NJB-medewerker Aart Hendriks is hoogleraar Gezondheidsrecht aan de Universiteit Leiden en coördinator gezondheidsrecht bij artsenorganisatie KNMG. Verder is hij onder meer rechter-plaatsvervanger bij de Rechtbank Rotterdam, lid van de Gezondheidsraad, lid van de Raad van Toezicht van het Zaans Medisch Centrum en redactielid/-medewerker van diverse wetenschappelijke tijdschriften. Onderwerpen op het snijvlak van het gezondheidsrecht en de rechten van de mens hebben zijn speciale belangstelling.

Artikelen van Aart Hendriks

Blog
Geen verplichte anticonceptie meer aan personen met een ernstige psychische aandoening?
Deze vorm van verplichte zorg uit de Wvggz halen is voor geen van de betrokkenen een voordeel en kan ertoe leiden dat sommige kinderen die mogelijk beter niet geboren kunnen worden toch worden verwekt.
6 oktober 2022 Artikel Aart Hendriks Mirjam Sombroek-van Doorm Martine de Vries
TijdschriftNJB 15 (2022)
Kroniek van het vermogensrecht
Edwin van Wechem en Jac Rinkes
In deze kroniekperiode vielen het meest op de arresten van de Hoge Raad die door een op de praktijk afgestemde inhoud direct kunnen worden toegepast. De Hoge Raad liet zich een aantal keer van een pragmatische kant zien met het verstrekken van lijstjes, concrete berekeningsmethoden en suggesties voor bedragen ter vergoeding van schade ter oplossing van diverse problemen. Ook is een normenkader voor contracterende overheden die onroerend goed verkopen geformuleerd. Krijgt de Hoge Raad meer oog voor praktijkconcretisering? Het lijkt er zowaar op. Het schadebegrip staat in de kroniekperiode ook in vele artikelen in de rechts literatuur centraal. Een heel aantal mooie proefschriften verscheen ook in de afgelopen periode.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Kroniek van het algemeen bestuursrecht
Tom Barkhuysen en Willemien den Ouden
Opnieuw kan worden geconstateerd dat het bestuursrechtelijke debat vooral is gericht op evenredigheid en maatwerk. Maar dat debat komt wel in een volgende fase nu de bestuursrechters handen en voeten beginnen te geven aan een meer indringende toetsing van overheidsbesluiten aan het evenredigheidsbeginsel. Ook andere rechtsbeginselen worden in een burgervriendelijke richting verder ontwikkeld en dat geldt ook voor het bestuursprocesrecht. Naast de bestuursrechter werkt ook de wetgever aan wetgeving die daaraan kan bijdragen. Te hopen valt dat in deze roerige tijd, met veel zorgen en uitdagingen, de nodige aandacht voor de noodzakelijke verdere verbouwing van het bestuurs(proces)recht blijft bestaan.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Kroniek van het straf(proces)recht
Joost Nan, Pieter Verrest, Chantal van der Vis en Joost Verbaan
In deze kroniekperiode werden de plannen bekend van de nieuwe regering. Het kabinet investeert in de strafrechtketen en heeft een hoop goede plannen. Wat ontbreekt is een aanzet om de plannen duurzaam in samenhang te behandelen. Op het gebied van beleid en onderzoek is er in Nederland veel aandacht voor de korte detentie en het maken van proces- of vonnisafspraken. Ook heeft er een evaluatie plaatsgevonden van artikel 80a RO en stonden het adolescentenstrafrecht, slachtofferbeleid en plannen voor een gecentreerde berechting en detentie van de gevaarlijkste verdachten in de belangstelling. Wat betreft wetgeving is het advies van de Afdeling advisering van de Raad van State over het wetsvoorstel tot vaststelling van het nieuwe Wetboek van Strafvordering nabij. De versterking van de strafrechtelijke aanpak van de ondermijnende criminaliteit is in gang zet en wordt verder ontwikkeld. Wat betreft rechtspraak zijn er nieuwe ontwikkelingen te melden over de post-Keskin jurisprudentie van de Hoge Raad. Daarnaast waren er interessante uitspraken over onder meer voorwaardelijk opzet en over de bestanddelen het maken van een gewoonte om bepaalde delicten te plegen en het voorhanden en aanwezig hebben van.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Kroniek internationaal publiekrecht
Niels Blokker en Nico Schrijver
De oorlog in Oekraïne door de Russische militaire invasie van dat land doet de naoorlogse internationale rechtsorde op haar grondvesten schudden. Anders dan onze Kronieken van de afgelopen jaren is deze Kroniek grotendeels gewijd aan dit onderwerp waaraan vele volkenrechtelijke kwesties kleven. Enkele andere onderwerpen, waaronder het regeerakkoord Rutte-IV en mondiale klimaatdiplomatie, passeren ook de revue.

