Commissie zou streng moeten controleren of lidstaten aan de vereisten en randvoorwaarden voor het hanteren van binnengrenscontroles voldoen.
15 oktober 2024 Vooraf Tom Barkhuysen
Tijdschrift NJB 19 (2024)
Verlaging van de kiesgerechtigde leeftijd naar zestien jaar
Bas Pasterkamp, Joost Sillen, Marijn van der Sluis, Maarten Stremler, Quincy Vaassens, Nora Vissers en Eva van Vugt
Op 6 juni vinden de Nederlandse verkiezingen plaats voor het Europees Parlement. In Duitsland en België zullen voor het eerst ook zestien- en zeventienjarigen naar de stembus mogen. In Nederland klinkt de roep om de kiesgerechtigde leeftijd te verlagen van achttien naar zestien jaar steeds luider, bijvoorbeeld omdat jongeren in het bijzonder geraakt zullen worden door toekomstige klimaatverandering. Hoewel de keuze voor een bepaalde kiesgerechtigde leeftijd een politieke is, geven de gebezigde argumenten in het debat daarover blijk van verschillende constitutionele gezichtspunten. Dit artikel achterhaalt wat die gezichtspunten zijn en plaatst ze in een historische context, om zo bij te dragen aan een verdieping van het constitutionele debat over deze maatschappelijke kwestie.

[verder lezen in InView]

Vijftien jaar Handvest in Nederland
Jasper Krommendijk
Bespreking van het preadvies voor de NJV-jaarvergadering 2024 van prof. mr. Janneke Gerards, ‘Het EU-Grondrechtenhandvest: een crashcourse’, in: J.H. Gerards e.a., Waarde, werking en potentie van het EU-Grondrechtenhandvest in de Nederlandse rechtsorde. Preadviezen. (Handelingen Nederlandse Juristen-Vereniging, 153e jaargang), Deventer: Wolters Kluwer 2024, p. 7-94.

[verder lezen in InView]

Het Handvest in het bestuursrecht
Tom Barkhuysen en Ali al Khatib
Bespreking van het preadvies voor de NJV-jaarvergadering 2024 van mr. dr. Hanna Sevenster, ‘Heeft de keizer nieuwe kleren?’, in: J.H. Gerards e.a., werking en potentie van het EU-Grondrechtenhandvest in de Nederlandse rechtsorde, Preadviezen (Handelingen Nederlandse Juristen-Vereniging, 153e jaargang), Deventer: Wolters Kluwer 2024, p. 97-134.

[verder lezen in InView]

Een strafrechtelijke kroniek van het Handvest
Michiel Luchtman en Petra van Kampen
Bespreking van het preadvies voor de NJV-jaarvergadering 2024 van prof. mr. Pieter Verrest, ‘De invloed van het Handvest op het Nederlandse strafrecht’, in: J.H. Gerards e.a., Waarde, werking en potentie van het EUGrondrechtenhandvest in de Nederlandse rechtsorde, Preadviezen (Handelingen Nederlandse Juristen-Vereniging, 153e jaargang), Deventer: Wolters Kluwer 2024, p. 139-221.

[verder lezen in InView]

Meer directe horizontale doorwerking van grondrechten in het vermogensrecht?
Elbert de Jong
Bespreking van het preadvies voor de NJV-jaarvergadering 2024 van prof. mr. Kasper Jansen, ‘Het Handvest als privaatrechtelijk instrument’, in: J.H. Gerards e.a., Waarde, werking en potentie van het EU-Grondrechtenhandvest in de Nederlandse rechtsorde, Preadviezen (Handelingen Nederlandse Juristen-Vereniging 153e jaargang), Deventer: Wolters Kluwer 2024, p. 225-287.

[verder lezen in InView]

29 mei 2024
Blog
Stop het strategisch laat indienen van bestuursrechtelijke processtukken
De in het bestuursrecht nare praktijk van het om strategische redenen zo kort mogelijk voor de mondelinge behandeling indienen van processtukken is aan een opmars bezig. Het valt toe te juichen dat de Afdeling bestuursrechtspraak zich onlangs streng opstelde en op basis van de goede procesorde vele laat ingediende stukken buiten beschouwing liet.
1 mei 2024 Vooraf Tom Barkhuysen
Tijdschrift NJB 15 (2024)
Kroniek van het vermogensrecht
Edwin van Wechem en Jac Rinkes
Met door de Hoge Raad gewezen ‘landmark’-arresten in zowel het contractenrecht als in het aansprakelijkheidsrecht én een groot aantal arresten met voor de praktijk relevante en interessante aanwijzingen in het goederenrecht, was er ‘never a dull moment’ in de kroniekperiode; de vaart zat er flink in. En met veel mooie proefschriften op het gebied van het aansprakelijkheidsrecht, en een hele hoeveelheid tijdschriftartikelen heeft de literatuur op dit rechtsgebied ook weer een flinke ‘boost’ gekregen. Voor wie dat allemaal niet bij kan benen is deze kroniek de uitkomst om weer helemaal bij te geraken.

