Een rustige kroniekperiode die zich kenmerkt door aanvulling van het Burgerlijk Wetboek met afdeling 6.5.2 ab waarin de bepalingen van de Toegankelijkheidsrichtlijn voor e-handelsdiensten zijn geïmplementeerd en waarin de Wet opheffing verpandingsverboden per 1 juli 2025 in werking is getreden. In het aansprakelijkheidsrecht wat meer reuring dan in het contractenrecht en in het goederenrecht, maar ook nu weer zijn fraaie artikelen verschenen. Links en rechts wat ditjes en datjes, maar niet de aardverschuivingen die de vorige kroniek kenmerkten.

[Lees de kroniek van het vermogensrecht in InView]

De zoektocht naar het juiste midden, tussen burgervriendelijke overheidsdienstverlening en rechtsbescherming enerzijds en de grenzen aan het doenvermogen van bestuursorganen en rechtspraak anderzijds, gaat onverminderd door. Er is toenemende aandacht voor ieders verantwoordelijkheid voor het ordelijk verloop van de uitvoering en de afhandeling van geschillen door de bestuursrechter. Deze houdt procesdeelnemers aan wat van hen mag worden verwacht en treedt – uiteraard met een scherp oog voor het fundamentele recht op toegang tot de rechter – strenger op tegen onordelijk of zelfs misbruikelijk procedeergedrag.

[Lees de kroniek van het algemeen bestuursrecht in InView]

Tegen de achtergrond van de groeiende spanning tussen enerzijds populistische politieke voorstellen en anderzijds de fundamenten van de rechtsstaat worden recente wetsvoorstellen besproken, waaronder het verbod op etnisch profileren en het wetsvoorstel ‘Slimmer straffen’. Natuurlijk komt ook de rechtspraak van de Hoge Raad aan bod over onder meer getuigenverzoeken, het demonstratierecht, de voorlopige hechtenis en de levenslange gevangenisstraf. Daarnaast is er aandacht voor (WODC)-onderzoeken over de motivering van de voorlopige hechtenis, publiek-private samenwerking en femicide. Tot slot wordt ingegaan op de uiteenlopende strafrechtelijke plannen in partijprogramma’s, die de verdeeldheid over sanctiebeleid en rechtsbescherming illustreren.

[Lees de kroniek van het straf(proces)recht in InView]

Deze kroniek belicht de belangrijkste ontwikkelingen van het afgelopen jaar, waaronder de inwerkingtreding van de Wet modernisering bewijsrecht per 1 januari 2025. Hoewel deze wet vooral codificatie en stroomlijning brengt, roept zij ook nieuwe vragen op, zoals het voortbestaan van het aannemelijkheidsvereiste. Daarnaast zijn er relevante uitspraken van de Hoge Raad over onder meer het recht op mondelinge behandeling, hoor en wederhoor, rechterlijke onpartijdigheid, het gezag van gewijsde en het verschoningsrecht. Verder komen procesrechtelijke thema’s aan bod zoals de tweeconclusieregel, digitalisering, proceskosten en collectieve acties onder de WAMCA. Tot slot wordt ingegaan op adviezen voor een fundamentele herziening van het procesrecht, waaronder het opheffen van het onderscheid tussen dagvaardings- en verzoekschriftprocedures.

[Lees de kroniek van het burgerlijk procesrecht in InView]

Bij het schrijven van de inleidende woorden van deze jaarlijkse kroniek is het stof van de Tweede Kamerverkiezingen van 29 oktober jl. nauwelijks neergedaald. Los van de vraag hoe het hele proces van het formeren van een nieuw kabinet gaat verlopen, zijn er al meer dan voldoende constitutioneelrechtelijk interessante, c.q. opmerkelijke ontwikkelingen te signaleren op het terrein van het politieke staatsrecht – en niet alleen over het dubbel gevallen kabinet. De impact van tragedies als de oorlogen in Oekraïne en Gaza, de (digitale) dreiging vanuit Rusland en de veranderende internationale verhoudingen na de herverkiezing van president Trump doen zich ook in de Nederlandse context gevoelen. Zo staat Nederland, net als de andere Europese landen, aan de vooravond van forse investeringen in defensie, terwijl de klimaatproblematiek zeker niet minder urgent is geworden. De in de vorige kroniekperiode door velen gesignaleerde crises (onder meer stikstof, wonen, klimaat en asiel) kwamen het afgelopen jaar ook weer volop aan de orde in Den Haag (en niet alleen daar). Ook probeerde het demissionaire kabinet de constitutionele toetsing een stapje verder te brengen. De beginselen van de (democratische) rechtsstaat waren veelvuldig in het politieke en maatschappelijke debat te horen, al konden de meningen over de invulling daarvan verschillen.

[Lees de kroniek van het constitutioneel recht in InView]

De dynamiek van het belastingrecht is legendarisch te noemen. Het is ook emotioneel recht, omdat vrijwel iedereen erdoor wordt geraakt en dat doorgaans op onverbloemde wijze laat merken. In deze kroniek wordt een kleine maar weloverwogen greep gedaan uit de ruime hoeveelheid beschikbare actualiteiten: van de welhaast onvermijdelijke vermogensrendementsheffing (box 3), de overdrachtsbelasting en de minder bekende waterzuiveringsheffing tot enkele formeelrechtelijke ontwikkelingen, zoals de wettelijke beperking van de proceskostenvergoedingen en het ‘protest’ dat tegen de berekening van belastingrente is ontketend. Belicht worden eveneens enkele markante gebeurtenissen op het vlak van de fiscale wetenschapsbeoefening, onder meer in de inleiding.

