Het wetsvoorstel geeft het Openbaar Ministerie (OM) een nieuw instrument om mogelijk criminele goederen snel te ontnemen via een civiele procedure, zonder veroordeling door de strafrechter. Het OM hoeft alleen aannemelijk te maken dat bijvoorbeeld een auto of een woning waarschijnlijk uit een misdrijf afkomstig is en iemand is zijn eigendom voorgoed kwijt.

Bij de voorgestelde procedure worden ook gevoelige persoonsgegevens verwerkt. Zo wordt de beslissing tot confiscatie gepubliceerd in de Staatscourant en een of meer landelijke kranten. Daarmee is de eigenaar of (eventueel onschuldige) mede-eigenaar van bijvoorbeeld een 'fout' pand gemakkelijk te herleiden.

Onduidelijk welke criminaliteit

Het kabinet stelt deze procedure nodig te hebben voor de aanpak van 'georganiseerde, ondermijnende criminaliteit'. De AP onderschrijft de noodzaak om de aanpak van georganiseerde criminaliteit te versterken. Het afpakken van criminele winsten kan daarbij helpen omdat geld nu eenmaal de voornaamste drijfveer voor georganiseerde criminaliteit is.

Maar de AP waarschuwt dat dit wetsvoorstel zo ruim is dat de nieuwe procedure ook gebruikt kan worden als er helemaal geen sprake is van georganiseerde criminaliteit. Onder meer omdat het kabinet in het voorstel niet duidelijk maakt wat 'georganiseerde, ondermijnende criminaliteit' nu eigenlijk precies inhoudt.

Niet dezelfde rechten

De confiscatie van goederen heeft bovendien ingrijpende gevolgen voor betrokkenen. Niet alleen voor de mensen van wie het OM vermoedt dat ze misdaden hebben gepleegd. Ook voor mensen die helemaal niets met criminaliteit te maken hebben. Bijvoorbeeld mensen die samen met de verdachte mede-eigenaar zijn van een pand.

Bij deze civiele procedure hebben verdachten niet dezelfde rechten om zich te verdedigen als in het strafrecht. Ook de positie van een derde die niet wist of kon weten dat het goed uit een misdrijf afkomstig is, is zwak.