De afgelopen decennia maakte de overheid haar eigen rol steeds compacter. Door onder andere privatisering, decentralisering en bezuinigingen kregen andere partijen in de samenleving meer verantwoordelijkheid, waaronder burgers. Uit het onderzoek blijkt dat burgers vinden dat met name de overheid veel meer verantwoordelijkheid moet nemen dan zij nu doet. Daarnaast is een meerderheid van de Nederlanders van mening dat de overheid bedrijven zou moeten verplichten om meer te doen om de grote opgaven van dit moment te realiseren.

Opleggen verplichtingen aan bedrijven

Volgens burgers kan de overheid deze verantwoordelijkheid op verschillende manieren invullen. Van zachte vormen van sturing, waarbij de overheid andere partijen ondersteunt of prikkelt om in actie te komen, tot dwingendere vormen van sturing, waarbij zij zelf de regie pakt of verplichtingen oplegt aan andere partijen. Die verplichtingen zien burgers met name richting bedrijven. Zo wil men dat de overheid bedrijven verplicht om bij te dragen aan gemeenschappelijke doelen zoals een schone leefomgeving; woningcorporaties verplicht om woningen te verduurzamen en regels stelt over wat een reëel inkomen is, zoals het minimumloon. Daarnaast zien burgers graag een overheid die mensen meer ondersteunt. Zo zou er bij de opgave gezond leven ingezet kunnen worden op het financieel aantrekkelijker maken van gezonde gewoontes, zoals sport of gezond eten.

Niet altijd verantwoordelijk voor mantelzorg

Hoewel burgers aangeven zelf ook meer verantwoordelijkheid te moeten nemen, hebben zij al veel op hun bord. Dat laatste blijkt onder andere wanneer zij worden gevraagd naar de verantwoordelijkheidsverdeling rond het thema mantelzorg. Burgers willen best zorgtaken op zich nemen, zoals het doen van een boodschap voor naasten of het begeleiden van familieleden, maar zij willen daarvoor wel minder verantwoordelijkheid dragen dan nu volgens hen het geval is. Als de overheid toch blijft inzetten op informele zorg, dan zou zij mantelzorgers meer moeten ontlasten en ondersteunen, bijvoorbeeld door te regelen dat professionele zorgverleners hen af en toe kunnen afwisselen. Burgers zien belangrijke voorwaarden waaraan moet worden voldaan om zelf meer verantwoordelijkheid te nemen. Hierbij gaat het vooral om het hebben van voldoende tijd en geld, en het krijgen van de juiste ondersteuning. Bij het nemen en verdelen van verantwoordelijkheden is het daarom belangrijk om het kunnen en willen van alle (groepen) burgers zorgvuldig mee te wegen.

Aanbevelingen voor beter beleid

Het SCP-onderzoek laat ook zien dat hoe burgers naar de verdeling van verantwoordelijkheden kijken gelinkt is aan het vertrouwen dat mensen hebben in de overheid. Dat vertrouwen is op dit moment bij veel mensen laag. Het SCP adviseert de overheid daarom om – naast het meewegen van het perspectief van burgers – effectief haar verantwoordelijkheid te nemen. Door te investeren in slagkracht om zichtbaar bij te dragen aan het oplossen van problemen in de samenleving. Het SCP doet de volgende aanbevelingen:

• Neem als overheid verantwoordelijkheid en maak die ook waar.
• Wees responsief en heb oog voor het willen én kunnen van alle burgers.
• Werk vanuit een langetermijn- en brede welvaartsvisie en neem alle partijen daarin mee.
• Investeer in het probleemoplossend vermogen en een transparante aanpak van de overheid.

Roep om een overheid die verantwoordelijkheid neemt - Burgers over de verdeling van verantwoordelijkheden bij grote maatschappelijke opgaven

Bron: www.scp.nl