[Lees de kroniek van het belastingrecht in InView]

In deze kroniek aandacht voor problemen die worden ondervonden bij meerouderschap, de grondslagen van het afstammingsrecht, perikelen in de jeugdzorg en verbeteringen in de rechtsbescherming in de jeugdzorg. Zowel het voorkomen van uithuisplaatsingen, het verbeteren van de rechtsbescherming van ouders en kinderen als de pogingen om het door marktwerking gehavende jeugdbeschermingsstelsel te versterken passeren de revue. Eveneens komen de bescherming van familievermogen van minderjarigen, echtgenoten en informeel samenwoners en de kans dat er een regeling voor meerouderschap komt aan bod.

[Lees de kroniek van het personen- en familierecht en het jeugdrecht in InView]

Terwijl eerdere jaren gekenmerkt werden door ingrijpende veranderingen, laat deze kroniek vooral een beeld van consolidatie en verfijning zien. Wetgevingsinitiatieven zoals het Europese Richtlijnvoorstel en het nationale Wetsvoorstel Overgang van onderneming in faillissement zijn verder gevorderd, terwijl de WHOA opnieuw centraal staat in zowel praktijk als rechtspraak. Daarnaast komen relevante uitspraken van de Hoge Raad en het Hof van Justitie aan bod, evenals aandachtspunten uit recente WODC-onderzoeken. Kortom: geen baanbrekende revolutie, maar langzaam voortschrijdende evolutie – met thema’s die de komende tijd onverminderd actueel blijven.

[Lees de kroniek van het insolventierecht in InView]

Het is inmiddels een goed Nederlands gebruik dat kabinetten vallen op het asiel en migratiedossier. In deze kroniek leest u alles over de meest recente struikelpartijen, dus alleen al daarom kunt u deze niet overslaan. Maar er is nog meer dat u te weten komt als u deze kroniek leest, zoals hoe het ‘fifo-principe’ de IND uit de brand moet helpen, hoe twee wetsvoorstellen allerlei problemen waarover u in onze rubriek al jaren leest zullen oplossen, en hoe wetsvoorstellen elkaar in zullen halen in 2026.

[Lees de kroniek van het migratierecht in InView]

In deze editie richten uw Caribische chroniqueurs de aandacht op een drietal onderwerpen. Als eerste komt de modernisering van het straf(proces)recht in de Cariben aan bod. Daarbij is er ook aandacht voor (de noodzaak van) eenvormigheid van wetgeving. Aan de hand van het meest recente jaarverslag van de FTAC en een evaluatierapport schetsen wij een beeld van de mededingingswetgeving in de Cariben. Consumenten bescherming is een belangrijk onderdeel van (mededingings)beleid, en dit aspect komt aan de orde bij de bespreking van de nieuwe Arubaanse autoriteit, de AFTA. Traditiegetrouw komt het Caribisch fiscaal recht ook in deze kroniek aan de orde. We belichten een aantal in het oog springende fiscale ontwikkelingen, waarbij de flinke uitbreiding van het belastingverdragennetwerk van Curaçao het meest opvalt. Enfin, voldoende stof ter bespreking.

[Lees de kroniek van het Caribisch recht in InView]

De Brusselse wetgever heeft ook de afgelopen twee jaar niet stilgezeten. Vooral, maar niet uitsluitend, op het gebied van het materiële strafrecht is nieuwe wetgeving vastgesteld en is er nieuwe wetgeving in de maak. Wat er daarnaast in de voorbije periode aan relevante rechtspraak voorbij is gekomen en in deze kroniek bespreking verdient, toont opnieuw dat strafrechtelijke rechtsontwikkeling steeds zichtbaarder en merkbaarder plaatsvindt op EU-niveau.

[Lees de kroniek van het Europees strafrecht in InView]

Het arbeidsrecht blijft in beweging. Hoewel de Nederlandse wetgever op arbeidsrechtelijk terrein wel erg weinig tastbare resultaten boekte in de afgelopen Kroniekperiode, maakte de Hoge Raad dat dubbel en dwars goed. Een ware stroom aan belangrijke rechtspraak kwam op gang. Over allerlei uiteenlopende thema’s; van klokkenluiders tot ontslaggronden en ontslagvergoedingen, via de definitie van de arbeidsovereenkomst en gelijke behandeling, tot werkingssfeergeschillen en de betekenis van de academische vrijheid in arbeidsrechtelijke verhoudingen. En het studiekostenbeding natuurlijk. Daarbij drukt het Europese recht in toenemende mate zijn stempel op het arbeidsrecht; dat blijkt niet alleen uit de te bespreken rechtspraak van de Hoge Raad, die steeds vaker een Europeesrechtelijke component heeft. Ook in Luxemburg zijn weer heel wat uitspraken gedaan die het vermelden waard zijn.

[Lees de kroniek van het arbeidsrecht in InView]

Een kroniekperiode die zich kenmerkt door twee uitspraken van de Hoge Raad waarin kwesties met een potentieel zeer grote financiële impact tot overzichtelijke proporties zijn teruggebracht, drukte in contractenland, aansprakelijkheidsrecht dat daarentegen rustig voortkabbelt en ook in het goederenrecht was het relatief kalm. De bijdragen in de rechtsliteratuur laten een grote diversiteit aan thema’s zien. Achtereenvolgens worden het contractenrecht, het aansprakelijkheidsrecht en het goederenrecht doorgenomen.

