Dat het burgerperspectief centraal dient te staan in de verhouding met de overheid is onomstreden. Kabinetsplannen horen nooit te leiden tot onrealistische of onrechtmatige plannen waarbij anderen de schuld krijgen als het misgaat. Maar in het politieke debat in 2024 leek het daadwérkelijk helpen van mensen niet op de voorgrond te staan. Moties en amendementen waren veelal meer gericht op de bühne dan op de burger. En plannen en beloften waren vaak onuitvoerbaar, onrealistisch en soms zelfs onrechtmatig. Belangen van burgers, kinderen en veteranen staan hierdoor niet centraal in beleid of wetgeving en dat heeft grote gevolgen. Onrealistische beloftes creëren namelijk wantrouwen en ondermijnen het vertrouwen in de overheid, juist bij de mensen voor wie de plannen zijn bedoeld.

Grondrechten respecteren

Burgers, kinderen en veteranen hebben recht op een behoorlijke overheid. Dat betekent een overheid die luistert, (grond)rechten respecteert, haalbare plannen maakt en speciaal oog heeft voor mensen die doorgaans niet worden gehoord. Met luisteren doelen de ombudsmannen niet alleen op luisteren naar burgers, maar ook naar uitvoeringsinstanties en andere instanties die de waarborgen van onze rechtsstaat moeten beschermen. Zij weten wat wel en niet werkt en welke gevolgen wetten en regels hebben op het dagelijks leven van mensen. Het recht op gelijke behandeling is een van de fundamentele pijlers van de grondrechten, waar de rechtsstaat op rust en niet voor niets als eerste artikel wordt genoemd in de Grondwet. Dat betekent meer dan het toepassen van dezelfde regels voor iedereen: het vraagt van de overheid ook bescherming van rechten wanneer deze onder druk komen te staan. De overheid moet er zijn voor iedereen, ook als het schuurt. Maar daar waar het misgaat, mag je verwachten dat de overheid dit erkent en fouten herstelt.

Meer aandacht voor kinderen bij wetten en regels

De rechten en belangen van kinderen staan nog te vaak niet op het netvlies van wetgevers, beleidsmakers en uitvoerders, schrijft de Kinderombudsman. Om wetgevers en beleidsmakers te helpen beter vooraf in beeld te brengen wat het effect van nieuwe of bestaande regels in de naleving van kinderrechten is, ontwikkelde de Kinderombudsman in 2024 de kinderrechtentoets. Het doel daarvan is om mogelijke problemen voor kinderen bij de uitvoering van wetten en beleid te voorkomen. Uit groot onderzoek onder 2.729 kinderen en jongeren naar de kwaliteit van leven, blijkt dat meisjes van 13 tot 18 jaar het minst gelukkig zijn en zich het minst veilig voelen, vooral online. Ook jongeren die zich niet identificeren als jongen of meisje ervaren minder veiligheid en tevredenheid in het dagelijks leven. Ook ontving de Kinderombudsman veel signalen over complexe scheidingen in 2024. In het onderzoek dat de Kinderombudsman hiernaar deed, bleek dat meisjes zich er ongelukkiger over voelen dan jongens. Kinderen van gescheiden ouders gaven ook aan dat ze zich minder geliefd voelen en minder veiligheid ervaren thuis.

Jaarverslag 2024 - Zet de burger centraal

Bronnen: www.nationaleombudsman.nl en www.kinderombudsman.nl