Op Internetconsultatie.nl is het voorstel voor een Wet bescherming erfgenamen tegen onverwachte schulden gepubliceerd. De voorgestelde regeling voorziet in een uitzondering in het erfrecht waardoor een erfgenaam zijn privévermogen kan beschermen tegen een onverwachte schuld van de erflater waarvan het niet redelijk is dat hij deze uit eigen zak moet betalen. Er kan tot 6 mei op het voorstel gereageerd worden.
Doel van de regeling is het beschermen van het privévermogen van erfgenamen die een nalatenschap zuiver hebben aanvaard in situaties waarin het niet redelijk is dat zij een schuld van de erflater uit privévermogen moeten betalen omdat het geërfde vermogen niet toereikend is voor voldoening van deze schuld. Hierbij gelden twee uitgangspunten:
- de bescherming ziet alleen op onverwachte schulden, dat wil zeggen dat de erfgenamen de schuld niet kenden en er ook niet van op de hoogte konden zijn;
- de bescherming houdt in dat een erfgenaam van zijn verplichting om de onverwachte schuld met zijn privévermogen te voldoen, geheel of gedeeltelijk kan worden ontheven door de kantonrechter. Verleent de kantonrechter de erfgenaam volledige ontheffing, dan hoeft de erfgenaam de onverwachte schuld alleen te voldoen voor zover hij nog over geërfd vermogen beschikt.
Beneficiaire en zuivere aanvaarding
Volgens het huidige recht kan door het beneficiair aanvaarden van een erfenis de erfgenaam voorkomen dat hij met zijn privévermogen aansprakelijk wordt voor schulden van de erflater. Hij verkrijgt namelijk alleen de goederen van de erfenis die zijn overgebleven na aftrek van de schulden. Een erfgenaam hoeft in dat geval nooit meer te betalen dan het vermogen dat hem is nagelaten. Toch kunnen mensen in de problemen komen indien een nalatenschap niet beneficiair, maar zuiver is aanvaard: de erfgenaam verkrijgt alle goederen en schulden uit de erfenis. Als in zo’n situatie de erfgenaam met een onbekende schuld te maken krijgt die niet meer uit de erfenis kan worden betaald dan moet hij deze met eigen geld betalen. Dit kan tot onbillijke situaties leiden. Het kabinet vindt het redelijk dat in dergelijke - uitzonderlijke - omstandigheden de erfgenaam wordt beschermd tegen onverwachte schulden als hem niets valt aan te rekenen.
Onverwachte schulden
Van schulden die doorgaans uit de administratie van de erflater blijken, zoals hypotheekschulden, debetsaldi van rekeningen-courant, onbetaalde facturen en belastingschulden, wordt in beginsel aangenomen dat een erfgenaam deze kende dan wel behoorde te kennen. De meeste schulden van de erflater zullen dus niet als een onverwachte schuld kunnen gelden. Slechts in uitzonderingssituaties zal sprake zijn van een schuld waarvan gezegd kan worden dat een erfgenaam deze redelijkerwijs niet kon kennen. Enkele voorbeelden van schulden waarvan in de rechtspraak is aangenomen dat een erfgenaam deze niet kende en evenmin behoorde te kennen, zijn legitieme vorderingen op een vooroverleden (stief)ouder en een te laat gevorderde eigen bijdrage AWBZ. Daarnaast kan gedacht worden aan vorderingen uit onrechtmatige daad.
Kantonrechter
Erfgenamen kunnen als het voorstel tot wet wordt verheven naar de kantonrechter stappen om - geheel of gedeeltelijke - ontheffing te vragen. Verleent de kantonrechter de erfgenaam volledige ontheffing, dan hoeft de erfgenaam de onverwachte schuld alleen te voldoen voor zover hij nog over geërfd vermogen beschikt. Bij een gedeeltelijke ontheffing bepaalt de kantonrechter wat de erfgenaam nog wel met eigen vermogen moet betalen.