[verder lezen in InView]

Habemus kroniek. Veel zwarte en hier en daar witte rook met betrekking tot de strafrechtspleging. Na een korte tussenstand van het wetgevingsproject Modernisering Wetboek van Strafvordering (1 april 2029 komt eraan, hoor!), worden de belangrijkste ontwikkelingen in het formele, materiële en sanctierecht besproken. Zeker ten aanzien van het sanctierecht is er zwarte rook, als gevolg van de nijpende capaciteitsproblemen binnen de strafrechtsketen.

[verder lezen in InView]

Ondernemingen worden ook gezien als instrumenten om politieke en maatschappelijke doelstellingen te bereiken. De ontwikkeling van het ondernemingsrecht wordt dan ook mede bepaald door ontwikkelingen op die vlakken. Eerder stond de politieke en maatschappelijke discussie in Europa sterk in het teken van het bevorderen van duurzaamheid, maar in de afgelopen periode zijn geopolitieke en daarmee samenhangende economische zorgen de boventoon gaan voeren. Hierdoor komt de nadruk meer te liggen op de economische functie van Europese ondernemingen en ontstaat een accentverschuiving in termen van (de)regulering. De opvatting dat regels moeten worden beperkt en versimpeld wint terrein. Opvallend zijn de aanpassingen in de EU-duurzaamheidsregelgeving, de regelgeving die de toegang tot de effectenbeurzen bepaalt en de voornemens om tot een ondernemingsrechtelijk regime te komen dat nationale wetgeving overstijgt. Hoewel vooral dat laatste een ingewikkelde kwestie is, geeft het voorgaande aan waar naar verwachting in de komende jaren de accenten in Europa zullen worden gelegd.

[verder lezen in InView]

Het zijn drukke tijden voor chroniqueurs van het internationaal recht. De steeds stelselmatigere schendingen van de regels, en zelfs grondslagen, van internationaal recht zetten de internationale rechtsorde onder druk. Het aantreden van de regering Trump heeft dit proces versneld. Tegelijkertijd hebben diezelfde schendingen ook een impuls gegeven aan de instituties en instrumenten waarmee staten en andere actoren kunnen reageren op schendingen van het recht en verantwoordelijke staten en individuen ter verantwoording kunnen roepen. In deze kroniek bespreken we de meest in het oog springende ontwikkelingen van het afgelopen jaar, met een focus op wat wij beschouwen als wellicht de drie grootste uitdagingen van dit moment: de conflicten in Gaza en Oekraïne, en de klimaatcrisis. Ook gaan we in op de gevolgen van de opstelling van de Verenigde Staten na het aantreden van President Trump voor deze drie onderwerpen – en voor de internationale rechtsorde als geheel. Bezorgdheid om de geloofwaardigheid en effectiviteit van het internationaal recht loopt als een rode draad door de beschouwingen. Niet alleen het onverholen gebrek aan respect voor het recht voedt deze zorg; ook de selectieve toepassing van de verschillende instrumenten in de internationaalrechtelijke gereedschapskist draagt daar aan bij.

[verder lezen in InView]

Ook in de afgelopen tijd was er weer veel aandacht voor maatwerk en responsief bestuursrecht in het politieke debat en de literatuur. Gelukkig wordt er steeds vaker (ook) nadruk gelegd op de daarvoor noodzakelijke verandering in het overheidsgedrag, de financiering en op een realistische inschatting van het doenvermogen van de overheid en de rechterlijke macht. Verder vraagt het (wan)gedrag van procederende partijen aandacht. En ook los daarvan zijn er weer de nodige interessante ontwikkelingen te melden op het terrein van het algemene bestuursrecht.

[Lees de kroniek van het algemeen bestuursrecht in InView]

Een eetkamerstoel verandert het auteursrecht. Een Belgisch orkest beïnvloedt het werkgevers-IE-recht. Het Eengemaakt Octrooi Gerecht is goed bezig. Er is nieuw EU-modellenrecht. En in het merkenrecht gebeurt niet veel.

[Lees de kroniek van de intellectuele eigendom in InView]

Net als vorig jaar wordt deze kroniekperiode getekend door de rechtspraak van onze hoogste rechters. Het HvJ EU hakte veel knopen door over internationale bevoegdheid. Daarnaast worden uitspraken over voorrangsregels besproken, evenals de weigeringsgronden voor erkenning en tenuitvoerlegging en grensoverschrijdende betekening. De kroniek sluit af met een bespreking van de anti-SLAPP-richtlijn en enkele ontwikkelingen op het gebied van staatsimmuniteiten.

[Lees de kroniek van het internationaal privaatrecht in InView]

Veel zaken die in het afgelopen decennium inzake het verbod op misbruik van marktmacht zijn gevoerd hebben inmiddels het Hof van Justitie EU bereikt. De uitspraken van het Hof zijn daarmee steeds meer richtinggevend. Zo sloeg het Hof nieuwe piketpaaltjes in de ontwikkeling van het Europese mededingingsrecht inzake zogenaamde ‘pay-for-delay’-afspraken, gaf het een arrest met verstrekkende implicaties voor de regulering van transfersystemen in de sport, dat ook buiten die belangrijke aanknopingspunten biedt voor de verhouding tussen private regulering en de mededingingsregels en liggen farmaceutische schikkingen met generieke producenten bij het Hof onder een vergrootglas. Follow-on zaken, met name kartelschade procedures nadat een mededingingsautoriteit een inbreuk heeft vastgesteld, namen ook een centrale plaats in. In de beschikkingspraktijk blijft de tech-sector een prominente rol innemen.

