Op 11 maart 2015 stelde de kortgedingrechter in Den Haag de Wet bewaarplicht telecommunicatiegegevens buiten werking. Aanleiding hiervoor was de uitspraak van het Hof van Justitie in de gevoegde zaken Digital Rights Ireland en Seitlinger, waarin de Dataretentierichtlijn de richtlijn waarvan de Wet bewaarplicht telecommunicatiegegevens de implementatie vormde wegens strijd met artikel 7 en 8 van het Grondrechtenhandvest van de EU ongeldig werd verklaard. Eind 2014 is reeds een conceptwetsvoorstel opgesteld dat strekt tot partiële wijziging van de toepasselijke wettelijke bepalingen in de Telecommunicatiewet en het Wetboek van Strafvordering. In de tussentijd gold tot nu de oude wetgeving. In deze bijdrage wordt ingegaan op de vraag in hoeverre het conceptwetsvoorstel tegemoetkomt aan de kritiek die het Hof van Justitie op de richtlijn uitte. Daarnaast is er aandacht voor de vraag wat de vernietiging van de richtlijn betekent voor de strafrechtspraktijk, zolang er nog geen nieuwe wetgeving met betrekking tot het bewaren van verkeersgegevens is.

Is het schooladvies van de basisschool voor zowel leerling als middelbare school inderdaad zo bindend als de staatssecretaris en de Onderwijsinspectie verkondigen? In de wet staat slechts dat de toelating van een leerling tot het voortgezet onderwijs wordt ‘gebaseerd’ op het schooladvies van de basisschool. Afgaande op de letterlijke wettekst en daarnaast de systematiek van de wet en de parlementaire geschiedenis, kunnen er op z’n minst serieuze vraagtekens bij worden geplaatst.

Het door het Optioneel Protocol bij het VN Anti-folterverdrag vereiste Nationaal Preventief Mechanisme (NPM) komt in Nederland niet goed van de grond. Dit komt onder andere door de meervoudige structuur waarvoor is gekozen en de relatie van de als NPM aangewezen instanties met het Ministerie van VenJ. Deze instanties en de toehoorders bij het NPM-overleg verschillen bovendien fundamenteel van mening over hoe het Protocol moet worden uitgelegd. Het algehele disfunctioneren van het Nederlandse NPM was voor de Nationale ombudsman al reden om zich uit het overleg terug te trekken. Om de huidige impasse te doorbreken zijn ingrijpende veranderingen in de Nederlandse NPM-structuur noodzakelijk.

UberPOP, de taxidienst die stelt zich te baseren op het moderne idee van een shared economy en een mobiliteitsoplossing te bieden met een positief effect op leefbaarheid, milieu en energieverbruik, confronteert ons in werkelijkheid met de vraag of we in staat zijn on demand-werkers te beschermen tegen basale sociale risico’s als uitbuiting en onzekere beloning. Het verwijt van kartelvorming is eerder van toepassing op megabedrijven als Google en Uber dan op zelfstandig werkende taxichauffeurs die de samenwerking zoeken om te voorkomen dat ze voor een hongerloon moeten werken.

Toetreding van de Europese Unie tot het EVRM
In april werd overeenstemming bereikt tussen de Raad van Europa en de Europese Unie over een ontwerptoetredingsverdrag van de Unie tot het EVRM. Daarmee werd vervulling van de verplichting tot toetreding door de EU, vastgelegd in het Verdrag van Lissabon, een cruciale stap dichterbij gebracht. Doel is het recht en de handelingen van de Unie te onderwerpen aan het extern toezicht door het Europees Hof voor de Rechten van de Mens en daarmee niet alleen eenheid in de uitleg en toepassing van mensenrechten in geheel Europa te bevorderen, maar tevens gaten te dichten in het toezicht. Daadwerkelijke toetreding zal niet plaatsvinden dan nadat de Hoven van beide organisaties advies hebben uitgebracht, de beide organisaties in hoogste instantie de verdragstekst hebben aangenomen en alle partijen het verdrag hebben geratificeerd.

HR Sanctieregeling Iran, een stap richting HvJ Kadi?
Uit Kadi volgt, aldus het Gerechtshof ’s-Gravenhage in de zaak Sanctieregeling Iran, dat het de nationale rechter ‘a fortiori’ vrij staat om nationale uitvoeringsmaatregelen van VN-verplichtingen aan fundamentele grondrechten te toetsen. Deze uitspraak markeerde een grote stap in de Nederlandse mensenrechtenbescherming. De Hoge Raad is iets minder expliciet. Enerzijds legt de Hoge Raad de nadruk op de voorrang van het VN-recht ex art. 103 VN-Handvest, anderzijds wordt de uitspraak van het gerechtshof bevestigd. Een voorzichtige conclusie is dat hiermee de toepasselijkheid van Kadi in Nederland is vast komen te staan.

Over een dwalende Raad van State en botsende belangen
In verschillende detentiecentra zijn illegale vreemdelingen in hongerstaking gegaan. Op verzoek van de staatssecretaris bracht de Raad van State een advies uit over de vraag of deze gedetineerden onder dwang gevoed mogen worden. Binnen twee dagen lag dat advies er. Dat het haastwerk was blijkt wel uit de rammelende onderbouwing van dit discutabele advies.

Stiekeme uitholling van het zwijgrecht en overruling van de rechter
In een onlangs ingediend wetsvoorstel dat strekt tot ‘stroomlijning’ van het door de Autoriteit Consument en Markt te houden markttoezicht is, nadat de memorie van toelichting geschreven en de Raad van State geconsulteerd was, een wijziging opgenomen die beoogt de ex-werknemer zijn recent door het College van Beroep voor het bedrijfsleven expliciet erkende zwijgrecht te ontzeggen. De argeloze lezer zou het zomaar kunnen ontgaan.