Cyberaanvallen scheppen een nieuwe dimensie van strijd, in dit artikel het cyberconflict genoemd. We hebben het dan over cyberaanvallen door statelijke of door staten gesponsorde actoren door middel van cybersabotage, cyberspionage en verspreiding van desinformatie. Tot nu toe hebben cyberaanvallen nog niet geleid tot een cyber-fysieke oorlog. De huidige internationale situatie is echter riskant en zorgwekkend, en het cyberconflict zou kunnen escaleren. Er worden vijf mogelijke oplossingen geformuleerd voor de de-escalatie van het internationale cyberconflict. Er zouden in ieder geval duidelijke internationale afspraken moeten worden gemaakt op het gebied van offensieve cybermogelijkheden. Daarbij volstaat het niet om slechts te verwijzen naar het al bestaande internationale recht – het bestaande recht beantwoordt deze vragen niet. Er is nieuwe normontwikkeling nodig.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Op 1 januari 2020 is met de inwerkingtreding van de Wet USB de verantwoordelijkheid voor de tenuitvoerlegging van straffen van het OM naar het Ministerie van Justitie en Veiligheid overgegaan. Ook het zogenoemde ‘zelfmeldbeleid’ is toen veranderd. Het belangrijkste gevolg hiervan lijkt te zijn dat de zelfmeldstatus vaker dan voor de inwerkingtreding van de Wet USB aan de veroordeelde wordt onthouden. Daarnaast blijkt de uitzonderingsgrond voor feiten waarop in de wet een gevangenisstraf van twaalf jaar of meer is gesteld veelvuldig reden dat iemand de zelfmeldstatus niet kan krijgen. Voor deze uitzonderingsgrond geldt dat geen discretionaire bevoegdheid meer bestaat en de zelfmeldstatus dus nooit kan worden toegekend. Dit brengt met zich dat het zelfmeldbeleid strenger is geworden in het nadeel van veroordeelden die nog maar een relatief beperkte gevangenisstraf hoeven uit te zitten.

[verder lezen in NAVIGATOR]

In het ontwerpbesluit tot wijziging van het Besluit proceskosten bestuursrecht gaan de vergoedingen voor professionele bijstand met 40% omhoog om die gemiddeld genomen kostendekkend te maken. De keuze de verhoging niet te laten gelden voor bezwaar en administratief beroep lijkt de auteur niet juist, omdat het geconstateerde risico op besluithandhaving uit kostenoverwegingen daardoor ten onrechte op de rechtzoekende wordt afgewenteld. Om rechters te stimuleren vaker bovenforfaitaire proceskostenvergoedingen toe te kennen is daarnaast voorgesteld een aanvullende verhogingsbevoegdheid te introduceren bij ‘kennelijk onredelijk handelen’ van het bestuursorgaan. Hoewel vraagtekens kunnen worden geplaatst bij de praktische uitvoerbaarheid van deze bevoegdheid, onderschrijft de auteur de oproep de kosten van bijstand vaker ruimhartig te vergoeden. Zeker in gevallen waarin de overheid slordig of onnodig procedeert, is er geen goede grond de burger (gedeeltelijk) zelf voor die kosten te laten opdraaien.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Transparantie van de Raadsbesluitvorming is een meervoudig begrip. Het gaat niet alleen over toegang tot documenten, maar ook over begrijpelijkheid. Het dient niet alleen toereikend in de regels te worden vastgelegd, maar ook doordacht in de administratieve praktijk te worden toegepast. De houding van de Raad toont over de jaren op meerdere fronten duidelijke verbeteringen. Desalniettemin is de situatie nog verre van bevredigend te noemen. Het Duitse voorzitterschap wordt opgeroepen voor een kantelpunt te zorgen voor de transparantie van Raadsbesluitvorming.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Zorgpersoneel loopt een verhoogd risico op besmetting met COVID-19 wanneer het intensief werkt met besmette patiënten en kan daardoor blijvende gezondheidsschade en/of financiële schade ondervinden. De kans is aanzienlijk dat zorgpersoneel in het klassieke systeem van aansprakelijkheidsstelling met schade kan achterblijven, aangezien die mogelijk niet volledig op het ziekenhuis als werkgever verhaald kan worden. Een alternatief compensatiesysteem biedt de mogelijkheid voor benadeelden om door middel van een kortere procedure een tegemoetkoming te ontvangen, waarbij niet de vereisten van zorgplichtschending en causaliteit gelden. Het is wel van belang om goed na te denken over de vormgeving van een dergelijke compensatieregeling.