[Lees de kroniek van het mededingingsrecht in InView]

De Europese Unie heeft de afgelopen jaren hard gewerkt aan het opzetten en uitbouwen van de Europese technologierechtsorde. Er zijn diverse sleutelwetten aangenomen, de uitvoering en handhaving van bestaande regulatoire kaders zijn aangescherpt, en er is een grote hoeveelheid secundaire regelgeving afgescheiden. Daarnaast is een breed palet aan nieuwe wetgevingsinitiatieven en herzieningstrajecten in gang gezet om mee te kunnen bewegen met maatschappelijke en technologische veranderingen. Maar inmiddels groeit in Brussel en bij de lidstaten het besef dat het digitale wetboek van de EU mogelijk te complex en ingrijpend is geworden – zo niet voor de grote mondiale techbedrijven, dan in elk geval voor de opkomende Europese kleinere spelers op deze markt die grotendeels dezelfde regels moeten naleven. Door de bomen het bos nog zien wordt voor de geïnteresseerde maar niet gespecialiseerde lezer steeds moeilijker. Deze kroniek voert u door het woud aan regels en de reacties daarop.

[Lees de kroniek EU-techregulering in InView]

Het was een relatief rustige kroniekperiode, desondanks is er weer meer dan genoeg rechtspraak en literatuur verschenen die het vermelden waard zijn. Want het vermogensrecht blijft krachtig in beweging en genereert een stroom aan relevante, waaronder de nodige must reads, voor de praktijk nuttige en toepasbare informatie. Voor de implementatiewetgever is er nog het nodige werk aan de winkel.

[verder lezen in InView]

De tijd van (te) algemene en rigide regels en confectiebeschikkingen lijkt definitief achter ons te liggen. Er moet ruimte zijn voor maatwerk, echter zonder het belang van rechtszekerheid, duidelijke normstelling en rechtsgelijkheid uit het oog te verliezen en met inachtneming van een realistische inschatting van het doenvermogen van de uitvoerende en de rechterlijke macht. Deze kroniekperiode laat zien dat de zoektocht naar het ‘juiste midden’ tussen maatwerk, responsiviteit enerzijds en het belang van rechtszekerheid, rechtsgelijkheid en het voorkomen van willekeur anderzijds op volle snelheid doorgaat. De verdere discussie naar aanleiding van de aankomende parlementaire behandeling van het ontwerp voor de Wet versterking waarborgfunctie Awb biedt een uitgelezen mogelijkheid om een realistisch antwoord te vinden op de vraag waar dat ‘juiste’ en praktisch uitvoerbare midden dan ligt. De consultatieversie heeft in ieder geval al vele, soms ook kritische, reacties opgeleverd. Zaaksverzwaring op alle bestuursrechtelijke deelgebieden wordt gevreesd.

[verder lezen in InView]

In deze kroniek komen de ontwikkelingen met betrekking tot de modernisering van het Wetboek van Strafvordering aan bod, alsmede de doorgevoerde veranderingen in het Wetboek van Strafrecht, zoals de invoering van de Wet Seksuele Misdrijven per 1 juli. Ook de uitbreiding van de strafbaarstelling van mensenhandel komt aan de orde. Uiteraard wordt de jurisprudentie van de Hoge Raad over het verschoningsrecht bij de inbeslagname van grote hoeveelheden gegevens, over het recht op rechtsbijstand bij ‘niet-aangehouden’ verdachten, en over de strafbaarstelling van deelname aan een criminele organisatie besproken. Diverse relevante onderzoeken, uitgevoerd in opdracht van het WODC, ter verbetering van de rechtspraktijk, passeren de revue. De chroniqueurs sluiten af met de strafrechtelijke plannen uit het nieuwe regeerprogramma, die er veelal op neerkomen dat via het strafrecht strenger en harder moet kunnen worden ingegrepen. Er is daarbij nog weinig aandacht voor de effectiviteit van de voorgestelde maatregelen.

[verder lezen in InView]

Sinds het verschijnen van de vorige kroniek is het politieke landschap aanzienlijk veranderd. De democratische rechtsstaat moet een van de hoofdpunten worden van het toekomstige kabinetsbeleid. Tijdens de kabinetsformatie benadrukte de Rechtspraak bepaald niet ten overvloede het belang van een goed functionerende en betaalbare rechtspraak. Het kabinet lijkt gehoor te hebben gegeven aan deze oproep en heeft structureel meer geld beschikbaar gesteld voor de rechtspraak. Tegelijkertijd is het niet allemaal goed nieuws. Zo is het kabinet voornemens om op bepaalde terreinen zoals het asielrecht en bij bouwprojecten de beroepsmogelijkheden te beperken, waarmee de toegang tot de rechter in het gedrang komt. Ondertussen is nog niet duidelijk in hoeverre de investeringen door het vorige kabinet hun uitwerking vinden in de rechtspraak. In 2023 werden in het algemeen meer uitspraken gedaan dan het jaar daarvoor, maar het aantal afgehandelde civiele zaken nam af en over de hele linie ligt het aantal inkomende en afgehandelde zaken op een significant lager niveau dan in 2019. Ook blijkt dat de lange doorlooptijden praktisch ongewijzigd zijn gebleven. Op dit vlak kan hopelijk vooruitgang worden geboekt in de komende jaren. Anders dan in de politiek zijn in het burgerlijk procesrecht dit jaar geen aardverschuivingen te melden. Dat betekent niet dat er geen stof is voor deze kroniek, maar dat de ontwikkelingen in het burgerlijk procesrecht over het algemeen beperkt en gradueel zijn. Ook dat is voor de rechtsstaat van belang. Met het oog op de rechtszekerheid zijn plotselinge wijzigingen van de spelregels niet wenselijk.

