Met kwalificatie wordt erop gedoeld dat de overeenkomst, waarvan partijen meenden dat het een opdrachtovereenkomst was, door de rechter als arbeidsovereenkomst wordt geduid. Nu de Hoge Raad, net als eerder het Hof Amsterdam, kwalificeerde dat Deliveroo-bezorgers, anders dan was overeengekomen, een arbeidsovereenkomst hebben, zal naar verwachting meer dan nu het geval is, in plaats van als opdrachtnemer, als werknemer gewerkt gaan worden. Dit artikel gaat over de gevolgen van zo’n kwalificatie. Tegen welk loon gaat gewerkt worden? Welke arbeidsvoorwaarden gelden?

[verder lezen in NAVIGATOR]

In deze bijdrage wordt de inmiddels door de Tweede Kamer aanvaardde Wet Seksuele Misdrijven op hoofdlijnen beschreven. Dat de zedenwetgeving modernisering behoeft is duidelijk, maar daartegenover staat een andere, minstens even zwaarwichtige zorg: die van te vergaande oprekking van strafrechtelijke aansprakelijkheid en de daaraan verbonden gevolgen voor het recht op seksuele autonomie. Het argument van de minister dat het wetsvoorstel strekt tot verheldering van de normstelling en de belofte dat bij handhaving ‘maatwerk’ wordt betracht laat onverlet dat de beoogde wet verregaand ingrijpt op een terrein waar terughoudendheid van overheidswege wenselijk is.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Valt stealthing – het heimelijk verwijderen van het condoom tijdens consensuele seks – onder het delict opzetverkrachting in het wetsvoorstel seksuele misdrijven? Op grond van het voorstel is sprake van opzetverkrachting bij seksueel binnendringen wetende dat de wil van het slachtoffer daartoe ontbreekt. Die wil kan tevens ontbreken wegens onvrije wilsvorming door misleiding. De minister heeft aangegeven dat stealthing hier ook onder kan vallen. Misleiding omtrent pilgebruik levert volgens de minister echter geen strafbare misleiding op. In deze bijdrage wordt betoogd dat het onderscheid in misleiding omtrent verschillende voorbehoedsmiddelen niet overtuigend is en en dat in de discussie over stealthing het bredere spectrum van niet-consensuele handelingen tijdens (aanvankelijk) consensuele seks moet worden betrokken.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Deze bijdrage gaat over de Wet schuldsanering natuurlijke personen (Wsnp). In deze bijdrage wordt in het bijzonder ingegaan op de arbeidsdeelname van personen na de toelating tot de schuldsaneringsregeling. De uitkomsten van onze analyse indiceren dat er na toelating tot die regeling een toename is van het aantal gewerkte uren. Dat is een duidelijke aanwijzing dat de wettelijke regeling werkt zoals zij is bedoeld. Deze bevindingen zijn belangrijk en actueel. In het bijzonder omdat de regeling sterk onder druk staat, steeds minder wordt gebruikt en heel recent nog grondig is aangepast.

[verder lezen in NAVIGATOR]

De rechtsstaat is vol van pilots, verbetervoorstellen en ambities. Het Coalitieakkoord en de meeste mensen in Nederland verlangen naar een samenleving waarin verschillen worden overbrugd in plaats van worden uitvergroot. Denk aan de grote duurzaamheidsopgaven voor klimaat, landbouw, natuur, woningbouw en energievoorziening, die zich lokaal moeten vertalen naar zienswijzen, bestemmingsplannen, vergunningen en afkoopregelingen. Ondernemers en individuele burgers hebben rechtvaardige preventie en oplossingen voor hun conflicten nodig, met goede rechtsbescherming als hun fundamentele belangen op het spel staan. Nationaal en internationaal lijkt het oplossend vermogen van de rechtsstaat eerder onder druk te staan, dan zich voortvarend te versterken. Hoe kunnen conflictoplossende instituties – met een grote rol voor juristen – samen een weg vinden om deze trend ten goede te keren? De maatschappelijke en economische waarde die zij kunnen toevoegen is immens. Wat is mooier en uitdagender dan de rechtspleging in zijn conflictoplossende kracht te krijgen?

