De Nederlandse rechtsstaat staat onder druk. Ondanks een lange traditie van juridische waarborgen en vertrouwen in instituties, tonen recente gebeurtenissen – zoals de kinderopvangtoeslagaffaire – aan dat het systeem kwetsbaar is. In dit artikel, het laatste uit de serie ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van het NJB, reflecteert Raymond Schlössels op de analyse van Alex Brenninkmeijer uit 2021 en onderzoekt hij hoe wetgever, bestuur en rechter kunnen bijdragen aan het keren van rechtsstatelijke erosie. Centraal staat de vraag: hoe maken we de verwaarloosde rechtsstaat weerbaar en tastbaar in de praktijk, zonder ingrijpende stelselwijzigingen, maar door verantwoordelijkheid, cultuur en dialoog te versterken?

[verder lezen in InView]

De afgelopen maanden is minister Wiersma veelvuldig in het nieuws geweest over de wijze waarop ze verzoeken op grond van de Wet open overheid (Woo) heeft afgehandeld. Journalisten bekritiseerden de handelswijze van de minister, de rechtbank Overijssel (bestuursrecht) oordeelde dat ze misbruik van haar bevoegdheid had gemaakt en de rechtbank Den Haag (civiele rechter) had er zo weinig vertrouwen in dat de minister stukken zou verstrekken dat aan de uitspraak een dwangsom werd verbonden. De kritiek op de minister zag op drie aspecten van de door haar gevolgde procedure. In deze bijdrage wordt bezien in hoeverre deze kritiek terecht was.

[verder lezen in InView]

Het arrest van de Hoge Raad van 3 oktober 2025 over de uitvoer van F-35-onderdelen naar Israël raakt aan fundamentele vragen over de rol van de rechter in politiek gevoelige dossiers, de reikwijdte van internationale verplichtingen inzake wapenexport, en de juridische houdbaarheid van vergunningen voor onbepaalde tijd binnen multinationale defensieprojecten. De Hoge Raad oordeelt dat het Wapenhandelsverdrag en het Gemeenschappelijk Standpunt van de EU geen herbeoordelingsplicht ten aanzien van die vergunning bevatten, maar dat bij een vrijwillige herbeoordeling wél getoetst moet worden aan de internationale criteria. In dit artikel wordt bepleit dat de algemene vergunning AV009, die sinds 2016 van kracht is, niet voldoet aan de vereisten van transparantie en specifieke toetsing zoals neergelegd in het Wapenhandelsverdrag. De vergunning is daarmee strijdig met hogere regelgeving en zou in een volgende procedure onverbindend verklaard kunnen worden.

[verder lezen in InView]

In tegenstelling tot het hof en de conclusie van de advocaat-generaal, oordeelde de Hoge Raad in het F-35-arrest dat de rechter niet zelfstandig mag toetsen of sprake is van een duidelijk risico op ernstige schendingen van het internationaal humanitair recht. Die beoordeling is voorbehouden aan de minister. De uitspraak lijkt te passen in een trend van grotere terughoudendheid ten aanzien van algemeenbelangzaken. In dit geval had de Hoge Raad best wat richtinggevender mogen zijn.

[verder lezen in InView]

Het Nederlandse migratiebeleid staat opnieuw in het teken van vergaande maatregelen om de asielinstroom te beperken. Met de invoering van het amendement Vondeling 1 en de toevoeging van artikel 108a aan de Vreemdelingenwet 2000 wordt verblijf zonder een rechtmatige verblijfsstatus niet alleen strafbaar gesteld, maar ontstaat ook onzekerheid over de positie van hulpverleners. Het is de vraag of deze strafbaarstelling verenigbaar is met nationale en internationale verplichtingen. In dit artikel een analyse van deze kwestie in het licht van fundamentele rechten op medische zorg en opvang en de mogelijke gevolgen voor kwetsbare groepen in de samenleving.

[verder lezen in InView]

Geschillen over de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen worden beslecht door de Tweede Kamer zelf. Rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) zet het Nederlandse stelsel echter onder druk. Uit recente rechtspraak van het EHRM blijkt dat de beslechting van verkiezingsgeschillen door de Tweede Kamer zich moeilijk verhoudt met artikel 3 Protocol 1 EVRM, waarin het recht op vrije en eerlijke verkiezingen is vastgelegd. Mede naar aanleiding van de rechtspraak van het EHRM is op nationaal niveau dan ook het besef gerezen dat het Nederlandse stelsel herziening behoeft. Een advies van de Kiesraad naar aanleiding van de jurisprudentie van het EHRM, een Kamerbrief die daarop volgde en een recent advies van de Raad van State wijzen in die richting. Uit die documenten blijken ook de aandachtspunten voor de (grond)wetgever bij het vormgeven van dit nieuwe stelsel. In deze bijdrage worden deze aandachtspunten belicht en becommentarieerd, opdat ze in de verdere discussie over deze materie een rol zullen spelen. De centrale vraag in deze bijdrage is dan ook: hoe moet het nieuwe stelsel voor de beslechting van verkiezingsgeschillen worden vormgegeven? Het artikel blijft beperkt tot de beslechting van geschillen die bij de Tweede Kamerverkiezingen optreden: verkiezingen voor andere vertegenwoordigende organen blijven buiten beschouwing.

[verder lezen in InView]

Voor strafbare feiten waarvoor de rechter in beginsel een onvoorwaardelijke gevangenisstraf van drie maanden oplegt, zou serieus moeten worden nagegaan of er een gelijkwaardig alternatief mogelijk is in de vorm van een vrijheidsbeperkende taakstraf of elektronische detentie, omdat een korte gevangenisstraf meer kwaad dan goed doet. Dit artikel doet verslag van een week aan de enkelband op verzoek van Reclassering Nederland.

[verder lezen in InView]

Er is de nodige onrust ontstaan over het aangekondigde plan van het kabinet om een asielcrisis uit te roepen. Hoewel de plannen hevig onder vuur kwamen te liggen tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen, is inmiddels duidelijk dat het kabinet eraan wenst vast te houden. Het startschot voor alle onrust werd gegeven door het regeerprogramma van het kabinet, dat premier Schoof op 13 september presenteerde. Deze bijdrage voorziet enkele tijdens die persconferentie gedane uitspraken van duiding en juridisch commentaar. Wat zegt het kabinet nu eigenlijk? Snijdt dit juridisch hout? En wat zijn de consequenties?

[verder lezen in InView]

De traditionele regels in het BW over de totstandkoming van overeenkomsten gelden op eenzelfde wijze voor het sluiten van offline en online overeenkomsten. Hoewel die BW-regelgeving technologie-neutraal is geformuleerd is het toch de vraag in hoeverre deze regels voldoende toereikend en toepasbaar zijn bij het online contracteren met een consument en hoe zij zich verhouden tot geïmplementeerde regels met een Europese oorsprong. Het is geen gemakkelijke opgave alle regels van Europese oorsprong nu en in de toekomst zorgvuldig te implementeren in het BW en het steeds complexer wordende privaatrecht zo goed en zo gestructureerd mogelijk te codificeren.

[verder lezen in InView]

De gelijkebehandelingswetgeving biedt, naast de Arbo-wet en de verplichtingen voortvloeiend uit goed werkgeverschap, ook nuttige handvatten om grensoverschrijdend gedrag aan te pakken.

[verder lezen in InView]