[verder lezen in InView]

Ook het afgelopen verslagjaar levert een rijkgeschakeerde constitutionele Kroniek op. Het politieke staatsrecht (met de vorming en aftrap van het kabinet-Schoof) bracht vele politieke bijzonderheden. Grondwet en rechtsstaat kregen – ten minste in woorden – veel aandacht. Decentrale overheden stonden in het brandpunt van de belangstelling (denk aan de Spreidingswet), net als de demonstratievrijheid. Daarnaast waren er belangrijke constitutionele uitspraken zowel op nationaal als Europees niveau, niet in het minst over de aanpak van klimaatverandering.

[verder lezen in InView]

Het belastingrecht kent faciliteiten en privileges, daarnaast zijn er lasten. Op bepaalde terreinen neemt de belastingdruk toe. Om de overheidsfinanciën te verbeteren, is het bijvoorbeeld de bedoeling om het tarief van de kansspelbelasting stapsgewijs te verhogen. Verder zullen cultuur, boeken en kranten in de nabije toekomst zwaarder worden belast. In deze kroniek komen vooral enkele andere onderwerpen van materieelrechtelijke aard aan de orde, zoals het forfaitaire stelsel van box 3, de vermogensrendementsheffing. De arresten over de vermogensrendementsheffing roepen vragen op en het nieuwe regime dat inkomsten uit vermogen moet belasten, doet dat evenzeer. Daarvan wordt in deze kroniek verslag gedaan. De giftenaftrek in de inkomstenbelasting, die behouden blijft, hoewel de aftrek niet doelmatig is, krijgt eveneens enige aandacht.

[verder lezen in InView]

Op 26 maart 2024 schreef de demissionair Minister voor Rechtsbescherming aan de Tweede Kamer dat familierechtelijke onderwerpen ons in de kern van ons bestaan raken. Die opmerking staat in schril contrast met het feit dat de familie en familierechtelijke regelgeving geen enkele aandacht heeft gekregen in het op 16 mei 2024 verschenen hoofdlijnakkoord. Daarentegen heeft de nieuwe regering wel aandacht voor het jeugdrecht. Wat er in deze kroniek naast het jeugdrecht aan de orde komt zijn internationale ontwikkelingen, de rechtspraak van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) over afstammingsgegevens, de afbouw van interlandelijke adoptie, maar ook een wetsvoorstel dat tot doel heeft het familie- en gezinsleven tegen ondemocratische ontwikkelingen bestand te maken.

[verder lezen in InView]

Het insolventierecht is de afgelopen twee jaar weer volop in beweging geweest. Wetgevingsinitiatieven, consultatierondes, veel (en vaak belangrijke) rechtspraak en een vloedgolf aan literatuur hebben praktijkbeoefenaren en wetenschappers soms naar adem laten happen. Deze kroniek beoogt hen met een selectie van de belangrijkste ontwikkelingen in deze periode weer enige rust te brengen.

[verder lezen in InView]

Hoewel de crisisretoriek in het migratierecht al jaren niet van de lucht is, hadden we nog niet eerder een kabinet dat via staatsnoodrecht een asielcrisis probeerde af te kondigen. Het kabinet-Schoof zoekt dan ook de ‘grenzen van het juridische toelaatbare op’, of gaat er ruimschoots overheen. In deze kroniek verder onder meer mensenrechtenschendingen van Frontex, het nieuwe Europese migratiepact, beperkingen van gezinshereniging, de Spreidingswet en grensdetentie.

[verder lezen in InView]

Deze kroniekperiode kenmerkt zich door de inwerkingtreding op 1 januari 2024 van de Omgevingswet. Hiermee wordt een belangrijk deel van de bestaande wetgeving op het gebied van ruimtelijke ordening, milieu, natuur en water vervangen. Deze kroniek gaat in op de eerste ervaringen, jurisprudentie en wijzigingen. Veel aandacht wordt verder besteed aan het – immer in beweging zijnde – stikstofdossier en aan andere ontwikkelingen op het terrein van natuurbescherming, zoals de bescherming van de wolf en vleermuizen. Ook het waterdossier ontbreekt niet in deze kroniek. Ook dit is een probleemdossier voor de regering gelet op de waterkwaliteitsdoelstellingen die in 2027 moeten worden bereikt. De ontwikkelingen op het terrein van het omgevingsrecht tijdens deze kronieperiode waren talrijk, zodat wij selectief zijn geweest bij de keuze van de beschreven ontwikkelingen.

[verder lezen in InView]

Als deze kroniek iets illustreert, dan is het wel dat het financieel recht allesbehalve een niche is. De financiële sector – en daarmee het financieel recht – speelt een centrale rol in de samenleving. Niemand ontkomt aan de financiële sector en de regulering ervan en de Europese Commissie dendert voort met nieuwe wetgeving waarbij geopolitieke overwegingen een steeds prominentere rol spelen.