[verder lezen in NAVIGATOR]

In deze bijdrage wordt de juridische normering van de subsidie nieuwe stijl geagendeerd. Gaat het hier werkelijk om andere financieringsinstrumenten dan de subsidie zoals geregeld in artikel 4:21 Awb? Wat is in dat geval hun rechtskarakter? Deze vraag is uiterst relevant voor de rechtspraktijk waarin geschillen over deze financieringsinstrumenten zullen moeten worden beslecht. Maar achter de vraag ‘subsidie of niet’ ligt een fundamentelere vraag. In hoeverre wordt het inzetten van publieke gelden voor maatschappelijke projecten (ook) door het publiekrecht genormeerd of zou dat daardoor moeten worden genormeerd? Welke publiekrechtelijke normen zijn in dat kader (in ieder geval) relevant en hoe kan de toepassing van die normen het best worden gerealiseerd? ‘Publiek geld verplicht’ immers. Maar waartoe precies?

Lees het hele artikel in Navigator.

De stichting Mens en Strafrecht is geen voorstander van het wetsvoorstel dat een eigen bijdrage aan de kosten van strafvordering en slachtofferzorg wil invoeren voor veroordeelden. Het voorstel bergt een groot risico op willekeur in zich en levert bepaald geen bijdrage aan het verminderen van recidive. Wil men toch uitdrukking geven aan het principe van ‘de vervuiler betaalt’, voeg de bijdrage dan toe aan het sanctiearsenaal van de strafrechter.

Lees het hele artikel in Navigator.

In mei 2016 oordeelde de Ondernemingskamer van het Hof Amsterdam dat bij een doorstart van een onderneming na faillissement de curator geen advies hoeft te vragen aan de ondernemingsraad (OR). Het adviesrecht zou in beginsel onverenigbaar zijn met de op de afwikkeling van de boedel gerichte rol van de curator. In het navolgende onderwerpt Willem Bouwens de uitspraak aan een kritische beschouwing. Hij concludeert dat voor de door de Ondernemingskamer aangebrachte inperking van het adviesrecht van de OR onvoldoende grond bestaat.

Lees het hele artikel in Navigator.

Hoewel de discussie omtrent de onafhankelijkheid van de advocaat op vele vlakken wordt gevoerd is er nauwelijks empirisch onderzoek op dit gebied. Dat is opvallend nu het een fundamenteel aspect van de juridische dienstverlening is. Met het oog op deze leemte wordt in deze bijdrage een empirisch onderzoek over de rolverdeling tussen de advocaat en de cliënt bij de besluitvorming in de civiele procedure besproken, met als centrale vraag wie de belangrijke beslissingen in de civiele procedure neemt: de advocaat of de cliënt.

Lees het hele artikel in Navigator.

Digitalisering en automatisering van (delen van) het strafrechtproces beogen zowel omvangrijke verbeteringen als kostenbesparingen. Het unieke karakter van het strafrecht maakt het lastig, zo niet onmogelijk, een vergelijking te maken met digitaliseringstrajecten in andere (publieke) sectoren. Dit artikel poogt op basis van een omvangrijke studie naar digitalisering van vier ogenschijnlijk voorop lopende Europese landen (Denemarken, Engeland, Estland en Oostenrijk) inzicht te verwerven en mogelijke lessen te trekken voor dit ambitieuze project in de Nederlandse strafrechtketen.

Ondanks dat op overschrijdingen van de redelijke termijn sinds het arrest van juni 2008 van de Hoge Raad, niet langer de niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie volgt, betekent dit niet dat de verdediging bij een inactief opsporingsapparaat met lege handen staat. Het is echter niet meer zo dat de verdediging zelf ook inactief kan blijven; activiteit is het sleutelwoord. Indien het OM blijft stilzitten, ondanks (aantoonbare) pogingen van de verdediging de zaak in beweging te krijgen, kan dit een rechter tot de conclusie brengen dat de zaak beëindigd dient te worden.

Bart van U. wordt verdacht van de moord op oud-minister Els Borst in februari vorig jaar en op zijn zus in afgelopen januari. Beide vrouwen werden vermoord in een periode dat de verdachte vast had behoren te zitten. In deze bijdrage wordt uitgelegd waarom het Openbaar Ministerie een in een eerdere zaak tegen deze verdachte gegeven bevel gevangenneming had behoren uit te voeren en wordt het belang van de executieplicht benadrukt.

Nederland heeft de Eerste Kamer te danken aan de Belgen. Toen Souverein Vorst Willem, gebruik makend van Napoleons vlucht van Elba op 16 maart 1815, een machtsgreep deed door via een Proclamatie zichzelf de Koningskroon op te zetten en overigens met goedvinden van het Congres van Wenen België annexeerde, moest een en ander in een grondwet gelegaliseerd worden. De Belgen beschikten ruimschoots over adellijke titels en verlangden in de grondwetscommissie daarom een Eerste Kamer naar Engels model.

In 2014 stond het thema verkiezingen volop in de belangstelling. Met de gemeenteraadsverkiezingen in maart en de verkiezingen voor het Europees Parlement in mei was er genoeg voer voor discussie.2 De Kiesraad heeft zoals gebruikelijk na de verkiezingen een advies uitgebracht aan de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.