[verder lezen in NAVIGATOR]

Artificiële intelligentie zal naar verwachting steeds vaker een rol spelen bij geneeskundige behandelingen. Wat als er daarna schade ontstaat? In welke gevallen kan de betreffende patiënt zijn schade verhalen op de hulpverlener (of het ziekenhuis)? Die vraag vormt de rode draad van dit artikel. In de bijdrage wordt ingegaan op twee mogelijke grondslagen voor medische aansprakelijkheid, specifiek bij het gebruik van AI. Allereerst op de tekortkoming in de sfeer van de geneeskundige behandelingsovereenkomst en in de tweede plaats op non-conformiteit in de zin van artikel 7:18 BW. Het artikel wil een bijdrage leveren aan de kritische analyse en systematisering van het materiële medische aansprakelijkheidsrecht, een invulling daaraan geven voor gevallen waarin AI-toepassingen zijn gebruikt en vaststellen wat verder onderzocht moet worden.

[verder lezen in NAVIGATOR]

De auteurs hebben onderzoek gedaan naar de (onverwachte) daling van het aantal handelszaken. In dit artikel beschrijven zij de belangrijkste conclusies en bevindingen. Twee constateringen die breed gedeeld werden door de respondenten in het onderzoek en die mogelijk ter verklaring van de daling kunnen worden genoemd zijn: procedures zijn complexer en duurder dan voorheen en grotere ondernemingen en advocatenkantoren zijn beter en professioneler georganiseerd.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Om particuliere verhuur van woningen aan toeristen aan banden te leggen is er een wetsvoorstel tot wijziging van de Huisvestingswet in voorbereiding. Het college van B&W van Amsterdam gaat nog een stap verder met een voorgenomen wijziging van de Huisvestingsverordening Amsterdam. Met name bij dit laatste voornemen zijn de nodige kanttekeningen te plaatsen.

Lees het hele artikel in Navigator.

In dit artikel worden de resultaten weergegeven van de 2019 ENCJ-enquête onder Europese rechters met als onderwerp de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht. Een brisant onderwerp in het licht van recente ontwikkelingen in landen van de Unie. Eerst wordt ingegaan op de context van de enquête en daarna op de enquête zelf.

Lees het hele artikel in Navigator.

De uitspraak over de Programmatische Aanpas Stiktof van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State schept een vals beeld over de mogelijke voortzetting van veehouderijen in het bezit van een eerder verleende vergunning.

Lees het hele artikel in Navigator.

Op 28 mei 2019 ging in de Eerste Kamer de kogel door de kerk: met een overgrote meerderheid nam de Senaat Nederlands eerste klimaatwet aan. Deze Jaarrede bespreekt de contouren daarvan en plaatst de rol van deze nationale wet in mondiaal en Europees perspectief. Op het spel staat de wereldwijde opwarming in het jaar 2100 te beperken tot ruim beneden 2° Celsius, zoals afgesproken in de klimaatovereenkomst van Parijs. Valkuilen te over. Hoe die te dichten? De wisselwerking tussen internationaal, Europees en nationaal recht en de integratie van het ontluikende klimaatrecht in vele andere rechtsgebieden kunnen daarbij behulpzaam zijn.

Lees het hele artikel in Navigator.

In de concertzaal van Musis te Arnhem vond op 14 juni jl. de 149e jaarvergadering van de Nederlandse Juristen-Vereniging plaats. De NJV steeg boven zichzelf en Nederland uit met het thema ‘De grenzen voorbij - De actualiteit van territorialiteit en jurisdictie’. Actueel was het onderwerp zeker; er werd gediscussieerd over nijpende mondiale vraagstukken als de regulering van cyberspace, het klimaat en vluchtelingen. En dat tegen de achtergrond van revitaliserend nationalisme. Gespreksstof genoeg, het denken over deze kwesties kreeg een zetje maar ultieme oplossingen werden natuurlijk niet gevonden. Wat dat betreft liep men tegen eigen grenzen aan.

Lees het hele artikel in Navigator.

April liet een spectaculaire daling zien van het aantal Syriërs dat in Nederland asiel vroeg: 101 tegen meer dan 5000 in oktober vorig jaar. Het lijkt erop dat de dichte grenzen in de Balkanlanden en het akkoord met Turkije over de terugname van asielzoekers de komst van Syrische vluchtelingen sterk hebben afgeremd. Is de vluchtelingen‘crisis’ opgelost? Allerminst: de deal met Turkije is kwetsbaar en bovendien juridisch kwestieus. Belangrijker is dat het Europese asielbeleid heeft aangetoond slecht te functioneren. Het is nu vooral zaak de gemeenschappelijke asielregels crisisbestendig te maken. Daarvoor lijkt echter de politieke steun te ontbreken.