[verder lezen in InView]

Deze kroniek breekt waarschijnlijk een record. Het is, vermoedelijk, de langste kroniek sociaal recht die hier ooit verscheen. Maar dat heeft een reden. Zowel de Hoge Raad als de wetgever zijn in actie-modus. Er zijn veel, fundamentele, wetsvoorstellen in de maak, die hier bespreking behoeven. Vooral het geruchtmakende wetsvoorstel tot verduidelijking van de definitie van het gezagscriterium in de arbeidsovereenkomst en de invoering van een rechtsvermoeden ten aanzien van het bestaan van zo’n overeenkomst (VBAR), maar ook de plannen met de wettelijke regeling van het concurrentiebeding, beloven de boel stevig op te schudden. En de Hoge Raad wees het afgelopen kroniekjaar heel veel belangwekkende rechtspraak, op allerlei deelgebieden van het vakgebied. Van de klachtplicht in het arbeidsrecht, via het cao-recht en het medezeggenschapsrecht, tot vakantiedagen, arbeidstijden, overgang van onderneming en het ontslag op staande voet. Er daalde heel veel nieuws op ons neer, dat vermelding verdient.

[verder lezen in InView]

Met door de Hoge Raad gewezen ‘landmark’-arresten in zowel het contractenrecht als in het aansprakelijkheidsrecht én een groot aantal arresten met voor de praktijk relevante en interessante aanwijzingen in het goederenrecht, was er ‘never a dull moment’ in de kroniekperiode; de vaart zat er flink in. En met veel mooie proefschriften op het gebied van het aansprakelijkheidsrecht, en een hele hoeveelheid tijdschriftartikelen heeft de literatuur op dit rechtsgebied ook weer een flinke ‘boost’ gekregen. Voor wie dat allemaal niet bij kan benen is deze kroniek de uitkomst om weer helemaal bij te geraken.

[verder lezen in InView]

Opnieuw kan worden geconstateerd dat de nasleep van de toeslagenaffaire de gemoederen bezig blijft houden. De inspanningen om te komen tot een burgervriendelijker bestuursrecht gaan onverminderd door, onder meer door het voorstel tot een andere formulering van het evenredigheidsbeginsel in de Awb en de verdere ontwikkeling van de toetsing van besluiten aan het evenredigheidsbeginsel door de bestuursrechter. Ook bij optreden tegen overtredingen lijkt er meer ruimte voor coulance. Maar we zien ook een tegenbeweging. Zo verzetten wetgever en rechter zich tegen misbruik van recht. Een dynamische kroniekperiode met een bestuursrecht dat op zoek is naar een nieuw evenwicht.

[verder lezen in InView]

Zoals gebruikelijk worden in deze voorjaarskroniek de strafrechtelijke ontwikkelingen van het afgelopen half jaar besproken. In die periode was er aandacht voor kroongetuigen, gaf de Hoge Raad duidelijkheid over het criterium voor de vaststelling van de ontoerekenbaarheid en de reikwijdte van het recht op vreedzame vergadering en staat de wetgever voor uitdagingen in het kader van (de)criminalisering op het gebied van maatschappelijke thema’s zoals drugs, het milieu en de bescherming van het menselijk leven. De ontwikkelingen gaven aanleiding om de kroniek deze keer thematisch op te zetten. Achtereenvolgens worden de volgende thema’s besproken: een korte tussenstand van het moderniseringstraject, formeel strafrecht, materieel strafrecht, sanctierecht en een ‘rubriek’ over de maatschappelijke rol van het strafrecht.

[verder lezen in InView]

De verslagperiode is voor het ondernemingsrecht bijzonder boeiend geweest, met een sleutelrol voor de discussie rond de EU-Richtlijn inzake Corporate Sustainability Due Diligence (CSDDD) die volgde op de eerder reeds uitgevaardigde Corporate Sustainability Reporting Directive. Niet alleen die EU-Richtlijnen, maar ook het denken dat daarin tot uitdrukking is gebracht luidt een nieuwe fase in voor de ontwikkeling van het onder nemingsrecht. Een denken in termen van mensenrechten, milieu en klimaat doordrenkt inmiddels de academische discussie over veel klassieke leerstukken van het ondernemingsrecht. Dit debat heeft echter nog weinig effect op de ontwikkeling van het ondernemingsrecht in de praktijk. In de rechtspraak van de Hoge Raad is van deze discussie geen spoor te terug te vinden. Daarin worden juist de klassieke ondernemingsrechtelijke leerstukken en begrippen bevestigd en kiest de Hoge Raad voor een sterk op de feiten van het concrete geval toegesneden benadering.