[verder lezen in NAVIGATOR]

En verder de kronieken van het ondernemingsrecht, gezondheidsrecht, mededingingsrecht, de intellectuele eigendom en het Europees privaatrecht
Harm-Jan de Kluiver, Aart Hendriks, Winfred Knibbeler, Tim van Helfteren, Dirk Visser, Simon Dack en Jacobien Rutgers
28 april 2022
Blog
Vaccineren: keuzevrijheid of plicht volgens het EHRM?
Het EHRM acht het vaccineren van de bevolking van groter belang dan de bezwaren van enkelen daartegen.
11 juni 2021 Artikel Aart Hendriks
Blog
Test- en vaccinatiebewijzen tegen corona
Een nieuw toegangsbiljet voor deelname aan het maatschappelijk leven?
29 januari 2021 Artikel Aart Hendriks
TijdschriftNJB 15 (2023)
Kroniek van het vermogensrecht
Edwin van Wechem en Jac Rinkes
Ontwikkelingen in het vermogensrecht doen zich voornamelijk in de jurisprudentie voor. En daaruit was het weer volop oogsten deze kroniekperiode. Gelukkig is er ook veel literatuur verschenen die helpt de ontwikkelingen te duiden. Ook die komt in deze kroniek ruimschoots aan bod. In het aldus ontstane rijkgeschakeerde palet van het vermogensrecht menen auteurs toch een rode draad te kunnen ontwaren.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Kroniek van het algemeen bestuursrecht
Tom Barkhuysen en Willemien den Ouden
Opnieuw kan worden geconstateerd dat het bestuursrechtelijke debat vooral is gericht op responsiviteit, evenredigheid en maatwerk. Nadat de bestuursrechters stappen hebben gezet richting een indringendere toetsing van overheidsbesluiten en regelgeving aan onder andere het evenredigheidsbeginsel, is nu ook op het gebied van de wetgeving concrete actie gaande: het wetsvoorstel ‘Wet waarborgfunctie Awb’ is in preconsultatie gebracht. Maar er worden ook duidelijk grenzen gesteld als het gaat om de burgervriendelijke deformalisering van het bestuurs(proces)recht. Openbaarheid van bestuur blijkt ondanks de nieuwe Wet open overheid nog lang geen rustig bezit. Bij toezicht en handhaving speelt evenredigheid een belangrijke rol, maar ook hun verhouding tot regelingen in het strafrecht. Als het nodig is blijkt de rechter er, ten slotte, niet voor terug te schrikken weten regelgeving opzij te zetten onder verwijzing naar Europees recht. Een dynamische kroniekperiode.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Kroniek van het straf(proces)recht
Joost Nan, Pieter Verrest en Chantal van der Vis
Naast de oorlog in Oekraïne en de voortslepende politieke discussies over het stikstofbeleid, de opvang van vluchtelingen en de aardbevingsschade, brak ook de strafrechtelijke actualiteit een aantal malen door in de hoofdlijnen van het nieuws. Dat gebeurde door een aantal uiteenlopende gebeurtenissen die sprekende beelden opleverden. Die volgen in vogelvlucht in de inleidende beschouwingen van deze kroniek. Vervolgens worden in de gebruikelijke rubrieken (beleid en onderzoek, wetgeving en rechtspraak) de overige strafrechtelijke actualiteiten van het afgelopen half jaar besproken.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Kroniek van het ondernemingsrecht
Harm-Jan de Kluiver
Ook dit jaar weer veel aandacht voor regelgevingsinitiatieven op het gebied van duurzaamheid, die zich langzamerhand ontwikkelen in de richting van de uitwerking, implementatie en handhaving. Voor ondernemingen gaat dat gepaard met lastige uitdagingen en vragen en ook voor de toezichthouders is de handhaving geen sinecure. En wat is tegen de achtergrond van deze regelgeving de waarde van soft law zoals de Corporate Governance Code? Een tweede belangrijke fundamentele ontwikkeling die ook het ondernemingsrecht raakt, is de voortgaande digitalisering van het maatschappelijk leven en daarmee ook het ondernemingsrechtelijke verkeer. Meer traditionele onderwerpen in rechtspraak en wetgeving worden ook belicht. Wetgevingsvoorstellen zien met name ook op de vormgeving van de BV en de NV onder het mom van modernisering. Sommige leerstukken van het ondernemingsrecht, zoals de zogenaamde ‘noodzaakfinanciering’ bewijzen hun waarde ook in tijden van oorlog en het OM heeft in een aantal gevallen daadkrachtig van civielrechtelijke bevoegd heden gebruik gemaakt om in rechtspersonen in te grijpen en bestuurders uit hun functie te zetten.