Lees het hele artikel in Navigator.

 

De Wet op de Rechterlijke Organisatie en het daarop gebaseerde Besluit financiering rechtspraak normeren de financiering van de Rechtspraak. Daarin is om rechtsstatelijke redenen gekozen voor afstand van de uitvoerende macht tot de rechterlijke macht. Dit uit zich onder meer in de regel dat de kosten verbonden aan het eigenlijke rechtspreken (het primaire proces) vastgesteld moeten worden op grond van een objectieve meting van de werklast van de gerechten. De rechter bepaalt in beginsel de tijd die nodig is voor een goede en zorgvuldige behandeling van een zaak, met een prikkel tot doelmatig werken. De uitvoerende macht redeneert echter niet meer vanuit deze wettelijk verankerde norm. Steeds meer zijn generieke kortingen en begrotingsproblemen van het Ministerie van Veiligheid en Justitie leidend bij de financiering van de Rechtspraak. Deze praktijk is in strijd met de wet en tast de rechterlijke en institutionele onafhankelijkheid aan.

Lees het hele artikel in Navigator.

 

Zorgverzekeraars zijn enerzijds commerciële aanbieders van private verzekeringen maar dienen zich anderzijds aan allerlei publieke randvoorwaarden te houden. Is deze rol van zorgverzekeraars in het Nederlandse zorgstelsel wel verenigbaar met het Europese aanbestedingsrecht? Meer specifiek is de vraag of zorgverzekeraars aangemerkt kunnen worden als publiekrechtelijke instelling, en daarmee een aanbestedende dienst zijn. In dit artikel wordt beargumenteerd dat zorgverzekeraars inderdaad publiekrechtelijke instellingen zijn en daarmee aanbestedingsplichtig.

Lees het hele artikel in Navigator.

 

Uit een recente uitspraak van de Rechtbank Midden-Nederland valt af te leiden dat in verschillende arrondissementen pilots van politie en justitie lopen, waarbij voertuigen van personen die ‘meer dan eens’ voorkomen in politiesystemen van peilbakens worden voorzien. In de kern bezien is deze opsporingsmethode een strafvorderlijke fishing expedition. Er wordt een opsporingsmethode ingezet tegen een (niet-verdachte) burger, in de hoop een min of meer willekeurig strafbaar feit op het spoor te komen.

Lees het hele artikel in Navigator.

Het staat een advocaat behoudens uitzonderingsgevallen vrij om zich te onttrekken aan een procedure. De onttrekking kent een proces-, civiel- en tuchtrechtelijke dimensie. In het licht van deze dimensies worden in dit artikel richtlijnen geschetst voor de advocaat die zich op zorgvuldige wijze wil onttrekken. Hierbij wordt gezien de grote procedurele consequenties van de onttrekking een ruime informatieplicht van de advocaat jegens de (ex-)cliënt bepleit.

In dit advies schetsen wij op persoonlijke titel enkele mogelijkheden om de toegang tot recht te verbeteren. Het gaat ons uitdrukkelijk om meer dan toegang tot het recht of toegang tot de rechter. Het gaat om rechtvaardige oplossingen van problemen tussen mensen, in het bijzonder voor diegenen die het minst conflictvaardig zijn. Het gaat ook om een goede ordening voor menselijke en zakelijke relaties, een ordening die conflicten waar mogelijk voorkomt. Het gaat ons dus uitdrukkelijk om de maatschappelijke effecten van de rechtspleging.

Op vrijdag 12 juni 2015 vond in Zwolle de jaarvergadering van de Nederlandse Juristen-Vereniging plaats. Terwijl de temperaturen buiten opliepen tot dertig graden, bespraken de leden van de NJV in het koele IJsseldeltacentrum drie lijvige preadviezen over de kwaliteit(sbeoordeling) van rechtspraak, wetgeving en rechtswetenschap. In de wandelgangen klonk veel lof voor het brede en actuele thema, dat voor iedere jurist relevant is. Wie vreesde voor oeverloze discussies over de vraag wat kwaliteit precies inhoudt, werd al snel gerustgesteld: in hoog tempo werd gediscussieerd over verantwoordelijkheden en concrete verbetermogelijkheden. Een impressie van de jaarvergadering.

