Sociale uitsluiting komt overal voor, ook bij religieuze gemeenschappen. Uitgeslotenen kunnen gevolgen ervaren op religieus gebied, maar er kan ook een sociaal isolement optreden. Naast het sociaalwetenschappelijk onderzoek naar de gevolgen voor degenen die uitsluiten en degenen die uitgesloten worden, geeft het onderzoek een uitgebreide schets van de verschillende juridische perspectieven op het fenomeen uitsluiting. Vanuit het grondwettelijk perspectief blijkt bijvoorbeeld dat een individu - volgens de vrijheid van godsdienst en de vrijheid van verenging - de mogelijkheid heeft om een religieuze gemeenschap te verlaten. Maar op grond van diezelfde vrijheden heeft een geloofsgemeenschap het recht om voorwaarden te stellen aan lidmaatschap en om leden uit te sluiten. Ook komt naar voren dat er geen juridische definitie bestaat van uitsluiting (door religieuze gemeenschappen). En dat de huidige strafwetgeving geen strafbaarstelling kent van het fenomeen uitsluiting als zodanig. Wel kunnen er bij uitsluiting gedragingen voorkomen die strafrechtelijk genormeerd zijn, zoals uitsluiting waarbij dwang of mishandeling plaatsvindt.

Maatregelen in andere Europese landen

Ook keken de onderzoekers naar de maatregelen die België, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Noorwegen en Zwitserland hebben genomen rondom uitsluiting door geloofsgemeenschappen. Geen van de landen heeft daarvoor specifieke wetgeving. In recente rechterlijke uitspraken in België en het Verenigd Koninkrijk is de godsdienstvrijheid van de religieuze gemeenschap benadrukt. Dat betekent dat een religieuze gemeenschap leden mag uitsluiten. Noorwegen heeft via een bestuursrechtelijke route mogelijkheden om subsidies te onthouden aan religieuze gemeenschappen die fundamentele rechten van uitgeslotenen schenden. In tegenstelling tot Nederland krijgen gemeenschappen daar financiële steun van de overheid als de godsdienst door de staat erkend is. De hulpverlening aan uitgeslotenen is in de onderzochte landen op verschillende wijze georganiseerd. Zo zijn er particuliere organisaties, sommige van overheidswege gesubsidieerd, die zich concentreren op hulpverlening voor ex-leden van religieuze gemeenschappen. Ook zijn er, bijvoorbeeld in België, aanbevelingen en adviezen opgesteld voor hulpverlening voor individuen die uit religieuze gemeenschappen zijn getreden.

Een verkennend onderzoek naar uitsluiting van ex-leden door religieuze gemeenschappen

Bron: www.wodc.nl