Omdat parlementen vaak onvoldoende tegenwicht bieden, is een onafhankelijke rechterlijke macht essentieel om rechtsstatelijke normen te handhaven. Op drie aspecten van de door de grondwetgever gegarandeerde rechterlijke onafhankelijkheid kent het Nederlandse constitutionele recht aanzienlijke tekortkomingen om politieke beïnvloeding en ingrijpen in de rechtspraak te voorkomen. Institutionele onafhankelijkheid vereist verankering van organisatie en werkwijze in de Grondwet, het schrappen van toezichtbevoegdheden van de Minister van Justitie, een aparte begroting voor de rechtspraak en het loskoppelen van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Rechtspositionele onafhankelijkheid vraagt om bindende voordrachten bij benoemingen en betere ontslagbescherming voor bestuurders. Functionele onafhankelijkheid moet worden versterkt door wettelijke regels voor transparante zaakstoedeling en bescherming tegen interne druk. Alleen een goed toegeruste, onafhankelijke rechter kan bijdragen aan het behoud van de democratische rechtsstaat en er geldt dat versterking van grondwettelijke en wettelijke waarborgen dringend noodzakelijk is.