Jaarrede van de voorzitter van de Nederlandse Juristen-Vereniging uitgesproken tijdens de Jaarvergadering van de Vereniging op 12 juni 2015 te Zwolle. Onderwerp van de rede is de bijdrage van de cassatieadvocatuur aan de rechtsvorming door de Hoge Raad, in het bijzonder na de inwerkingtreding van de Wet Versterking Cassatierechtspraak.

De vergadering wordt voorgezeten door de voorzitter van de NJV, de heer prof. mr. J.B.M. Vranken.

Gelijke behandeling van niet-uitzetbare vreemdelingen?
Dit artikel is de schriftelijke weergave van de Artikel 1 lezing die de auteur op 22 maart 2013 hield aan de Universiteit Utrecht. In hoeverre is het uit het oogpunt van het gelijkheidsbeginsel gerechtvaardigd dat niet uitzetbare asielzoekers die zich in Nederland bevinden anders worden behandeld dan andere personen die zich in Nederland bevinden op het punt van sociaal-economische grondrechten, zoals arbeid, sociale zekerheid, huisvesting, onderwijs en gezondheidszorg? De claim op deze rechten wordt afgeweerd door er op te wijzen dat de vluchtelingen daarvoor in hun eigen land moeten zijn maar daarmee wordt er ten onrechte vanuit gegaan dat het nationaliteitsrecht op internationaal niveau een sluitende lappendeken is.

De relevantie van art. 1 van de Grondwet is gelegen in het fundamentele karakter van gelijke behandeling: onderscheid behoeft een rechtvaardiging die niet afdoet aan ieders persoonlijke waardigheid. Dat geldt zowel voor de besluiten inzake toelating als die inzake voorzieningen en dan met name de mate waarin ze een niet te beperken mensenrecht zijn, ongeacht verblijfstitels.

Daar heeft de computer niets aan veranderd
In dit artikel wordt de uitspraak van de Hoge Raad in de zaak RuneScape beschouwd vanuit de invalshoek van het begrip informatie en de betekenis daarvan in maatschappelijke en juridische processen, die naar hun aard altijd virtuele elementen hebben bevat. De stelling van de auteur is dat informatietechnologie scherper zichtbaar heeft gemaakt dat dit zo is, zodat we met nieuwe ogen naar een oude wereld kijken. De scheidslijn die computercriminaliteit met begrippen als materieel en immaterieel goed en ‘gegevens’ en ‘goederen’ heeft getrokken, heeft tot een toenemende verwarring geleid die de rechtszekerheid schaadt.

De nationalisatie van SNS
Op 1 februari 2013 heeft de Minister van Financiën, gebruikmakend van de nieuwe Interventiewet, besloten tot onteigening van effecten en vermogensbestanddelen van SNS Reaal en haar dochter SNS Bank. Naast de uitstaande aandelen werden ook achtergestelde obligaties en onderhandse leningen onteigend. Als klap op de vuurpijl werden zelfs de eventuele verplichtingen en aansprakelijkheden jegens SNS onteigend. Belanghebbenden konden binnen tien dagen bij de Afdeling in beroep komen tegen het besluit en dat deden ze massaal. De beroepen zijn grotendeels verworpen, slechts het onteigeningsbesluit van de verplichtingen en aansprakelijkheden jegens SNS is vernietigd. Respect voor de Afdeling, die onder hoge tijdsdruk op 25 februari tal van lastige vragen beantwoordde in een helder gemotiveerde uitspraak. De Interventiewet heeft zijn waarde bewezen maar ook is duidelijk geworden dat het de minister ontbrak aan voldoende bevoegdheden om het paardenmiddel van de onteigening te omzeilen. Daar kan iets aan gedaan worden.

‘Second best’ zo slecht nog niet?
Op 30 januari jl. wees de Rechtbank Den Haag een zoals hier zal worden betoogd baanbrekend eindvonnis inzake de aansprakelijkheidsclaims tegen Shell door een viertal Nigeriaanse boeren en de Nederlandse NGO Milieudefensie. Het baanbrekende aspect is simpelweg het feit dat de Rechtbank zich inhoudelijk en in één geval bevestigend uitspreekt over de vraag of en in hoeverre de aangesproken ondernemingen in rechte verantwoordelijk gehouden kunnen worden voor de in het geding zijnde olielekkages. De uitspraak laat zien dat ‘second best’ helemaal zo slecht nog niet hoeft te zijn, en dat foreign direct liability claims op basis van andere juridische grondslagen dan de Alien Tort Statute niet alleen politiek minder omstreden zullen zijn maar wellicht, onder omstandigheden, juridisch ook kansrijker.

