Het rapport ‘Afgezien van vervolging’ bevat de resultaten van een onderzoek naar de wijze waarop het OM strafzaken afdoet met een sepot. In het kader van het onderzoek zijn 204 strafdossiers beoordeeld die in 2022 zijn geseponeerd. Uit onderzoek is gebleken dat van lang niet alle sepots een sepotbrief aan de verdachte is verzonden of dat dit niet kon worden nagegaan. Dit was het geval in 40% van de onderzochte overtredingszaken en in 30% van de onderzochte misdrijfzaken. Bovendien is in zaken met verdachten die geen Nederlands spreken niet in alle gevallen waarin dat is vereist, voorzien in een vertaling van de sepotbeslissing. Daarnaast is niet in alle zaken met minderjarige verdachten een sepotbrief verstuurd aan de wettelijke vertegenwoordiger(s) van de minderjarige. In vrijwel geen van de zaken waarin een advocaat bekend was, werd een afschrift aan de advocaat verzonden. Uit het onderzoek blijkt dat niet alle slachtoffers die op de hoogte wilden worden gehouden van de strafzaak als slachtoffer waren geregistreerd of een sepotbrief toegestuurd hebben gekregen.

Tekstuele gebreken

Voor het opstellen van sepotbrieven aan de verdachte en het slachtoffer worden standaardteksten gebruikt. In de brief wordt onder meer opgenomen een omschrijving van het strafbare feit en de motivering van de sepotbeslissing. De omschrijving van het strafbare feit is erg summier en in een aantal zaken gebrekkig. De motivering van het sepot aan de verdachte is een standaardtekst die overeenkomt met de sepotgrond en is daarmee ook erg summier. Indien de zaak is geseponeerd met een voorwaardelijk sepot, wordt de keuze om voorwaarden te stellen niet toegelicht. De (standaard)motivering van de beslissing aan het slachtoffer is uitgebreider, maar niet altijd correct of duidelijk. In de sepotbrief aan het slachtoffer is opgenomen dat en op welke wijze een slachtoffer een klacht kan indienen tegen de sepotbeslissing. Dergelijke informatie ontbreekt in de sepotbrief aan de verdachte. Niet is opgenomen dat een klacht kan worden ingediend bij de hoofdofficier van justitie. Ook is niet opgenomen dat de meeste sepotbeslissingen worden geregistreerd op het strafblad van de verdachte.

Begrijpelijkheid sepotbeslissingen

In het onderzoek is getoetst of de sepotbeslissing begrijpelijk is. Ten aanzien van technische sepots is geconstateerd dat in 11% van de onderzochte zaken de beslissing dat de zaak niet haalbaar is niet (zonder meer) begrijpelijk is, bijvoorbeeld omdat het recht op vervolging nog niet was verjaard of omdat er voldoende bewijs was. Wat betreft de beleidssepots was in 18% van de onderzochte zaken de beslissing niet (zonder meer) begrijpelijk, bijvoorbeeld omdat er onvoldoende bewijs was of een zaak al was verjaard en daarom een technisch sepot had moeten volgen.

Gebreken zaakregistratiesysteem

Uit het onderzoek volgt dat gebreken bestaan in GPS, het zaakregistratiesysteem van het OM. Zo komen de autorisaties in GPS niet in alle gevallen overeen met de functies van functionarissen die bevoegd zijn om sepotbeslissingen te nemen, zodat het voor kan komen (en incidenteel ook voorkomt) dat een sepotbeslissing wordt genomen door een onbevoegde functionaris. Het systeem is niet ingericht op het verwerken van meerdere sepotcodes ten behoeve van het strafblad, op het leveren van maatwerk bij het opstellen van de sepotbrieven en op het bepalen van de verzenddatum daarvan.

Aanbevelingen

In het toezichtrapport zijn de volgende aanbevelingen geformuleerd die betrekking hebben op de taakuitoefening van het OM bij het nemen van sepotbeslissingen:

1. Zorg voor een vorm van intern toezicht op de rechtmatigheid van sepotbeslissingen en de toereikendheid van de kennisgeving en motivering van het sepot.
2. Draag er zorg voor dat de autorisaties in het zaakregistratiesysteem aansluiten bij de daadwerkelijke functie van de beoordelaars.
3. Zorg ervoor dat de feitomschrijving, de kwalificatie en de motivering van de beslissing juist, volledig, duidelijk en toegespitst op de zaak zijn.
4. Herzie de praktijk van 1) de verzending (van een afschrift en vertaling) van de kennisgeving en 2) de inhoud van de kennisgeving. Zorg daarbij onder meer voor verzending aan wettelijk vertegenwoordigers van minderjarige verdachten en de raadsman van de verdachte en voor toereikende informatie over de rechtsgevolgen van het sepot en de mogelijkheid een klacht in te dienen.
5. Bezie of de beleidssepotcodes kunnen worden geherstructureerd en gegroepeerd, zodat het aantal sepotcodes kan worden teruggebracht en de overzichtelijkheid en werkbaarheid worden bevorderd. Ontwikkel een interne werkinstructie waarin de toepassing van de diverse sepotcodes nader wordt toegelicht. Zorg ervoor dat in het zaakregistratiesysteem meerdere sepotcodes kunnen worden geregistreerd die via het berichtenverkeer naar het Justitieel Documentatie Systeem worden verzonden.
6. Ontwikkel beleid voor de beoordeling of een zaak zich leent voor een onvoorwaardelijk dan wel voorwaardelijk sepot.

Afzien van vervolging - Over de naleving van de wet door het Openbaar Ministerie bij het nemen van sepotbeslissingen

Bron: www.hogeraad.nl