[verder lezen in InView]

[Lees de kroniek van het gezondheidsrecht in InView]

[Lees de kroniek van het intellectuele eigendom in InView]

[Lees de kroniek van het mededingingsrecht in InView]

[Lees de kroniek van het Europees materieel recht in InView]

[Lees de kroniek van het internationaal privaatrecht in InView]

[Lees de kroniek van het internationaal publiekrecht in InView]

Vooral op het terrein van het algemene voorwaarden-recht zijn deze kroniekperiode gamechangers te melden. Zo lijkt de tijd rijp voor afschaffing van de vernietigingsgrond wegens niet-terhandstellen. Ook uitleg blijft de gemoederen bezighouden. Kunnen partijen de manier waarop de rechter Haviltex toepast beïnvloeden? Ja, en ook onbedoeld, waarmee de toepassing van het recht voor niet-juristen weer een stukje ondoorgrondelijker is geworden. Inzake reflexwerking, verrekening in faillissement, de aanvangstijd van de verjaring en het retentierecht zijn er vermeldenswaardige ontwikkelingen en verder is er natuurlijk weer volop geschreven en gepromoveerd.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Grote maatschappelijke opgaven stellen de slagvaardigheid van de overheid op de proef. Op veel plaatsen binnen de overheid is overbelasting en onderbezetting. De instelling van de Staatscommissie Rechtsstaat, de ambitie om rechterlijke toetsing van wetgeving in formele zin mogelijk te maken en het conceptwetsvoorstel Versterking waarborgfunctie Awb laten zien dat het de regering ernst is met de zoektocht naar vergroting van de rechtsbescherming en rechtsstatelijkheid van (toetsing van) overheidsoptreden. Daarnaast hebben de inzet van de instrumenten van de conclusie en grote kameruitspraken de afgelopen jaren geleid tot een flinke opknapbeurt van de manier waarop algemene beginselen van behoorlijk bestuur en bestuursrechtelijke begrippen worden gebruikt als toetsingsinstrument door de rechter. De (recente) rechtspraak over het evenredigheids- en het vertrouwensbeginsel en de uitspraak over de invulling van het overtrederbegrip, laten zien dat de rechter de invulling daarvan heeft gesystematiseerd. Dat de toeslagenaffaire een brede discussie in gang heeft gezet over modernisering van de verhoudingen tussen de staatsmachten, is een lichtpuntje in deze affaire.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Deze kroniekperiode is het kabinet gevallen en zijn politieke partijen druk in de weer geweest hun nieuwe verkiezingsprogramma’s samen te stellen. De behandeling van het wetsvoorstel Modernisering Wetboek van Strafvordering in de Tweede Kamer is aangevangen. Ons Wetboek van Strafrecht is uitgebreid met de strafbaarstelling van de voorbereidingshandelingen van seksueel kindermisbruik en wordt vanaf 2024 nog verder aangevuld met de strafbaarstelling van doxing (ondanks kritische geluiden vanuit de wetenschap). De Hoge Raad heeft zich uitgelaten over de prejudiciële procedure in strafzaken en de betekenis van het vertrouwensbeginsel bij de internationaal strafrechtelijke samenwerking in de zaken over EncroChat en SkyECC. In opdracht van het WODC zijn voorts twee rechtsvergelijkende onderzoeken verricht naar de Italiaanse maffia-aanpak om te bezien wat we daarvan kunnen leren.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Het procesrecht wordt steeds meer dienend gemaakt aan de inhoud van de zaak en de beslechting van het werkelijke geschil dat voorligt. Deels gebeurt dit door het wegruimen van onnodige barrières en formaliteiten. Tegelijkertijd krijgt de rechter een steeds actievere rol toebedeeld om het echte geschil boven water – en opgelost – te krijgen. Dit is een positieve ontwikkeling want een juiste naleving van het procesrecht is geen doel op zich. Toch past ook een kanttekening. Het procesrecht bevat immers ook de waarborgen voor een eerlijke procesvoering in een democratische rechtsstaat. We moeten ervoor waken dat waarborgen als het verschoningsrecht aan de kant worden geschoven onder het mom van ‘het doel heiligt de middelen’, of dat de controlerende functie van de rechterlijke macht ondergesneeuwd raakt door de almaar toenemende werkdruk. De vraag is of de rechterlijke macht ook de komende jaren voldoende in staat zal blijven om haar rol effectief uit te oefenen als het aan de nodige capaciteit ontbreekt. Waar het aantal civiele handelszaken afneemt, geldt het omgekeerde voor de doorlooptijden. Nog niet alle achterstanden uit de coronaperiode zijn weggewerkt, zaken worden complexer en omvangrijker, en nieuwe uitdagingen dienen zich aan. Rechters zien de laatste jaren grote maatschappelijke thema’s langskomen: van Groningen tot toeslagen, en van klimaatkwesties tot allerhande massaschadeclaims. Alleen een goed geëquipeerde rechterlijke macht en overigens ook (sociale) advocatuur kunnen hier hun functie vervullen. Met de val van het kabinet liggen er weer nieuwe kansen om de rechtsstaat te versterken. Hopelijk zal het nieuwe kabinet die kansen met beide handen aangrijpen.

[verder lezen in NAVIGATOR]

[Lees de kroniek van het constitutioneel recht in NAVIGATOR]

[Lees de kroniek van het sociaal recht in NAVIGATOR]

[Lees de kroniek van het migratierecht in NAVIGATOR]

[Lees de kroniek van het belastingrecht in NAVIGATOR]

[Lees de kroniek van het personen- en familierecht en jeugdrecht in NAVIGATOR]

[Lees de kroniek van het Europees strafrecht in NAVIGATOR]

[Lees de kroniek van het Caribisch recht in NAVIGATOR]

