De Nederlandse Orde van Advocaten (NOvA) schrijft in een op 23 september 2025 gepubliceerd wetgevingsadvies dat rechtsbescherming te weinig aandacht krijgt in het wetsvoorstel gegevensvergaring openbare orde. Het wetsvoorstel zorgt ervoor dat de politie burgers kan volgen op publiek toegankelijke bronnen, zoals sociale media. Die data kunnen ook worden opgeslagen. Dit alles na goedkeuring van de rechter-commissaris in strafzaken.
De NOvA is van oordeel dat het wetsvoorstel een nuttige aanvulling is op de gereedschapskist van de burgemeester en de politie en voorziet in een behoefte. Het volgen van burgers op social media is nodig als een burgemeester meent dat sprake is van een ‘ernstige verstoring van de openbare orde’, of dat er ‘aanwijzingen’ bestaan dat zo’n verstoring zal plaatsvinden. De NOvA begrijpt dat het direct informeren van een persoon na afgifte van een machtiging het effect van de maatregel wegneemt, maar het is nu onvoldoende duidelijk wanneer een persoon wordt geïnformeerd. De NOvA merkt ook op dat bij het volgen van personen onherroepelijk ook andere mensen in beeld komen of gegevens van andere personen worden verzameld. Los van de vraag of het wetsvoorstel op dit punt voldoende waarborgen biedt, is ook hier de rechtsbescherming niet voldoende uitgewerkt. In het advies wordt verder opgemerkt dat aan de burgemeester al een groot aantal openbare orde bevoegdheden is toegekend en hij of zij ook bij uitstek in staat is om te beoordelen of in een gemeente sprake is van (een ernstige vrees voor) een verstoring van de openbare orde. De wijze waarop de burgemeester van deze bevoegdheden gebruik maakt, valt binnen de jurisdictie van de bestuursrechter. De NOvA ziet daarom niet in waarom in dit wetsvoorstel opeens de rechter-commissaris in strafzaken een machtigingsbevoegdheid wordt gegeven en de strafkamer van de rechtbank wordt aangewezen als beroepsrechter. De strafrechter mist immers de expertise op het gebied van openbare orde waarover de burgemeester en de bestuursrechter wel beschikken. Ook wordt in het advies geconstateerd dat sprake is van een samenhang met het wetsvoorstel online aangejaagde openbare-ordeverstoring. Zowel in het wetsvoorstel zelf als in de Memorie van Toelichting op het wetsvoorstel, wordt niet tot nauwelijks op deze samenhang ingegaan.
Aanpassingen en aanvullingen advies
De NOvA adviseert om tot aanpassing van het wetsvoorstel over te gaan inzake de volgende onderdelen:
- Zowel op meer algemeen als op artikelniveau te voorzien in een betere afbakening van het wetsvoorstel en de daarin opgenomen begrippen;
- Nader te motiveren waarom de rechter-commissaris in strafzaken geschikt is om zich uit te laten over de vraag of een machtiging kan worden afgegeven;
- Rechtsbescherming te beleggen bij de bestuursrechter en te voorzien in een (spoed)procedure waarmee recht wordt gedaan aan het bestuursrechtelijke karakter van de problematiek waarvoor het voorstel een oplossing beoogt te bieden;
- Nader te motiveren hoe rechtsbescherming voor een persoon wiens gegevens worden verzameld of die online wordt gevolgd vorm krijgt;
- Nader te motiveren waarom is gekozen voor een bewaartermijn van een half jaar;
- Een nadere beschrijving van de feitelijke uitvoering van het verzamelen van onlinegegevens of het online volgen van een persoon.
Advies Wet gegevensvergaring openbare orde
Bron: www.advocatenorde.nl