Artikelen van Joris van Laarhoven

Tijdschrift
NJB 33 (2025)
GenAI aan rechtenfaculteiten: uit voorzorg verbieden
Wat zijn de implicaties van generatieve AI (GenAI), zoals ChatGPT, voor het juridisch onderwijs en onderzoek aan Nederlandse rechtenfaculteiten? Het gebruik van GenAI lijkt binnen de universitaire wereld onafwendbaar maar GenAI brengt fundamentele risico’s met zich mee voor de vorming van juristen. Denk hierbij aan de negatieve impact op taalvaardigheid, kritisch denken, wetenschappelijke integriteit, en het zelfvertrouwen van studenten. Ook zijn er bredere maatschappelijke en democratische risico’s. Is daarom niet de inzet van een voorzorgsbeginsel – in dubio contra machina – aangewezen? Het gebruik van GenAI wordt dan in beginsel verboden, tenzij een interfacultaire commissie het gebruik als aantoonbaar waardevol en verantwoord beoordeelt. Rechtenfaculteiten dragen een bijzondere verantwoordelijkheid in het opleiden van juristen als hoeders van de democratische rechtsstaat en deze taak is niet verenigbaar met een niet-kritische houding ten opzichte van GenAI.
ChatGPT is geen bron maar een methodologie, en daarmee basta
De misvatting dat ChatGPT een bron zou zijn, moet te vuur en te zwaard bestreden worden. Niet vanwege zorgen over gehallucineerde arresten of bulkplagiaat, maar vanwege de fundamentele en simpele reden dat zij geen bron ís. Bronnen plaatsen onderzoek. Bronnen legitimeren een betoog. Bronnen maken controle mogelijk. ChatGPT doet niets van dit alles. ChatGPT is een methodologisch instrument, niet meer en niet minder.
Minder leerdoelen en geen rubrics
In het juridisch academisch onderwijs spelen beoordelingsschema’s (rubrics) en het concept van constructive alignment inmiddels een dominante rol. In dit artikel worden kritische vragen gesteld bij de invloed van die onderwijskundige modellen op dat onderwijs. Betoogd wordt dat deze instrumentele benadering het academisch karakter van het onderwijs ondermijnt. Een pleidooi dus voor een herwaardering van academische vrijheid, intellectuele nieuwsgierigheid en de vorming van kritisch denkende juristen.