Het komt regelmatig voor dat de overheid wordt geconfronteerd met niet-alledaagse, diepingrijpende situaties van groepen burgers. De gebruikelijke juridische kaders bieden hiervoor niet altijd een oplossing. Vaak gaat het bij deze situaties vooral om herstel van vertrouwen in een ander, de overheid, de samenleving en ook om herstel van zelfvertrouwen. Deze gedachte is aanleiding geweest om na te denken over uitgangspunten hoe als overheid hiermee om te gaan. De situaties kunnen van zeer uiteenlopende aard zijn. Recente en minder recente voorbeelden hiervan zijn toeslagen, Groningen, rampen zoals de overstroming in Limburg, MH17 of de Bijlmerramp, of ook de transgenderwetgeving.

Tegemoetkomen doe je niet zomaar

Voorvragen

1. Wat is er precies aan de hand (geweest)?
2. Is de overheid juridisch verplicht tot vergoeding van schade of ander nadeel?
3. Waarom zou de overheid de situatie onverplicht aan zich moeten trekken?

Afwegingen bij erkenning van leed

4. Een zorgvuldige afbakening en betrokkenheid van de doelgroep is cruciaal.
5. Maak gebruik van de mogelijkheden die er zijn om erkenning van leed te bieden.

Afwegingen bij een onverplichte betaling

6. Een onverplichte betaling is bij voorkeur een beperkt, vast bedrag.
7. Voor een onverplichte betaling heeft een afzonderlijke grondslag in een wet in formele zin de voorkeur.

Andere afwegingen

8. Erkenningsmaatregelen worden uitgevoerd door een hiervoor toegeruste organisatie.
9. Als de overheid zich een situatie onverplicht aantrekt, is deze erkenning eenmalig en definitief.
10. Monitor en evalueer de erkenningsmaatregelen en doe daar wat mee.

Afwegingskader onverplicht overheidshandelen bij klemmende situaties

Bron: www.raadvanstate.nl