[verder lezen in NAVIGATOR]

En verder de kronieken van de intellectuele eigendom, het gezondheidsrecht, mededingingsrecht, Internationaal Publiekrecht en technologie en recht
Dirk Visser, Simon Dack, Aart Hendriks, Winfred Knibbeler, Tim van Helfteren, Nico Schrijver, Remy Chavannes, Anke Strijbos en Dorien Verhulst
26 april 2023
TijdschriftNJB 8 (2023)
Hebben mensen met uitgestelde zorg recht op schadevergoeding?
Aart Hendriks, Mirjam Sombroek-van Doorm, Bastiaan Wallage en Rachèl van Hellemondt
Tijdens de coronapandemie werden patiënten met COVID-19 met voorrang geholpen in de zorg. Dit had tot gevolg dat de behandeling van andere patiënten werd uitgesteld. Ondanks dat de COVID-19-pandemie thans minder beslag legt op de zorg, zijn de ziekenhuizen en zelfstandige klinieken er nog niet in geslaagd de ontstane ‘werkvoorraad’ weg te werken. Kunnen de patiënten die moesten wachten op zorg en die daardoor schade hebben geleden, nu iemand aansprakelijk stellen voor de verslechtering van hun gezondheid? En zo ja, wie?

[verder lezen in NAVIGATOR]

Is artikel 44a Wet op de rechtsbijstand van toepassing op de piketzaak?
Willem Jebbink
Het zal je als advocaat maar overkomen: je dient na een sepot van de strafzaak namens je cliënt een verzoek in ter compensatie van diens gemaakte advocaatkosten en de raadkamerrechter wijst dat verzoek niet uitsluitend af, maar verwijt je ook nog eens de gedragsregels te hebben geschonden. Alsof dat niet genoeg is publiceert de rechtspraak de beschikking zonder je naam te anonimiseren. Een driedubbele bestraffing. Het overkwam de advocaat wiens declaratie centraal stond in Rb. Limburg 18 oktober 2022, ECLI:NL:RBLIM:2022:8069.

[verder lezen in NAVIGATOR]

