Wetsvoorstel (01-110-2025) ter implementatie van Richtlijn 2024/1712 tot wijziging van Richtlijn 2011/36/EU inzake de voorkoming en bestrijding van mensenhandel en de bescherming van slachtoffers daarvan (Implementatiewet herziene Europese richtlijn mensenhandel)
—Uitbuiting van draagmoederschap, van gedwongen huwelijken en van illegale adoptie komen door het wetsvoorstel in de opsomming te staan van vormen van uitbuiting die in artikel 273f Sr (strafbaarstelling mensenhandel) is opgenomen. Deze vormen van uitbuiting vallen al onder het bereik van deze bepaling, dat wordt met de wijziging in de wet geëxpliciteerd. Daarnaast wordt het bereik van de strafbaarstelling van het gebruikmaken van seksuele diensten van een slachtoffer van mensenhandel verbreed tot het gebruikmaken van niet-seksuele diensten van een slachtoffer van mensenhandel. De Nederlandse wet- en regelgeving is al grotendeels in lijn met de herziene Europese richtlijn mensenhandel.
Hoofdlijnen Herzieningsrichtlijn
De Herzieningsrichtlijn past in de eerste plaats bestaande bepalingen aan:
- De opsomming van vormen van uitbuiting is uitgebreid met uitbuiting van draagmoederschap, van gedwongen huwelijken en van illegale adoptie.
- Het toepassingsbereik van het ‘non-punishmentbeginsel’ – op grond waarvan autoriteiten gerechtigd zijn slachtoffers van mensenhandel die als gevolg daarvan tot criminele activiteiten zijn gedwongen niet te vervolgen – is verbreed tot ‘andere onwettige activiteiten’.
- De positie van de nationale coördinatoren voor de bestrijding van mensenhandel is versterkt.
- Verplichtingen tot het treffen van maatregelen ter bescherming van slachtoffers zijn uitgebreid, met extra aandacht voor minderjarigen en gehandicapten, en tot het instellen van verwijzingsmechanismen voor de vroegtijdige opsporing en identificatie van slachtoffers.
In de tweede plaats zijn nieuwe bepalingen toegevoegd:
- De verplichting tot het strafbaar stellen van het gebruikmaken van diensten die worden verleend door een slachtoffer van mensenhandel. Doel hiervan is de vraag naar diensten die mensenhandel stimuleert terug te dringen.
- De verplichting om een nationaal actieplan ter bestrijding van mensenhandel vast te stellen.
Rechtsmacht en slachtoffers
De richtlijn zal op een later moment ook geïmplementeerd worden door een wijziging van het Besluit internationale verplichtingen extraterritoriale rechtsmacht. Dat besluit zal worden aangevuld met het strafbare feit ‘gebruikmaken van (seksuele) diensten van een slachtoffer van mensenhandel’, zodat is verzekerd dat Nederland over dit feit rechtsmacht kan uitoefenen in de situatie dat het buiten Nederland is gepleegd door of tegen een Nederlander of een ingezetene van Nederland. Daarnaast zal ten behoeve van de bijstand en ondersteuning van slachtoffers van mensenhandel, het Besluit slachtoffers van strafbare feiten worden aangepast.