Artikelen van Rowie Stolk
Tijdschrift
NJB 26 (2025)
De dwangsom in het algemeen belang?
De dwangsom van € 10 miljoen in de stikstofzaak Greenpeace/de Staat bracht vele pennen in beweging over het staatsrechtelijk spanningsveld waarin dergelijke algemeenbelangacties de civiele rechter plaatsen. Deze bijdrage concentreert zich op de ingewikkelde balanceeract die van de civiele rechter wordt gevraagd wanneer belangenorganisaties in algemeenbelangacties tegen de Staat dwangsommen vorderen. Enerzijds past het de rechter in beginsel niet om dwangsommen aan de Staat op te leggen, maar anderzijds is het in het belang van eiser, de samenleving én de rechterlijke macht om een dwangmiddel te kunnen inzetten om naleving van rechterlijke uitspraken te realiseren. Hoe moet daarin de balans worden gevonden?
Regie in de rechtsstaat
De roep om meer regie door de overheid is actueel. Of het nu gaat om de woningbouw, klimaatdoelen of asielopvang: meer regie is noodzakelijk om dergelijke maatschappelijke opgaven te realiseren. Daarmee rijst ook de vraag hoe we deze wens tot meer regie juridisch moeten duiden. Deze bijdrage stelt drie vragen centraal. Als eerste de vraag welke inhoud het begrip regie heeft. In de tweede plaats op welke wijze de roep om meer regie wordt vertaald in juridische instrumenten. Tot slot of de roep om meer regie past in een moderne opvatting van de rechtsstaat, nu daarin steeds vaker niet alleen klassieke uitgangspunten zoals legaliteit en machtenscheiding centraal staan, maar ook effectief en actief handelen van de overheid tot de kern van de rechtsstaatgedachte wordt gerekend. De antwoorden op die vragen worden geïllustreerd met een bespreking van de bestuurlijke vraagstukken waarin regie een rol speelt.
Het wetsvoorstel Wet versterking waarborgfunctie Awb en het hoorrecht van kinderen
De burger kan ook een minderjarige burger, een kind, zijn. Die minderjarige burger heeft op grond van internationale verdragen een recht om te participeren in procedures die zijn of haar belangen raken. Het hoorrecht van kinderen is niet in de Awb verankerd en komt ook in het wetsontwerp Wet versterking waarborgfunctie Awb niet voor, terwijl met deze wetswijziging wordt beoogd een structurele verbetering van de Awb te bewerkstelligen en de wet aan te passen aan voortschrijdende inzichten over rechten en belangen van burgers in hun relatie tot de overheid. Waarom dan niet voor kinderen?
Welke rechter dient de toetsing van wetten aan de Grondwet ter hand te nemen?
In de Contourennota constitutionele toetsing wordt gepleit voor invoering van rechterlijke toetsing van wetten aan de klassieke grondrechten in de Grondwet, maar ook voor de instelling van een constitutioneel hof. Deze instantie zou bijdragen aan de ontwikkeling van een constitutionele cultuur in Nederland. Het is de vraag of dit het geval is, en hoe zo’n grondwettelijk hof moet worden samengesteld.
Tijdschrift
NJB 14 (2023)
De algemeenbelangactie in strijd met het algemeen belang?
Belangenorganisaties vinden in toenemende mate de gang naar de rechter in kwesties van groot politiek en maatschappelijk belang. In reactie op recente juridische successen van dit soort organisaties, stemde een Kamermeerderheid in met een motie waarin de regering wordt verzocht te verkennen of (nadere) representativiteitsvereisten wenselijk zijn voor belangenorganisaties die algemene belangen bij de rechter behartigen. In dit artikel wordt bepleit dat de voorstellen uit de motie op gespannen voet staan met de functie en aard van algemeenbelangacties. Om effectieve rechtsbescherming te kunnen (blijven) realiseren voor stemloze, kwetsbare en impopulaire belangen moeten belangenorganisaties niet langs de meetlat van de representatieve democratie worden gelegd of worden gefocust op betalende en direct belanghebbende leden, maar op adequate en transparante behartiging van bovenindividuele belangen.
IE en de circulaire economie: stimulans of obstakel?
De klimaatcrisis is urgent en vormt een van de grootste uitdagingen van deze tijd. Dat vanuit het recht veel kan worden gedaan om de gevolgen van klimaatverandering te mitigeren, blijkt onder meer uit de klimaatzaken Urgenda/Staat en Milieudefensie/Shell, en de recente stikstofuitspraak van de Raad van State. Thema’s als klimaatverandering en duurzaamheid staan inmiddels centraal in diverse rechtsgebieden, waaronder het ondernemingsrecht, het aansprakelijkheidsrecht, het strafrecht en het bestuursrecht. In het intellectueleeigendomsrecht (IE) zijn deze thema’s juist onderbelicht. Zo nu en dan wordt aandacht besteed aan fenomenen als greenwashing, duurzaamheidskeurmerken en upcycling, maar het verband tussen IE en duurzaamheid holistisch en systematisch benaderen gebeurt nog niet. Met deze bijdrage wordt beoogd het onderwerp stevig op de kaart te zetten.