De rechter en zijn plicht om de rechtsstaat te verdedigen
Sietske Dijkstra
In de zogenoemde soft law over de rechtspraak en rechters, en in de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) wordt gesproken van een plicht van de rechter om zich uit te spreken ter verdediging van de rechtsstaat. In dit artikel wordt geprobeerd om meer duidelijkheid te verkrijgen over de betekenis van een dergelijke plicht. Daarbij worden de soft law en de rechtspraak van het EHRM over de vrijheid van meningsuiting van rechters besproken. Vervolgens wordt nagedacht over wat een redelijke interpretatie zou kunnen zijn van de daar aangetroffen passages. Daarbij wordt een onderscheid gemaakt tussen de rechter die zich uitspreekt in functie en de rechter die dat daarbuiten doet. De duiding van de passages is nog niet eenvoudig. Een te letterlijke interpretatie stuit in elk geval op problemen. Bij de interpretatie lijkt het van belang om voldoende oog te houden voor de context waarin ze tot stand zijn gekomen. De passages lijken een middel om binnen het bestaande stramien van deze kaders weerstand te bieden aan anti-rechtsstatelijke krachten. De passages sporen de rechter ook aan om voor de rechtstaat te vechten, zodat het EHRM en de soft law op hun beurt, op deze manier, over de rechtsstaat waken.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Brabantse navolging van het Leeuwarder-arrest
Jan Julia Zurné
Op 25 februari 2023 is het tachtig jaar geleden dat het Leeuwarder-arrest werd uitgesproken. Dit arrest staat bekend als een van de weinige momenten in de Tweede Wereldoorlog waarop leden van de Nederlandse rechterlijke macht zich openlijk uitspraken tegen de bezettingsmacht. Tachtig jaar na dato zijn nieuwe bronnen ontdekt over de bijval die de Leeuwarder raadsheren kregen van hun collega’s elders in het land.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Koranverscheuring als ongehoorde meningsuiting
Paul van Sasse van IJsselt
Op zondag 20 januari 2023 wist de voorman van anti-islambeweging Pegida iedereen weer even goed op de kast te jagen. De heer Wagensveld vond het nodig de Koran te verscheuren en te vertrappen voor de Tweede Kamer; een kwetsende en provocatieve actie, waarvoor de Nederlandse ambassadeurs in Turkije, Indonesië en Pakistan op het matje werden geroepen. Het was niet de eerste keer dat de voorman of andere aanhangers van Pegida voor ophef zorgden. Vanwege de vrijheid van meningsuiting en demonstratievrijheid zijn er amper mogelijkheden hier tegen op te treden, preventief al helemaal niet. Dit leidt wel eens tot ongemak in de samenleving en bij het openbaar bestuur. Dat is begrijpelijk, maar geen reden om het minder nauw te nemen met de eisen van de rechtsstaat.

[verder lezen in NAVIGATOR]

22 februari 2023
TijdschriftNJB 31 (2022)
Regievoering door de rechter gericht op voorspelbaarheid
Margreet Ahsmann
Regievoering door de rechter zou aan voorspelbaarheid een belangrijke bijdrage kunnen leveren. De intentie om beter te communiceren over het verloop van de procedure verdient waardering. Wat houdt die intentie in en in hoeverre kan de regierechter succesvol uitvoering geven aan de ambitie van voorspelbaarheid? Op die vragen wordt in dit artikel een antwoord gegeven. Een tijdschema als vorm van procesbeheersing lijkt op het eerste oog een aantrekkelijke gedachte. Maar een heldere analyse waar de schoen wringt bij het stagneren van de doorlooptijden ontbreekt. De rechter moet bovendien bij elk regie-instrument steeds ook het daarmee gemoeide tijdsbeslag en dus de kosten voor ogen houden: is het proportioneel? Als extra maatregelen ter bevordering van voorspelbaarheid de kosten opdrijven zonder dat daar duidelijke voordelen tegenover staan, ja, zelfs ten koste gaat van de equality of arms, schiet regievoering haar doel voorbij.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Beperken en verbeteren
Fred Hammerstein en Jan Vranken
Het onderzoek van de gerechtshoven dat heeft geleid tot het besluit processtukken tot maximaal 25 pagina’s te beperken was volstrekt onvoldoende. Een lijst van tekortkomingen moet de basis zijn voor overleg over maatregelen tot verbetering. Hoven en advocaten moeten dat samen doen. Met het verbeteren van de processtukken kan een positieve draai worden gegeven aan de ongelukkige 25 bladzijden-maatregel.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Dwarsliggen in schaapskleren
Wilbert Dijkers
De gaswinning in Groningen heeft Nederland honderden miljarden voordeel opgeleverd; in Groningen is de schade echter omvangrijk. Dat verplicht Nederland tot een ruimhartige vergoeding daarvan. Het Instituut Mijnbouwschade Groningen (IMG) is na alle kritiek op de NAM in het leven geroepen als instrument om zo’n ruimhartige schadevergoedingspraktijk te realiseren. Het Instituut manifesteert zich echter nogal eens als dwarsligger, mede door inzet van een leger van duurbetaalde deskundigen. De bestuursrechter biedt vervolgens te weinig tegenwicht. Zo neemt de Nederlandse samenleving onvoldoende verantwoordelijkheid voor de negatieve consequenties voor de Groningers van de gaswinning. Een systeem dat is opgezet om recht te brengen schiet feitelijk tekort, zo wordt in dit artikel betoogd.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Geen verplichte anticonceptie meer aan personen met een ernstige psychische aandoening?
Aart Hendriks, Mirjam Sombroek-van Doorm en Martine de Vries
Het recente advies van A-G Lückers over het verplicht toedienen van anticonceptie op grond van de Wet verplichte ggz (Wvggz) niet langer toe te staan, zou niet moeten worden overgenomen. Deze vorm van verplichte zorg uit de Wvggz halen en in een andere juridische procedure laten beoordelen door een rechter kost tijd, is voor geen van de betrokkenen een voordeel en kan ertoe leiden dat sommige kinderen die mogelijk beter niet geboren kunnen worden toch worden verwekt.

