Het betalingsverkeer is sterk in beweging. Internet-bankieren en betalen met een mobiele telefoon zijn het afgelopen decennium de gewoonste zaak van de wereld geworden. Steeds meer supermarkten en tankstations accepteren uitsluitend nog pinbetalingen of creditcards. Portemonnees zijn ingericht op plastic bankpasjes en bankbiljetten, maar munten passen er vaak niet meer in. Hebben munten en bankbiljetten binnenkort alleen nog een museale waarde of lopen de pleitbezorgers van de cashless society voor de muziek uit? Deze bijdrage belicht het veranderend betaalgedrag vanuit een juridisch perspectief. Dat is meeromvattend dan alleen een verkenning van de publiek- en privaatrechtelijke kaders waarbinnen partijen het gebruik van contant geld mogen beperken. De wetgever hanteert het betalingsverkeer ook als een instrument om beleidsdoelstellingen te verwezenlijken, zoals het voorkomen van uitsluiting van zwakkeren in de samenleving, het opsporen en bestrijden van criminele activiteiten, het bevorderen van innovatie en de uitvoering van monetair beleid. Deze uiteenlopende en soms zelfs botsende doelstellingen worden met wetten nagestreefd. Ook deze wetten sturen, stimuleren en begrenzen de ontwikkeling naar een samenleving waarin het gebruik van contant geld verder zal afnemen en worden beperkt.

Lees het artikel in Navigator.

Regeldruk begint een probleem te worden voor de financiële sector. In reactie op de financiële crisis heeft de Europese Commissie in sneltreinvaart een ingewikkeld bouwwerk opgetrokken van maar liefst veertig nieuwe richtlijnen en verordeningen. Diverse lidstaten, waaronder Nederland, hebben bovendien ook op eigen houtje de regulatoire teugels aangetrokken. Het gevolg: een stortvloed aan nieuwe regelgeving voor de Europese en Nederlandse financiële sector. Is deze lawine van regelgeving nog wel redelijkerwijs kenbaar en te begrijpen voor degenen die ermee moeten werken? Denk daarbij niet alleen aan de financiële sector zelf, maar ook aan de financiële toezichthouders.

Lees het hele artikel in Navigator.

Bij gevangenisstraf ligt de nadruk op vrijheidsbeneming, bij de tbs-maatregel op behandeling, al gaat deze, indien sprake is van dwangverpleging, ook gepaard met vrijheidsbeneming. Auteurs menen dat er behoefte is aan een ‘tussenvorm’: een mogelijkheid voor de rechter om een gevangenisstraf met behandeling op te leggen. Nu zijn de mogelijkheden daartoe te beperkt, waardoor behandeling niet of te laat plaatsvindt. Denkt u mee?

Lees het hele artikel in Navigator.

In deze bijdrage wordt de juridische normering van de subsidie nieuwe stijl geagendeerd. Gaat het hier werkelijk om andere financieringsinstrumenten dan de subsidie zoals geregeld in artikel 4:21 Awb? Wat is in dat geval hun rechtskarakter? Deze vraag is uiterst relevant voor de rechtspraktijk waarin geschillen over deze financieringsinstrumenten zullen moeten worden beslecht. Maar achter de vraag ‘subsidie of niet’ ligt een fundamentelere vraag. In hoeverre wordt het inzetten van publieke gelden voor maatschappelijke projecten (ook) door het publiekrecht genormeerd of zou dat daardoor moeten worden genormeerd? Welke publiekrechtelijke normen zijn in dat kader (in ieder geval) relevant en hoe kan de toepassing van die normen het best worden gerealiseerd? ‘Publiek geld verplicht’ immers. Maar waartoe precies?

Lees het hele artikel in Navigator.

De stichting Mens en Strafrecht is geen voorstander van het wetsvoorstel dat een eigen bijdrage aan de kosten van strafvordering en slachtofferzorg wil invoeren voor veroordeelden. Het voorstel bergt een groot risico op willekeur in zich en levert bepaald geen bijdrage aan het verminderen van recidive. Wil men toch uitdrukking geven aan het principe van ‘de vervuiler betaalt’, voeg de bijdrage dan toe aan het sanctiearsenaal van de strafrechter.

