De Algemene Rekenkamer schrijft in een op 23 september 2025 gepubliceerde reactie op de Ontwerpbegroting 2026 dat de grootste financiële mutaties goed zijn te volgen, maar de maatschappelijke hoofddoelen van het kabinet te weinig in beeld zijn. Ook is het opvallend dat er in de meeste begrotingen weinig aandacht is voor risico’s voor de rijksfinanciën of te behalen resultaten. Dat maakt het moeilijk om in te schatten of een begroting realistisch is, of een ambitie haalbaar is en passend bij de voorziene middelen en risico’s.
Met incomplete informatie over geld, verwachte resultaten en risico’s is het lastig voor het parlement om een goed onderbouwde budgetbeoordeling te maken en het budgetrecht goed uit te oefenen. Voorbeelden van risico’s zijn de korting op de afdrachten aan de Europese Unie en de sterke teruggang in het budget voor de opvang van asielzoekers vanaf 2027. De Rekenkamer wijst verder op risico’s voor de drinkwatervoorziening, voor te weinig (aangepaste) woningen voor ouderen, financiële risico’s bij het stopzetten van revolverende fondsen of bij nadeelcompensatie bij het intrekken van natuurvergunningen en de financiering van plannen voor nieuwe kerncentrales. Soms geeft een minister wel in de ontwerpbegroting 2026 aan dat voorgenomen beleidsdoelen wellicht niet haalbaar zijn, zoals bij klimaatvoornemens en nagestreefde uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling. Een van de aandachtspunten van de Rekenkamer betreft de invulling van de ombuiging van de apparaatsuitgaven. De eerder tussen het kabinet en de Kamer afgesproken ombuiging uitgaven eigen personeel van het Rijk is afgezwakt en wordt onder andere elders binnen de apparaatsuitgaven ingevuld. In de Miljoenennota staat dat de Minister van BZK de Kamer over de invulling hiervan nog zal informeren.
Tekorten in de celcapaciteit
In de ontwerpbegroting 2026 gaat de Minister van JenV in op de bestaande tekorten in de celcapaciteit, maar zonder deze te kwantificeren. De Rekenkamer wijst erop dat deze tekorten fors toenemen, onder meer omdat de voorraad zelfmelders vanaf 2023 zich sterk ontwikkelt. In de ontwerpbegroting meldt de minister het risico op sluiting van 3.100 cellen als de huidige gebouwen niet gerenoveerd worden. Het risico op sluiting van een derde van de bestaande detentiecapaciteit betekent dat de voorraad zelfmelders nog groter wordt. Naast de voorraad aan zelfmelders is er ook nog een veel grotere voorraad aan arrestanten die nog de cel in moeten. In absolute omvang was de voorraad arrestanten in 2024 veel groter dan de voorraad zelfmelders. Vanwege het eerdergenoemde risico van sluiting van detentiecapaciteit zal ook de voorraad arrestanten verder oplopen.
Aandachtspunten bij de ontwerpbegrotingen 2026
Aandachtspunten bij de ontwerpbegroting 2026 van het Ministerie van Justitie en Veiligheid
Bron: www.rekenkamer.nl