[verder lezen in NAVIGATOR]

5 oktober 2022
TijdschriftNJB 11 (2022)
De EU als wapenleverancier
De EU levert via de Europese Vredesfaciliteit (EVF) voor het eerst dodelijk militair materieel aan een andere staat. De EVF kent verschillende juridische en praktische beperkingen, waardoor het de vraag is in hoeverre het EUoptreden voor Oekraïne toegevoegde waarde gaat hebben. Zo zal de EU uit dezelfde militaire voorraden moeten putten als waaruit haar lidstaten al steun verleenden, terwijl ook het beschikbare budget in feite van de lidstaten zelf en niet van de EU afkomstig is. Het doel van dit artikel is te onderzoeken wat precies de toe-gevoegde waarde is voor de EU van het inzetten van de EVF. Daartoe wordt een analyse gemaakt van dit instrument en de huidige inzet daarvan binnen de constitutionele en politieke context van het EU-buitenlandbeleid.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Op naar de Verenigde Staten van Europa!
Lorenzo Nieuwenburg en Bart Jansen
De continuïteit en toekomst van de Europese Unie zou moeten worden gezocht in de mogelijkheid een EU te constitueren die op federaal-institutioneel niveau meer democratisch en meer rechtsstatelijk is. Een Europa dat niet bevreesd is haar eigen legitimiteit in een staat van permanente verandering te houden. De Federalist Papers, geschreven door de Founding Fathers van de Verenigde Staten, bevatten hiervoor belangrijke wenken. De Europese Unie zou daar haar voordeel mee kunnen en moeten doen.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Gezondheidsbeleid vraagt om een geïntegreerde aanpak
Aart Hendriks, Jaap Sijmons en Brigit Toebes
De Nederlandse overheid neemt diverse maatregelen op het terrein van preventie. Het vergoeden van curatieve zorg laat zij over aan met elkaar concurrerende particuliere zorgverzekeraars. Deze scheiding van taken is niet effectief en draagt niet bij aan het hoogst haalbare niveau van gezondheid. Maar hoe moet het dan wel? Voortbouwend op het internationaal en grondwettelijk erkende recht op gezondheid onderzoeken de auteurs in deze bijdrage een aantal oplossingsrichtingen. Daarbij gaan ze ervan uit dat de bestaande – ook wettelijke – scheiding tussen preventie en curatieve zorg achterhaald is.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Een meer structurele inzet van de videoconferentie in strafzaken?
Miranda Boone, Marieke Dubelaar en Sigrid van Wingerden
Zittingen waarbij de verdachte via een videoverbinding door de rechter wordt gehoord hebben in het coronatijdperk een hoge vlucht genomen. Welke lessen kunnen er getrokken worden uit deze ervaringen met telehoren en welke principiële bezwaren en praktische obstakels moeten overwonnen worden om het telehoren een structurele plek in de strafrechtspraktijk te geven? Dit zijn urgente vragen in het licht van de aangekondigde voorstellen om telehoren een vaste rol te geven in de strafrechtspleging. Auteurs doen verslag van empirisch onderzoek dat is verricht naar de inzet van digitale middelen ten behoeve van het horen van verdachten en de effecten daarvan op positie van verdachten in het strafproces. De bevindingen nopen tot nadere bezinning.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Eerherstel voor Indiëweigeraars: naar een rehabilitatiewet?
Theo de Roos, Jurjen Pen en Stan Meuwese
De dienstweigeraars uit de periode 1945-1949 zijn uitgezonderd van de excuses die premier Rutte op 17 februari 2022 naar aanleiding van het onderzoek over de Indonesische onafhankelijkheidsoorlog aanbood ‘aan een ieder in ons land die met de gevolgen van de koloniale oorlog in Indonesië heeft moeten leven’. Er hebben honderden Indiëweigeraars jarenlang in de gevangenis gezeten.