Lees het hele artikel in Navigator.

In mei 2016 oordeelde de Ondernemingskamer van het Hof Amsterdam dat bij een doorstart van een onderneming na faillissement de curator geen advies hoeft te vragen aan de ondernemingsraad (OR). Het adviesrecht zou in beginsel onverenigbaar zijn met de op de afwikkeling van de boedel gerichte rol van de curator. In het navolgende onderwerpt Willem Bouwens de uitspraak aan een kritische beschouwing. Hij concludeert dat voor de door de Ondernemingskamer aangebrachte inperking van het adviesrecht van de OR onvoldoende grond bestaat.

Lees het hele artikel in Navigator.

Hoewel de discussie omtrent de onafhankelijkheid van de advocaat op vele vlakken wordt gevoerd is er nauwelijks empirisch onderzoek op dit gebied. Dat is opvallend nu het een fundamenteel aspect van de juridische dienstverlening is. Met het oog op deze leemte wordt in deze bijdrage een empirisch onderzoek over de rolverdeling tussen de advocaat en de cliënt bij de besluitvorming in de civiele procedure besproken, met als centrale vraag wie de belangrijke beslissingen in de civiele procedure neemt: de advocaat of de cliënt.

Lees het hele artikel in Navigator.

De eerste onderzoeksresultaten
Terwijl herstelrecht theoretisch steeds meer vorm krijgt en onder zowel wetenschappers, praktijkmensen als leken steeds meer bekendheid geniet, blijft Nederland wat betreft herstelgerichte praktijken in het strafrecht achterlopen in vergelijking met het buitenland; alleen in Maastricht is momenteel sprake van een gevestigde strafrechtelijke bemiddelingspraktijk. De vraag is hoe dit komt. Uit bestaand (internationaal) onderzoek kan immers de conclusie worden getrokken dat genoemde praktijken tot even goede of zelfs betere resultaten leiden dan wanneer wordt gekozen voor een regulier strafrechtelijk traject. Ook op basis van de in dit artikel besproken cijfers over de bemiddelingspraktijk in Maastricht lijkt de conclusie gerechtvaardigd dat deze solide functioneert.

Drones kunnen een efficiënt hulpmiddel zijn bij het handhaven van de openbare orde en veiligheid maar het gebruik ervan is niet zonder risico’s voor de privacy van burgers. De specifieke technische aard en de inzet van drones roepen nieuwe vragen op over de verantwoorde inzet van surveillance in de publieke ruimte. Het huidige juridische kader lijkt genoeg aanknopingspunten te bieden voor het reguleren van het gebruik van drones maar dit kader dient wel nader geconcretiseerd te worden in de context van deze drones. In ieder geval is de huidige inzet van drones oncontroleerbaar waardoor het risico bestaat dat bij de inzet onvoldoende rekening wordt gehouden met de rechten van burgers.

Hoe moet de rechterlijke organisatie (rechters, officieren van justitie en gerechtelijke ondersteuning) zich inhoudelijk en organisatorisch voorbereiden op haar Europese toekomst? Die vraag dringt zich op nu de rechtspraktijk steeds vaker aanloopt tegen de weerbarstige materie van het internationale en Europese recht. Daarbij komt dat de stroom jurisprudentie uit Luxemburg (Hof van Justitie van de Europese Unie) en Straatsburg (Europees Hof voor de rechten van de mens) niet meer valt bij te benen. Het zicht op de materie wordt bovendien ontnomen doordat ‘Europa’ zich weinig aantrekt van de hokjes waarin we het recht hebben opgedeeld. Het klassieke straf-, bestuurs- en civielrecht lopen steeds vaker door elkaar. En juist op een rechtsterrein waar de EU zich tot voor kort principieel buiten hield (het strafrecht) doen zich momenteel de lastigste EU-problemen voor. Het is kortom tijd om na te denken over ‘Europese rechtspleging’.

Vijf prangende vragen