Bestuursorganen hebben verschillende beweegredenen voor het instellen van hoger beroep. Een belangrijke reden is verkrijgen van juridische zekerheid: om nieuwe jurisprudentie te ontwikkelen of een gezaghebbende uitleg van wet- en regelgeving te krijgen. Een andere reden is het afwenden van negatieve gevolgen. Voorbeelden daarvan zijn systemen die mogelijk anders ingericht moeten worden, meer mensen die een uitkering moeten krijgen, of dat er per persoon hogere kosten gemaakt moeten worden. Het financiële belang in de zaak zelf kan ook een overweging zijn. Verder wordt in de overweging om hoger beroep in te stellen vaak de afweging gemaakt of het bestuursorgaan de gewenste juridische zekerheid wel zou willen halen ten koste van de burger. Opvattingen over hoger beroep, bijvoorbeeld vanuit politieke/bestuurlijke verantwoordelijkheden, de administratieve cultuur, of persoonlijke overtuigingen kunnen ook van invloed zijn op het instellen van hoger beroep.

Oplossingsgerichtheid

Binnen de bestuursorganen wordt er verschillend gedacht over wat er binnen de kaders van wet- en regelgeving mogelijk is voor het vinden van een oplossing. Grotendeels komt dit voort uit de mate waarin het bestuursorgaan gebonden is aan wet- en regelgeving. Soms bestaat het beeld dat er op basis van beleidsregels en wetgeving gewoonweg niets te doen aan een negatief besluit, zelfs in schrijnende gevallen. Bestuursorganen gaan hier verschillend mee om. Bij het ene bestuursorgaan wordt bijvoorbeeld gehoopt dat de belanghebbende in beroep gaat om een signaal naar boven (de wetgeving) te sturen. De bezwaarmaker kan hierbij worden gewezen op de mogelijkheid van beroep. Bij een ander bestuursorgaan wordt de zaak dan doorverwezen naar een speciaal team, waarin het zoeken naar een oplossing wel centraal staat, ook al is het primaire besluit juridisch gezien correct.

Balans systeemdenken en maatwerk

Veel van de bestuursorganen lijken te willen reageren op actuele maatschappelijke veranderingen. In zaken waarin men voorheen zonder meer hoger beroep in had gesteld, geven verschillende deskundigen aan dat zij nu eerst nagaan of het gewenste effect op een andere manier kan worden bereikt, zodat niet een individuele burger door een rechtszaak heen moet omdat het bestuursorgaan een groter punt uitgezocht wil hebben. Er wordt misschien gezocht naar een andere manier om een signaal af te geven, of er wordt met de burger vooraf een bepaalde afspraak gemaakt over de uitkomst. Ook in de bezwaarfase zagen onderzoekers verschuivingen gezien in het spanningsveld tussen systeemdenken en maatwerk. Het vinden van een nieuwe balans vereist een verandering in opvattingen, en evaluatie en aanpassing van regels en voorschriften. Volgens sommige deskundigen is een mogelijke extra impuls dat rechtscolleges in de afgelopen jaren procespartijen vaker ‘de gang op sturen’ tijdens de zitting in beroep en hoger beroep om te proberen er samen uit te komen. Mogelijk heeft dit er bij sommige bestuursorganen ertoe geleid dat ze in toenemende mate anticiperen op deze houding van rechtscolleges en meer inzetten op het vinden van een oplossing in de bezwaarfase.

Bestuursorganen in hoger beroep – Cahier 2023-8

Bron: www.wodc.nl