[verder lezen in NAVIGATOR]

23 maart 2022
TijdschriftNJB 23 (2021)
Referendumbepaling in de Grondwet
Jelle But
Het initiatiefwetsvoorstel van Van Raak voor het opnemen van een grondwettelijke bepaling die het mogelijk maakt een correctief bindend referendum te organiseren, is in eerste lezing aanvaard. Thans ligt het in tweede lezing voor aan de Tweede Kamer. In eerste lezing is de uitkomstdrempel echter geamendeerd met als gevolg een bijzonder lage kans op een geldige referendumuitslag. De huidige balans tussen directe en indirecte democratie zal daarom met deze grondwetswijziging niet veranderen, laat staan dat de democratie erdoor zal worden versterkt. De referendumbepaling kan in deze vorm niet meer zijn dan een vergeefse poging extra legitimiteitsglans te geven aan onze stoffige Grondwet. Nu het doel van de bepaling niet verwezenlijkt lijkt te kunnen worden, rijst de vraag of het nog zinnig is om de referendumbepaling in de Grondwet op te nemen.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Het discriminatoir oogmerk als strafverhogende omstandigheid
Sebastiaan Hellemons, Pauline Schuyt en Jeroen ten Voorde
Discriminatie verdient een voortvarende bestrijding. Het initiatiefwetsvoorstel tot wijziging van het Wetboek van Strafrecht in verband met de invoering van het discriminatoir oogmerk als strafverzwaringsgrond beoogt een bijdrage te leveren aan een stevigere aanpak van discriminatie. Het voorstel zal vermoedelijk zeker internationaal op instemming kunnen rekenen. Indien het tot wet wordt verheven, zal Nederland in vergelijking met de ons omringende landen niet meer uit de pas lopen. Een nieuwe wet betekent echter nog niet dat daarmee de aanpak van discriminatie ook daadwerkelijk zal zijn gediend.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Voorbij de verkiezingsprogramma’s
Tanya Mehra
In een tijd waarin het gezag van en het vertrouwen in de rechtsstaat en in het bijzonder in de huidige politiek onder druk staan, is het van belang om de rechtsstaat en de mensenrechten te beschermen en verdere uitholling daarvan te voorkomen. Uit de verschillende verkiezingsprogramma’s blijkt dat nagenoeg alle partijen zich duidelijk uitspreken over de aanpak van radicalisering en terrorismebestrijding. Maar sommige van deze voorgestelde maatregelen zijn in strijd met verdragsrechtelijke afspraken die Nederland heeft gemaakt en creëren juist een voedingsbodem voor verdere polarisatie in de samenleving. Alleen als de aanpak van radicalisering en de bestrijding van terrorisme met eerbiediging van mensenrechten en rechtsstatelijke principes wordt aangepakt kan dit de effectiviteit van de maatregelen vergroten. Kortom, het is te hopen dat de politieke partijen die straks gaan formeren de voorgestelde plannen ten aanzien van radicalisering en terrorismebestrijding uit hun verkiezingsprogramma nog eens grondig tegen het licht houden.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Vaccineren: keuzevrijheid of plicht volgens het EHRM?
Aart Hendriks
Het EHRM acht het vaccineren van de bevolking van groter belang dan de bezwaren van enkelen daartegen. Hoogste tijd dus voor de overheid om het vrijblijvende vaccinatiebeleid bij te stellen en om zo spoedig mogelijk mensen meer indringend te adviseren zich te laten vaccineren.

[verder lezen in NAVIGATOR]

