Dit Actieplan is een vervolg op het eerste Nationale Actieplan Mensenrechten uit 2013. Sinds de wereldconferentie over Mensenrechten in 1993 van de Verenigde Naties hebben veel landen een eerste Nationaal Actieplan Mensenrechten uitgebracht. Nederland is het vierde land in Europa dat nu met een tweede Actieplan komt.

Aanspreekpunten

Iedereen heeft het recht op toegang tot informatie en de overheid moet ervoor zorgen dat iedereen die toegang in de praktijk ook ervaart. Hoe complexer een voorzienig, hoe meer geïnvesteerd moet worden in goede informatievoorziening. Het kabinet presenteert daarom een aantal acties die gaan over het uitbreiden en verbeteren van informatiepunten, bijvoorbeeld op het gebied van de digitale overheid. In onze snel digitaliserende samenleving is extra aandacht nodig voor digitale inclusie. Steeds meer voorzieningen krijgen een digitaal loket. Toch moeten die ook goed bereikbaar blijven voor mensen die minder digitaal vaardig zijn. In de Algemene wet bestuursrecht wordt dat toegelicht met de introductie van een zorgplicht tot ondersteuning bij communicatie met de overheid. Om toegang te krijgen tot voorzieningen is het soms nodig dat mensen zich kunnen laten vertegenwoordigen door iemand anders. Het kabinet wil daarom dat mensen zich digitaal kunnen laten machtigen.

Decentralisatie van voorzieningen biedt kansen voor maatwerk. Tegelijkertijd is het belangrijk dat minimumstandaarden voor het bieden van toegang tot voorzieningen gewaarborgd blijven. In 2020 komt er een platform voor gemeenten en mensenrechten. Daarin worden lokale strategieën bij elkaar gebracht, kunnen goede voorbeelden worden uitgewisseld en kunnen minimumstandaarden worden verduidelijkt.

Participatie

Het kabinet legt randvoorwaarden vast voor participatieprocedures en het bereik daarvan. Er zal bijvoorbeeld meer bekendheid worden gegeven aan internetconsultaties over conceptwetgeving. Ook wordt het burgerschapsonderwijs versterkt.

Er bestaan diverse meldpunten voor klachten over (overheids)optreden. Iedereen heeft het recht om bij een overheidsorganisatie een klacht in te dienen, waarna de organisatie moet zorgen voor een behoorlijke behandeling van de klacht.

Bij de huidige herziening van het stelsel van gesubsidieerde rechtsbijstand, die eind 2024 moet zijn afgerond, wil het kabinet dat er zowel digitale als fysiek en financieel toegankelijke en overzichtelijke voorzieningen komen. Voorbeelden daarvan zijn de ontwikkeling van een digitale wegwijzer voor rechtzoekenden, het terugdringen van het aantal onnodige procedures in het bestuursrecht en het werken aan een incassoprocedure die eenvoudiger is.

Integrale aanpak

Het kabinet gaat mensen helpen die vastlopen als ze te maken hebben met twee of meer overheidsinstanties. Om het makkelijker te maken geschillen te beslechten in het sociaal domein, is er een handleiding over het combineren van bezwaarprocedures tegen een gemeente en de klachtprocedure tegen een dienstaanbieder. Verschillende departementen onderzoeken of integrale geschilbeslechting wettelijk te regelen is.

Als mensen te maken hebben met meerdere problemen zijn daar vaak veel instanties bij betrokken. Om de toegankelijkheid van voorzieningen juist voor deze groep mensen te verbeteren, vindt er momenteel veel onderzoek plaats en lopen er verschillende proeven. Zo beginnen er drie experimenten waarbij de strafrechtketen multiproblematiek op een andere manier behandelt. Aan de Erasmus Universiteit wordt onderzoek gedaan naar sturing en coördinatie rondom de aanpak van multiproblematiek. In 2020 komt er een wetsvoorstel om te zorgen dat doorgepakt kan worden wanneer de samenwerking tussen onderwijs en jeugdhulp niet goed loopt.

Ook voor mensen met schulden kan het lastig zijn om toegang te vinden tot de juiste voorzieningen, terwijl dit voor een behoorlijke levensstandaard wel nodig is. Daarom werkt het kabinet aan de uitvoering van het Actieplan Brede Schuldenaanpak. Om schulden vroegtijdig te kunnen signaleren, wordt de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening gewijzigd. Ook onderzoekt het Centraal Justitieel Incassobureau de mogelijkheden van het tijdig signaleren van schulden met behulp van data-analyse. Om de inzet van vrijwilligersorganisaties bij het aanpakken van schulden te stimuleren, is er een subsidie voor het opzetten van een landelijk dekkend netwerk van vrijwilligersprojecten. Tot slot wordt gewerkt aan het in werking laten treden van de Wet beslagvrije voet.

www.rijksoverheid.nl/documenten/publicaties/2019/12/12/nationaal-actieplan-mensenrechten-2020