De afgelopen jaren zijn er door de Inspectie SZW 157 onderzoeken gedaan naar schijnconstructies. In 61 gevallen konden er overtredingen worden vastgesteld. De boete die gegeven is loopt in de miljoenen euro’s. In acht gevallen is het dossier overgedragen aan het Openbaar Ministerie voor nader strafrechtelijk onderzoek. Zo heeft de Inspectie SZW onwenselijke constructies ontrafeld in onder meer de 24-uurszorg, werkconstructies met schijnzelfstandigen en gefingeerde dienstverbanden.
De Inspectie SZW heeft in de periode van 1 januari 2014 tot 1 mei 2018 862 onderzoeken verricht in het kader van de aanpak van schijnconstructies. Het gaat hier om onderzoeken naar constructies waarbij sprake is van:
• een internationaal karakter, zoals internationale uitleenconstructies;
• nieuwe constructies samenhangend met een veranderende arbeidsmarkt;
• constructies die op relatief grote schaal worden toegepast waarbij sprake is van onderbetaling in
een specifieke branche;
• een opstap voor allerlei vormen van fraude.
Hoewel ook andere vormen van schijnconstructies zijn onderzocht, is vanaf 2016 de focus gelegd op constructies die samenhangen met een veranderende arbeidsmarkt en die een opstap vormen voor allerlei vormen van fraude. Het gaat om:
• onderbetaling in de 24-uurszorg;
• misstanden in hotelkamerschoonmaak;
• onderbetaling bij stage na opleiding;
• schijnzelfstandigheid/schijnvennootschappen;
• gefingeerde dienstverbanden.
705 van de 862 onderzoeken betroffen onderzoeken naar gefingeerde dienstbetrekkingen. Deze leveren in beginsel geen beboetbaar feit op maar een rapport van bevindingen voor de IND. Daarnaast heeft de Inspectie SZW 157 onderzoeken verricht waarbij 520 werkgevers betrokken waren. Bij 61 van de 157 onderzoeken zijn bij 133 verschillende werkgevers in totaal 1.464 overtredingen geconstateerd. De onderzoeken zijn uitgevoerd in diverse sectoren, zoals de bouw, schoonmaak, horeca, detailhandel en de uitzendsector. In het kader van deze onderzoeken zijn 127 boeterapporten opgemaakt is inmiddels tot en met medio mei 2018 voor ruim € 4.800.000,- aan boetes opgelegd.
Internationaal karakter
Een speciaal team richtte zich de afgelopen jaren vooral op die bedrijven die bewust de regels ontduiken via ingewikkelde constructies om daarmee de kosten van arbeid te verlagen. Het gaat hierbij om constructies die onwenselijke effecten hebben doordat werknemers in een slechtere positie worden gebracht. Zij worden dan veelal onderbetaald en maken te lange werktijden. Daarnaast zorgen deze constructies voor oneerlijke concurrentie.
De onderzoeken naar deze schijnconstructies vergen in verhouding veel meer tijd dan de reguliere inspecties. Dat komt mede door het internationale karakter van de constructies. Het vergt intensief onderzoek om de drempels die moedwillig door het bedrijf worden opgeworpen te ontrafelen om de bewijslast tegen de fraudeur rond te krijgen. Bij de onderzoeken werkt de Inspectie SZW nauw samen met onder meer de Belastingdienst, UWV, ILT, IND en de Nationale Politie.
De overtreding die het meest geconstateerd wordt is het hier werken zonder een tewerkstellingsvergunning. Een goede tweede is onderbetaling.
24-uurszorg
De Inspectie heeft tijdens haar onderzoek gezien dat zorgbemiddelingskantoren gebruik maken van buitenlandse uitzendbureaus voor aanvragen van 24-uurszorg. Het buitenlandse uitzendbureau levert dan werknemers uit verschillende landen, ook landen van buiten Europa. De uitzendkrachten worden dan voor 24 uur per dag ingezet bij zorgbehoevende cliënten met een PGB-budget. Veelal wonen ze in bij de cliënt. Het zorgkantoor declareert voor 40 uur per week, maar de werknemers krijgen veel minder uren betaald dan dat zij er werken.
Schijnzelfstandigen
Een andere complexe constructie die ontrafeld is door de Inspectie is het werken met buitenlandse schijnzelfstandigen. Door schijnzelfstandigen in te zetten kan een werkgever aanzienlijk goedkoper werken. Immers hij betaalt geen loonbelasting en premies en kan hij hen inzetten tegen een laag tarief. Samen met de IND en de RVO heeft de Inspectie een aantal onderzoeken gedaan naar faciliteerders die het verblijf in Nederland en de toegang tot de arbeidsmarkt voor deze buitenlandse ‘zelfstandigen’ regelen.
Gefingeerde dienstverbanden
Gefingeerde dienstverbanden betreffen constructies waarbij werkgever en werknemer samenspannen. Doel is meestal garantiestelling bij gezinshereniging of gezinsvorming. Met dit dienstverband kan ook een lening of hypotheek worden verkregen en bouwt de werknemer arbeidsverleden op. Op papier wordt een dienstverband voor meer uren aangegaan dan in werkelijkheid wordt gewerkt, of wordt voor een andere beloning gewerkt dan in het contract staat. Een andere vorm is dat het werk door een ander persoon wordt verricht.