9 juni 2021
TijdschriftNJB 16 (2021)
Kroniek van het vermogensrecht
Edwin van Wechem en Jac Rinkes
Regels, conflicten en oplossingen: tweestrijd is alom. Ook in het vermogensrecht is vaak sprake van tweestrijd. Hoe moeten dan de rechtens-juiste keuzes worden gemaakt? Misschien komt alles samen in de gedachtecirkel dat het ultieme doel van het recht gezien kan worden als evenwichtigheid en rechtvaardigheid, het zoeken naar de juiste afweging tussen beginselen, conflicten en orde.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Kroniek van het algemeen bestuursrecht
Tom Barkhuysen en Willemien den Ouden
Het is opnieuw een roerige tijd om een kroniek over het algemeen bestuursrecht te schrijven. De roep om maatwerk, evenredigheid en transparantie in het overheidsoptreden die in de vorige kronieken werd beschreven, klinkt luider dan ooit. Over het gebrek aan maatwerk geleverd door een belangrijke uitvoeringsinstantie, de Belastingdienst/Toeslagen, is in deze kroniekperiode zelfs het kabinet gestruikeld. Dat het kabinet besloot om, midden in de coronacrisis, af te treden naar aanleiding van het rapport van de Parlementaire ondervragingscommissie kinderopvangtoeslag (POK) weerspiegelt de snoeiharde kritiek van deze commissie, die ook de bestuursrechter trof. Veel analyses, (aankondigingen van) reflecties, adviezen en moties gericht op het voorkomen van een herhaling van dit debacle zagen het licht. Een parlementaire enquête zal nog volgen. De nasleep van wat inmiddels de Toeslagenaffaire is gaan heten, zal welhaast zeker van grote invloed zijn op de ontwikkelingen in het algemene bestuursrecht in de komende jaren. Daarbij zal het de kunst zijn niet te overreageren omdat daardoor de evenzeer gewenste efficiënte en rechtszekere uitvoering van overheidsbeleid in de knel kan komen.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Kroniek van het straf(proces)recht
Joost Nan, Pieter Verrest en Chantal van der Vis
In deze kroniekperiode vielen de landelijke verkiezingen en de huidige formatie. In de diverse verkiezingsprogramma’s stonden soms wel heel opvallende plannen en met de formatie op komst zal (moeten) blijken wat voor beleid er in de komende jaren op strafrechtelijk terrein zou kunnen worden verwacht. Daarom openen wij met een beschouwing daarover. Geld is daarbij een belangrijke factor, ook voor de toekomst van het gemoderniseerde Wetboek van Strafvordering. Vervolgens zetten wij enkele recente wetenschappelijke onderzoeken op een rij en bespreken we diverse belangrijke wetsvoorstellen. Ten slotte komt een groot cluster aan uitspraken aan bod, want de (internationale) rechtspraak was bepaald niet in lockdown. Gelukkig maar.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Kroniek van het ondernemingsrecht
Harm-Jan de Kluiver
Er zijn weinig privaatrechtelijke rechtsgebieden waar de invloed van grote maatschappelijke thema’s zich zo direct laat gevoelen als in het ondernemingsrecht. Dat geldt ook voor discussies over klimaatverandering, duurzaamheid en diversiteit. Die grote thema’s bleven zelfs in COVID-jaar 2020 onverminderd actueel. Sterker nog, in de COVID-tijd is gebleken hoe kwetsbaar de samenleving is voor grote crises van deze aard en hoe belangrijk het is om de potentiële grote gevolgen daarvan te voorkomen. Dat geldt zeker met betrekking tot thema’s als klimaatverandering, milieu en, vaak daarmee verbonden, eerbiediging van mensenrechten. Aangezien ondernemingen worden gezien als cruciale maatschappelijke entiteiten, wordt vanuit de samenleving en de politiek de aandacht mede gericht op hoe ondernemingen met die thema’s omgaan. In dat verband wordt veel aanvullende regelgeving ontwikkeld, worden vragen gesteld naar zorgplichten voor (multinationale) ondernemingen en hun bestuurders en, algemener, of en hoe ondernemingen nog meer met maatschappelijke doelen kunnen worden verbonden. Bij dit alles is essentieel dat juist ook het adresseren van grote thema’s de ontwikkeling van ‘goed’ recht vereist. Dat vergt regels die zowel effectief als beginselvast zijn en gebaseerd op feitelijke en juridische integriteit. Tegelijkertijd kan worden waargenomen dat publieke en politieke statements die vooral het heersende sentiment ondersteunen een aantrekkingskracht hebben. Dat is echter geen recept voor de werkelijke juridische verankering van duurzaamheid die op zichzelf broodnodig is.

[verder lezen in NAVIGATOR]

En verder de kronieken van het mededingingsrecht, financieel recht, intellectueel eigendom, internationaal publiekrecht, gezondheidsrecht, omgevingsrecht en technologie & recht
Winfred Knibbeler, Tim van Helfteren, Danny Busch, Dirk Visser, Simon Dack, Niels Blokker, Nico Schrijver, Aart Hendriks, Marlon Boeve, Frank Groothuijse, Remy Chavannes, Anke Strijbos en Dorien Verhulst
21 april 2021