Er zijn omstandigheden waarin Richtlijn 2004/38/EG weliswaar niet rechtstreeks van toepassing is op de feiten in een bepaalde zaak, maar desalniettemin is erkend dat de bepalingen van de richtlijn van overeenkomstige toepassing zijn, in samenhang met de artikelen 20 en 21 Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie (VWEU). Bovendien heeft het HvJ EU in het arrest Ruiz Zambrano (ECLI:EU:C:2011:124) geoordeeld dat artikel 20 VWEU een specifieke grondslag kan vormen om niet-EU-ouders en -mantelzorgers van EU-kinderen een afgeleid verblijfsrecht toe te kennen in de lidstaat van nationaliteit van die kinderen, wanneer de kinderen geen rechten van vrij verkeer hebben uitgeoefend. Gelet op deze ontwikkelingen worden daarom in de mededeling ook enkele richtsnoeren opgenomen inzake specifieke toepassingen van de artikelen 20 en 21 VWEU. Waar relevant zijn ook richtsnoeren en verwijzingen naar de relevante instrumenten van de Europese Commissie op het gebied van het vrije verkeer van werknemers, zelfstandigen en dienstverleners opgenomen. De Commissie herinnert de lidstaten ook aan de grondrechten in onder meer de EVRM, in het bijzonder het recht op eerbiediging van het privé-, familie- en gezinsleven, de rechten van het kind en het verbod op discriminatie op grond van seksuele gerichtheid van lhbtiq-burgers. De mededeling is uitsluitend bedoeld als leidraad. Alleen de tekst van de EU-wetgeving zelf, zoals uitgelegd door het HvJ EU, is rechtsgeldig. In de mededeling wordt rekening gehouden met de arresten van het Hof die tot 2 oktober 2023 zijn bekendgemaakt, en de geboden richtsnoeren kunnen later worden gewijzigd in het licht van verdere ontwikkelingen in de rechtspraak van het Hof.

Bron: Richtsnoeren betreffende het recht van vrij verkeer van EU-burgers en hun familieleden (C/2023/1392)