[verder lezen in InView]

Kroniek van het algemeen bestuursrecht
Tom Barkhuysen en Willemien den Ouden
Opnieuw kan worden geconstateerd dat de nasleep van de toeslagenaffaire de gemoederen bezig blijft houden. De inspanningen om te komen tot een burgervriendelijker bestuursrecht gaan onverminderd door, onder meer door het voorstel tot een andere formulering van het evenredigheidsbeginsel in de Awb en de verdere ontwikkeling van de toetsing van besluiten aan het evenredigheidsbeginsel door de bestuursrechter. Ook bij optreden tegen overtredingen lijkt er meer ruimte voor coulance. Maar we zien ook een tegenbeweging. Zo verzetten wetgever en rechter zich tegen misbruik van recht. Een dynamische kroniekperiode met een bestuursrecht dat op zoek is naar een nieuw evenwicht.

[verder lezen in InView]

Kroniek van het straf(proces)recht
Joost Nan en Chantal van der Vis
Zoals gebruikelijk worden in deze voorjaarskroniek de strafrechtelijke ontwikkelingen van het afgelopen half jaar besproken. In die periode was er aandacht voor kroongetuigen, gaf de Hoge Raad duidelijkheid over het criterium voor de vaststelling van de ontoerekenbaarheid en de reikwijdte van het recht op vreedzame vergadering en staat de wetgever voor uitdagingen in het kader van (de)criminalisering op het gebied van maatschappelijke thema’s zoals drugs, het milieu en de bescherming van het menselijk leven. De ontwikkelingen gaven aanleiding om de kroniek deze keer thematisch op te zetten. Achtereenvolgens worden de volgende thema’s besproken: een korte tussenstand van het moderniseringstraject, formeel strafrecht, materieel strafrecht, sanctierecht en een ‘rubriek’ over de maatschappelijke rol van het strafrecht.

[verder lezen in InView]

Kroniek van het ondernemingsrecht
Harm-Jan de Kluiver
De verslagperiode is voor het ondernemingsrecht bijzonder boeiend geweest, met een sleutelrol voor de discussie rond de EU-Richtlijn inzake Corporate Sustainability Due Diligence (CSDDD) die volgde op de eerder reeds uitgevaardigde Corporate Sustainability Reporting Directive. Niet alleen die EU-Richtlijnen, maar ook het denken dat daarin tot uitdrukking is gebracht luidt een nieuwe fase in voor de ontwikkeling van het onder nemingsrecht. Een denken in termen van mensenrechten, milieu en klimaat doordrenkt inmiddels de academische discussie over veel klassieke leerstukken van het ondernemingsrecht. Dit debat heeft echter nog weinig effect op de ontwikkeling van het ondernemingsrecht in de praktijk. In de rechtspraak van de Hoge Raad is van deze discussie geen spoor te terug te vinden. Daarin worden juist de klassieke ondernemingsrechtelijke leerstukken en begrippen bevestigd en kiest de Hoge Raad voor een sterk op de feiten van het concrete geval toegesneden benadering.

[verder lezen in InView]

En verder de kronieken van het gezondheidsrecht, intellectuele eigendom, mededingingsrecht, Europees materieel recht, internationaal privaatrecht en internationaal publiekrecht
Aart Hendriks, Dirk Visser, Jorn Torenbosch, Alexander de Leeuw, Winfred Knibbeler, Tim van Helfteren, Tess Heystee, Stefaan Van Den Bogaert, Moritz Jesse, Darinka Piqani, Ben Van Rompuy, David van Wamel, Matthias Haentjens, Kees Saarloos, Johan Valk, Ige Dekker en Nico Schrijver
24 april 2024
Blog
Waait er een nieuwe wind in handhavingsland?
Het belang van adequate handhaving mag niet uit het oog worden verloren bij alle aandacht voor de menselijke maat. Zonder adequate handhaving is de kans groot dat het milieu het onderspit delft, het stelsel van sociale zekerheid onhoudbaar wordt, en mensen, dieren en natuur in de knel komen.
6 maart 2024 Vooraf Tom Barkhuysen
Blog
Goede herstelvoornemens
Er zijn ambitieuze hersteloperaties ingezet met als doel voor alle betrokkenen zo snel mogelijk tot passende compensatie te komen. Maar kennelijk sluit de gekozen aanpak van het herstel onvoldoende aan bij de behoeften van de gedupeerden. Een dergelijke ‘ramp na de ramp’ leidt vervolgens tot afnemend vertrouwen in de overheid.
10 januari 2024 Vooraf Tom Barkhuysen
Blog
Het privaatrecht als vangnet voor het bestuursrecht
Van deze concurrerende rechtsmacht met betrekking tot overheidshandelen worden vaak de nadelen belicht. Maar de belangrijke voordelen van het bieden van aanvullende rechtsbescherming en het scherp houden van de bestuursrechter verdienen eveneens aandacht.
7 november 2023 Vooraf Tom Barkhuysen