Artikelen van Herke Kranenborg
Tijdschrift
NJB 14 (2025)
De AVG anno 2025
Na zeven jaar AVG is er veel veranderd. Anno 2025 is het gegevensbeschermingsrecht levend recht. Ondanks vaak terechte punten van kritiek, is de AVG een onmisbaar grondrechtelijk fundament gebleken. Zeker in deze roerige tijden van grote maatschappelijke en technologische veranderingen is het een groot goed dat de bescherming van persoonsgegevens door de AVG in beginsel op een passende wijze wordt gewaarborgd. Het proces van bewustwording en implementatie is echter nog niet voltooid. Soms is er te veel aandacht voor technische details en te weinig voor de echte grondrechtelijke risico’s. Om de AVG effectiever te maken zal, mede met oog op de snel voortschrijdende technologie en het steeds bredere en gecompliceerdere juridisch raamwerk waarbinnen de AVG functioneert, de rechtsontwikkeling zich de komende jaren verder moeten verdiepen en uitbalanceren. Een belangrijke rol is daarbij weggelegd voor de AP en de toezichthouders uit andere lidstaten, maar ook voor de wetgever en de nationale en Europese rechters.
Rechtsbescherming tegen risicoprofilering op basis van de AVG, het EVRM en het Handvest
Artikel 22 AVG verbiedt uitsluitend op profilering gebaseerde besluitvorming. Dit verbod geldt echter niet als dergelijke besluitvorming is toegestaan op basis van lidstatelijke wetgeving. Uit het Schufa-arrest volgt dat het antwoord op de vraag of er sprake is van een uitsluitend op profilering gebaseerd besluit, afhangt van het effect dat deze profilering heeft op het handelen of nalaten van degene die de profileringsscore ontvangt. In reactie op Schufa heeft de AP een advies uitgebracht over de toepassing van risicoprofilering door bestuursorganen. Volgens de toezichthouder is artikel 22 AVG niet van toepassing als aan vijf voorwaarden is voldaan. Bestuursorganen zouden dan zonder specifieke wetgeving risicoprofilering mogen inzetten. Dit advies, dat door het kabinet is overgenomen, is echter kwestieus. Allereerst is het advies in het licht van artikel 22, lid 1, AVG, op sommige punten lastig te volgen. Ten tweede ziet de AP over het hoofd dat het EVRM en het EU-Grondrechtenhandvest aanvullende eisen stellen aan de toepassing van risicoprofilering door bestuursorganen.
Israëlische toepassing van AI in oorlogsvoering duidt op genocide
Onderzoek legt bloot dat het Israëlische leger het selecteren van doelwitten in Gaza heeft uitbesteed aan AI. Een dystopische evolutie van de militaire praktijk, die door academici in het oorlogsrecht altijd als slechts een beangstigende hypothese werd gezien. Hoelang wil Nederland nog aan de verkeerde kant van de geschiedenis blijven staan?
Wet homologatie onderhands akkoord natuurlijke personen
Mensen met schulden leven onder continue stress. Dat bemoeilijkt het vinden van oplossingen. Zij zoeken geen hulp, schamen zich en zijn vaak niet in staat de juiste beslissingen te nemen. De maatschappelijke kosten van problematische schulden bij natuurlijke personen zijn schrikbarend. Er zijn geen goede redenen om aan natuurlijke personen te onthouden, wat wij voor bedrijven allang normaal vinden: een effectieve, snelle en zo min mogelijk belastende methode om ondraaglijke schuldenlasten, als het echt niet anders kan, te herstructureren. In deze bijdrage worden concrete voorstellen gedaan om dit resultaat te bereiken.
Laat scheiding kerk en staat geen beletsel zijn voor zoektocht naar huisvesting van kerken
De Amsterdamse wethouder van Sociale Zaken vindt dat het geen overheidstaak is om in de gebiedsontwikkeling in religieuze huisvesting te voorzien. Maar gemeenten moeten wel degelijk rekening houden met de ruimtelijke randvoorwaarden voor het bouwen en functioneren van kerken of andere gebedshuizen.
Tijdschrift
NJB 22 (2020)
Google en de extraterritoriale effecten van de AVG
De AVG is als zodanig niet de wereldwijde standaard voor gegevensbescherming. Het leidt echter geen twijfel dat de Europese gegevensbeschermingsregels een grote rol spelen in de mondiale ontwikkeling van het recht op gegevensbescherming. Niet alleen als algemene inspiratiebron, maar ook doordat ondernemingen in derde landen rechtstreeks aan de regels gebonden kunnen zijn en gegevens alleen naar een derde land kunnen worden doorgegeven als aan bepaalde vereisten is voldaan. Deze laatste twee aspecten van de AVG kennen wel bepaalde grenzen als internet en de wereldwijde vrijheid van meningsuiting in het geding zijn, zoals blijkt uit de rechtspraak van het Hof van Justitie over Google en het recht om vergeten te worden.
Crimineel of slachtoffer?
Deze bijdrage ziet op de vraag of (benadeelde) bedrijven die hun digitale achterdeur open laten staan voor cybercriminelen in de toekomst moeten vrezen om (ook) als dader aangemerkt te worden. Minister Grapperhaus kondigde al aan dat de overheid harder gaat optreden tegen (niet-gereguleerde) bedrijven die hun internetbeveiliging niet op orde hebben. In deze bijdrage wordt ingegaan op de huidige cybersecuritywetgeving, op de vraag of de theoretische strafrechtelijke handhaving ook in de praktijk werkbaar is en wordt afgerond met enkele beschouwingen voor de toekomst.
Willekeur in immateriële schadevergoeding?
Wat is de visie van strafrechters op het vereiste geestelijk letsel en hoe passen zij dit toe in de praktijk? Om daar achter te komen is strafrechters gevraagd naar de wijze waarop zij een immateriële schadevordering naar aanleiding van psychische schade bij een slachtoffer van een strafbaar feit behandelen. Eerder bleek al uit jurisprudentie en informatie uit ‘het veld’ dat rechters hier niet eenduidig over oordelen. De interviews bevestigen dit. Uitbreiding van de motiveringsplicht op het punt van de vordering van de benadeelde partij zou duidelijkheid van en begrip voor het oordeel van de rechter ten goede komen en ook de kwaliteit van dat oordeel kunnen verbeteren.
Seksuele gerichtheid in de Grondwet
Er is discussie over artikel 1 van de Grondwet. De aanleiding is een gewijzigd initiatiefvoorstel om de bestaande beschermingsgronden tegen discriminatie aan te vullen met handicap en seksuele gerichtheid. De olifant in de Kamer – pedoseksualiteit – wordt daarmee niet benoemd want dat zou tot zoveel commotie kunnen leiden dat het hele voorstel wordt getorpedeerd. Auteurs van deze opinie menen echter dat grondwettelijke bescherming ook voor die groep geen probleem is en zelfs principieel geboden, ongeacht of bescherming wordt gebaseerd op een nieuw op te nemen grond ’seksuele gerichtheid’ of ‘op welke grond dan ook’.
Wat is rechtswetenschap?
Reinout Wibier schreef in NJB 13 een stuk over de taakopvatting van rechtswetenschappers. Wij zien enkele problemen in zijn betoog die we hier graag aanstippen.