Een overzicht van de mogelijkheden die Wro en Wabo bieden laat het volgende zien.  

Wro: inpassingsplan

Op basis van de Wro kunnen Rijk of provincies inpassingsplannen maken die in de plaats komen van gemeentelijke bestemmingsplannen. Gemeenten kunnen daarbij (als dat nodig is voor de vergunningverlening) buitenspel worden gezet. De totstandkomingsprocedure voor een inpassingsplan is 26 weken. Daarna moeten de vergunningen nog worden verleend. Het is daarmee de vraag of met een noodwet de benodigde uitvoeringsbesluiten tijdwinst opleveren in vergelijking met een inpassingsplan.

Wabo: omgevingsvergunning

De Wabo biedt Rijk en provincies de mogelijkheid via een omgevingsvergunning af te wijken van het bestemmingsplan. Er hoeft dan geen nationaal of provinciaal inpassingsplan gemaakt te worden: een afwijkingsvergunning voor het bestemmingsplan volstaat in dat geval.
Tot voor kort duurde het verlenen van een dergelijke vergunning 26 weken, maar sinds 9 september van dit jaar is speciaal voor de opvang van asielzoekers en andere categorieën vreemdelingen de termijn teruggebracht naar 8 weken.

Wabo: gebruiksvergunning

De omgevingsvergunning heeft betrekking op strijd met het bestemmingsplan en het bouwen. In veel gevallen zal echter ook een omgevingsvergunning voor een bouwwerk nodig zijn met het oog op de brandveiligheid (de zogenaamde ‘gebruiksvergunning’). Voor deze ‘gebruiksvergunning’ geldt een totstandkomings procedure van 26 weken.

Wro, rijks- en provinciale coördinatieregeling

De coördinatieregeling van de Wro biedt provincie en Rijk de mogelijkheid om alle benodigde vergunningen voor de uitvoering van provinciaal en nationaal ruimtelijk beleid in één keer te verlenen. De duur van de totstandkomingsprocedure voor alle benodigde vergunningen kan daarbij door Rijk en provincie zelf worden bepaald. Daarbij moet niet vergeten worden dat bij een rijkscoördinatiebesluit het startbesluit instemming moet hebben van het Parlement.

Nationaal en provinciaal belang

Alle hierboven genoemde juridische instrumenten kunnen door de provincie of het Rijk alleen ingezet worden als er sprake is van een nationaal of provinciaal belang. Dat is een vrij lichte motiveringsplicht die als het gaat over de opvang van asielzoekers nauwelijks juridische problemen zal geven. Bij de coördinatieregeling moet er ook sprake zijn van vooraf vastgesteld nationaal of provinciaal of ruimtelijk beleid.

Bij alle bovengenoemde mogelijkheden ligt de verantwoordelijkheid voor het genomen besluit bij het Rijk of de provincie.