Het wetsvoorstel introduceert een basisverzekering tegen arbeidsongeschiktheid voor zelfstandigen. Het gaat om een eigen verzekeringsstelsel voor zelfstandigen, dat los staat van het bestaande stelsel voor werknemers de WIA. Zelfstandigen zijn in beginsel verzekerd voor de publieke basisverzekering. Zij kunnen echter ook kiezen voor een private verzekering (opt-out). Volgens de Afdeling maakt de voorgestelde basisverzekering het stelsel van de sociale zekerheid complexer. Dit komt onder meer doordat de verzekering een apart stelsel naast de WIA is en zelfstandigen van een opt-out gebruik kunnen maken. Het is juist wenselijk dat dit stelsel wordt vereenvoudigd. Wet- en regelgeving die steeds complexer wordt, zorgt voor steeds grotere problemen bij burgers en bij uitvoeringsinstanties. Dit geldt in het bijzonder voor het UWV en de Belastingdienst, die de basisverzekering moeten gaan uitvoeren. Het wetsvoorstel is voor de Belastingdienst onder voorwaarden pas uitvoerbaar vanaf 2030, terwijl andere wijzigingen in de inkomstenbelasting hierdoor lange tijd niet mogelijk zullen zijn. Het UWV kan het voorstel alleen uitvoeren als er voldoende capaciteit beschikbaar is voor de benodigde sociaal-medische beoordelingen. De gemaakte keuzes bij de vormgeving van de basisverzekering zorgen er bovendien voor dat de doelen van inkomenszekerheid en een gelijker speelveld voor werkenden slechts gedeeltelijk worden bereikt. Door de combinatie van een relatief lage uitkering en een wachttijd van twee jaar leidt de basisverzekering maar in beperkte mate tot een adequate inkomensvoorziening voor zelfstandigen. Ook blijven tussen werkenden de verschillen groot in hun bescherming tegen het risico op arbeidsongeschiktheid.

Aanpassing WIA en wetsvoorstel

De Afdeling concludeert dat het wetsvoorstel niet of nauwelijks uitvoerbaar is, zeker zolang de problemen in de uitvoering van de WIA niet zijn opgelost. Daarom is het advies aan de regering om eerst op korte termijn deze problematiek aan te pakken door de WIA sterk te vereenvoudigen. Vanwege het belang van een begrijpelijke en uitvoerbare verzekering die voor zelfstandigen voldoende meerwaarde heeft, adviseert de Afdeling daarnaast om het voorstel opnieuw te bezien. Dit kan in samenhang met of volgend op de noodzakelijke herziening van de WIA. Een integrale benadering van aanpassingen aan de WIA en dit wetsvoorstel ligt hierbij in de rede.

Advies Wet basisverzekering arbeidsongeschiktheid zelfstandigen

Bron: www.raadvanstate.nl