Uit een recente uitspraak van de Hoge Raad lijkt te volgen dat over (dreigende) schending van het nemo enetur-beginsel niet langer kan worden geklaagd in de beklagprocedure. Daarmee bestaat er de facto geen rechtsmiddel meer om tegen te gaan dat informatie die in een procedure met een verplichtend karakter is afgegeven in het strafrechtelijk onderzoek wordt betrokken.

‘Het gaat om de discussie, dat is waar het in de wetenschap om draait,’ zo stelt Peter van Koppen. Het artikel Bewijsbeslissingen bij kantonrechters dubieus heeft beslist discussie opgeleverd. Kamervragen door PvdA-kamerlid Jeroen Recourt zelfs. Tegelijkertijd wordt door wetenschapper Van Koppen, voorzitter Kring van kantonrechters Wiegman en de Raad van de Rechtspraak een rookgordijn opgetrokken. Volgens Van Koppen is ons zero-budget onderzoekje van ‘nul wetenschappelijke waarde’. Volgens Wiegman wordt er maar wat rondgebazuind en de RvdR bijt zich vast in gemankeerde statistiek. Het voert te ver om alle kritiek en steunbetuigingen te bespreken, maar de Kamervragen bieden interessante aanknopingspunten.

In dit artikel wordt nader ingegaan op de specifieke vraag naar de toepasselijkheid van het jus ad bellum op acties die als digitale oorlogvoering worden aangeduid. Daarbij wordt onderzocht of en in hoeverre cyberacties onder het geweldverbod vallen en wanneer zelfverdediging met geweld tegen een cyberaanval is toegestaan. De leidende vragen zijn: in hoeverre is het mogelijk en opportuun om de relevante regels van het VN Handvest en het internationaal gewoonterecht te herinterpreteren in het licht van dit nieuwe fenomeen. Dienen bepaalde regels aangaande bewijs, toerekening of het bestaan van een gewapende aanval flexibeler of juist strikter geïnterpreteerd te worden dan voor traditionele situaties en wat zijn de gevolgen van nieuwe interpretaties voor het recht op het geweldgebruik meer in zijn algemeenheid?

De bijdrage van meervoudig beslissen aan de kwaliteit van rechtspraak
In het kader van de bezuinigingen is een wetsvoorstel ingediend dat de meervoudige behandeling van rechtszaken moet beperken. In dit artikel wordt een experiment beschreven dat is gebaseerd op de aanname dat rechterlijke besluitvorming niet wezenlijk afwijkt van andere besluitvormingsprocessen. Naar die processen is het nodige onderzoek gedaan en daaraan kunnen verwachtingen omtrent (de kwaliteit van) rechterlijke besluitvorming worden ontleend. Het experiment concentreert zich op de vraag of er aantoonbare verschillen in uitkomst zijn tussen enkelvoudige en meervoudige besluitvorming waar het gaat om het maken van fouten. Hoewel er ook onder de betrokken professionals en in de literatuur enige steun is voor het ook in hoger beroep enkelvoudig behandelen van zaken met een geringe complexiteit, manen de uitkomsten van dit experiment tot voorzichtigheid.

Een beschouwing over het wetsvoorstel ‘Wijziging van Boek 1 van het Burgerlijk Wetboek in verband met het juridisch ouderschap van de vrouwelijke partner van de moeder anders dan door adoptie’
Het is de hoogste tijd dat wij ons beraden op een volwaardige juridische regeling van alle omstandigheden waarin kinderen grootgebracht worden. De manier waarop in het wetsvoorstel wordt omgegaan met sociaal ouderschap is in wezen denigrerend: het wordt niet erkend als gezinsvorm sui generis maar het moet in de bestaande patronen worden opgenomen. Het voorstel blijft hangen in de bekende structuren waarin het de juridische ouders zijn die kinderen grootbrengen. En perst sociale ouders daarom, in kennelijke strijd met de biologische werkelijkheid, in het keurslijf van het juridisch ouderschap. Een gemiste kans.