Redacteur Ingrid Leijten rept in haar column ‘(On)controversieel’1 over de forumfunctie van het NJB. Dingen die niet deugen, zo vertaal ik dat, moeten aan de kaak worden gesteld. Aflevering 22 van het NJB2 besteedt uitvoerig aandacht aan Gaza, in de vorm van bijdragen van diverse deskundige auteurs over de diverse aspecten van de strijd die daar nu gaande is. Is er sprake van genocide c.q. genocidaal geweld, is Nederland te passief, is er sprake van strijd met regels van het internationaal recht en Verdragen etc. etc.? In de bijdragen is er geen specifieke aandacht voor de positie van kinderen als slachtoffer van een gewapend conflict, onschuldige kinderen, wier toekomst willens en wetens bij voorbaat is/wordt verwoest. In Gaza zijn waarschijnlijk al (ruim) 14.000 kinderen onder de 15 gedood. Daar komt bij dat veel meer kinderen min of meer ernstig zijn verwond, en (psychisch) levenslang beschadigd. Ik laat onbesproken dat veel kinderen in Gaza te maken hebben met uithongering.
Ik zou willen opkomen voor die kinderen, overigens niet alleen de kinderen in Gaza. Op zichzelf verbaast het dat kinderen zo vaak slachtoffer zijn. 196 Staten3 ook Nederland, ook Israël, ook Rusland, hebben het Verdrag inzake de Rechten van het Kind,4 dat op 20 november 1989 is aanvaard door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, ondertekend. Wat betreft oorlogsgeweld is met name van belang artikel 38.4 dat in de officiële Nederlandse vertaling luidt: In overeenstemming met hun verplichtingen krachtens het internationale recht om de burgerbevolking te beschermen in gewapende conflicten, nemen de Staten die partij zijn alle uitvoerbare maatregelen ter waarborging van de bescherming en de verzorging van kinderen die worden getroffen door een gewapend conflict.5
Je zou denken dat als Staten inderdaad ‘alle uitvoerbare maatregelen’ nemen kinderen veel minder vaak slachtoffer zouden zijn van oorlogsgeweld. Staten zouden, als goed uitvoerbare maatregel, in ieder geval het gooien van bommen op plekken waar kinderen (vermoed worden te) verblijven, achterwege moeten laten, zelfs in geval kinderen als menselijk schild zouden worden gebruikt en het gevolg zou zijn dat het niet kunnen/mogen gooien van bommen aan het bereiken van politieke doelen, bijvoorbeeld het ‘elimineren’ van leiders, in de weg zou staan. Als neveneffect zouden ook veel volwassenen dan in leven blijven. Je zou veronderstellen dat elk van de 196 Staten de Staat die de rechten van kinderen schendt en negeert ogenblikkelijk in de bres zou springen voor die kinderen.
Er is weliswaar, op grond van het Verdrag inzake de Rechten van het Kind, een Committee on the Rights of the Child en ook UNICEF heeft de plicht te letten op naleving van het Verdrag. Maar Staten tot de orde roepen, zit er blijkbaar niet in. Misschien is het wel veel doeltreffender, zolang Staten zo overduidelijk in gebreke blijven elkaar aan te spreken, om op korte termijn in het Verdrag zelf het instituut van een internationale en onafhankelijke Kinderombudsorganisatie op te nemen, met vergaande bevoegdheden, die wereldwijd kan opkomen voor de belangen van kinderen. Het duidelijk en doelgericht kunnen opkomen voor kinderen heeft wellicht als gunstig neveneffect dat die (‘beschermde’) kinderen later, als zij zelf eenmaal volwassen zijn geworden, alerter zijn als het aankomt op bescherming tegen oorlogsgeweld van een opvolgende generatie kinderen. Het Verdrag inzake de Rechten van het Kind wordt dan een werkende werkelijkheid.
In het zich eind negentiende eeuw, toen van het Verdrag inzake de Rechten van het Kind nog lang geen sprake was, afspelende toneelstuk, Les Justes (1949), van de Franse schrijver Albert Camus, lieten ‘terroristen’ een geplande bomaanslag op de Russische tsaar achterwege, omdat degene die de bom zou gooien in het rijtuig van de tsaar twee kinderen had zien zitten, die dan slachtoffer zouden worden. Wat een besef van, wat in het Verdrag heet, het nemen van ‘alle uitvoerbare maatregelen’ om kinderen te beschermen, zelfs nu het ging om ‘slechts’ twee kinderen! Dus, Staten, neemt het Verdrag voor de Rechten van het Kind eindelijk serieus, redt alle kinderen!
W.J.M. van Tongeren, tot 1 januari 2023 advocaat te Twello
info@advocaatvantongeren.nl
2 NJB 2025/1778, afl. 22, p. 1774-1805
3 Enige uitzondering: de VS
4 In de zin van het Verdrag is kind iemand onder de 18.
5 In het Engels: States Parties shall take all feasible measures to ensure protection and care of children who are affected by an armed conflict.
