Hoewel studies naar vooringenomenheid in de rechtspraak zich vaak richtten op de Verenigde Staten, biedt dit onderzoek een van de eerste uitgebreide analyses binnen het Europees strafrechtsysteem. Het laat zien hoe etnische en migratieachtergronden de uitkomsten kunnen beïnvloeden, zelfs in een context met sterke institutionele waarborgen en gelijkheid voor de wet. Het onderzoek laat zien hoe salience shocks (plotselinge toename van de zichtbaarheid van bepaalde minderheidsgroepen in het openbaar) de besluitvorming van rechters kunnen beïnvloeden. De auteurs analyseerden aan de hand van gegevens van het CBS de nasleep van de moord op Wiersum, die in de Nederlandse media op grote schaal in verband werd gebracht met de zogenaamde ‘Mocro Maffia’, een crimineel netwerk van Marokkaans-Nederlandse personen.

Wanneer publieke aandacht de rechtspraak beïnvloedt

Uit de bevindingen blijkt dat de rechterlijke straffen na de moord aanzienlijk strenger zijn geworden. Rechters verlengden de gevangenisstraffen voor verdachten van Marokkaanse afkomst met 72 procent (wat neerkomt op gemiddeld ongeveer drie maanden extra). De kans op een gevangenisstraf veranderde daarentegen niet, evenmin als de beslissingen van de politie of het openbaar ministerie, wat erop wijst dat er alleen sprake was van vooringenomenheid in de lengte van de straf, de fase van het proces waarin rechters de meeste discretionaire bevoegdheid hebben. Uit het onderzoek blijkt ook dat rechters met meer ervaring in het behandelen van zaken waarbij Marokkaanse verdachten betrokken waren, minder last hadden van de salience shock, wat aangeeft dat professionele ervaring kan helpen om vooringenomenheid te verminderen. Ten slotte ontdekten de onderzoekers dat deze verschillen ook tijdens het beroepsproces bleven bestaan, aangezien hogere rechtbanken de strengere straffen die na de gebeurtenis waren opgelegd, niet corrigeerden.

Bron: www.eur.nl