Ontwikkelingen in het vermogensrecht doen zich voornamelijk in de jurisprudentie voor. En daaruit was het weer volop oogsten deze kroniekperiode. Gelukkig is er ook veel literatuur verschenen die helpt de ontwikkelingen te duiden. Ook die komt in deze kroniek ruimschoots aan bod. In het aldus ontstane rijkgeschakeerde palet van het vermogensrecht menen auteurs toch een rode draad te kunnen ontwaren.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Opnieuw kan worden geconstateerd dat het bestuursrechtelijke debat vooral is gericht op responsiviteit, evenredigheid en maatwerk. Nadat de bestuursrechters stappen hebben gezet richting een indringendere toetsing van overheidsbesluiten en regelgeving aan onder andere het evenredigheidsbeginsel, is nu ook op het gebied van de wetgeving concrete actie gaande: het wetsvoorstel ‘Wet waarborgfunctie Awb’ is in preconsultatie gebracht. Maar er worden ook duidelijk grenzen gesteld als het gaat om de burgervriendelijke deformalisering van het bestuurs(proces)recht. Openbaarheid van bestuur blijkt ondanks de nieuwe Wet open overheid nog lang geen rustig bezit. Bij toezicht en handhaving speelt evenredigheid een belangrijke rol, maar ook hun verhouding tot regelingen in het strafrecht. Als het nodig is blijkt de rechter er, ten slotte, niet voor terug te schrikken weten regelgeving opzij te zetten onder verwijzing naar Europees recht. Een dynamische kroniekperiode.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Naast de oorlog in Oekraïne en de voortslepende politieke discussies over het stikstofbeleid, de opvang van vluchtelingen en de aardbevingsschade, brak ook de strafrechtelijke actualiteit een aantal malen door in de hoofdlijnen van het nieuws. Dat gebeurde door een aantal uiteenlopende gebeurtenissen die sprekende beelden opleverden. Die volgen in vogelvlucht in de inleidende beschouwingen van deze kroniek. Vervolgens worden in de gebruikelijke rubrieken (beleid en onderzoek, wetgeving en rechtspraak) de overige strafrechtelijke actualiteiten van het afgelopen half jaar besproken.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Ook dit jaar weer veel aandacht voor regelgevingsinitiatieven op het gebied van duurzaamheid, die zich langzamerhand ontwikkelen in de richting van de uitwerking, implementatie en handhaving. Voor ondernemingen gaat dat gepaard met lastige uitdagingen en vragen en ook voor de toezichthouders is de handhaving geen sinecure. En wat is tegen de achtergrond van deze regelgeving de waarde van soft law zoals de Corporate Governance Code? Een tweede belangrijke fundamentele ontwikkeling die ook het ondernemingsrecht raakt, is de voortgaande digitalisering van het maatschappelijk leven en daarmee ook het ondernemingsrechtelijke verkeer. Meer traditionele onderwerpen in rechtspraak en wetgeving worden ook belicht. Wetgevingsvoorstellen zien met name ook op de vormgeving van de BV en de NV onder het mom van modernisering. Sommige leerstukken van het ondernemingsrecht, zoals de zogenaamde ‘noodzaakfinanciering’ bewijzen hun waarde ook in tijden van oorlog en het OM heeft in een aantal gevallen daadkrachtig van civielrechtelijke bevoegd heden gebruik gemaakt om in rechtspersonen in te grijpen en bestuurders uit hun functie te zetten.

[verder lezen in NAVIGATOR]

[Lees de kroniek van de intellectuele eigendom in NAVIGATOR]

[Lees de kroniek van het gezondheidsrecht in NAVIGATOR]

[Lees de kroniek van het mededingingsrecht in NAVIGATOR]

[Lees de kroniek van het Internationaal Publiekrecht in NAVIGATOR]

[Lees de kroniek van technologie en recht in NAVIGATOR]

Consumentenrecht goed op stoom, algemenevoorwaardenrecht aangescherpt en grenzen aan ambtshalve toetsing. Staan de kelderluikcriteria open door de invloed van de beginselen van subsidiariteit en proportionaliteit? En in hoeverre staat ook het gesloten stelsel van het goederenrecht (enigszins) open? Maar over het geheel genomen kabbelt het voort. In een explosieve wereld geteisterd door orkanen is het in vermogensrechtelijk juridisch Nederland enigszins windstil; wellicht stilte voor de storm?

[verder lezen in NAVIGATOR]

In een periode van breed gedeelde zorg over afnemend vertrouwen in het functioneren van de overheid, vindt groot onderhoud aan het bestuursrecht plaats. Dat sluit aan bij bewegingen naar een burgervriendelijker – responsief – bestuursrecht die al langer gaande zijn en zijn versneld door de toeslagenaffaire. Aanpassingen van wetgeving gericht op vergroting van de ruimte voor maatwerk en toetsingsmogelijkheden voor de rechter staan op het programma. Maar maatwerk is geen panacée voor alle problemen: aan de voorkant moet goed beleid worden gemaakt. De al langer waarneembare tendens van indringender rechterlijke toetsing van besluiten aan algemene beginselen lijkt nu versterkt te worden doorgezet.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Deze kroniekperiode heeft de Hoge Raad zich uitgelaten over diverse ontwikkelingen in de strafprocesrechtspraktijk die niet zijn geregeld in het bijna 100 jaar oude Wetboek van Strafvordering. De Hoge Raad krijgt daardoor een steeds belangrijkere functie omdat hij handvatten formuleert voor een veranderende realiteit waarin het oude wetboek niet voorziet. Het onderstreept de noodzaak van het moderniseringstraject strafvordering. In deze bijdrage wordt eerst ingegaan op actualiteiten met betrekking tot wetgeving en de belangrijkste ontwikkelingen op het gebied van rechtspraak. Afgesloten wordt met een overzicht van proefschriften, oraties, afscheidsredes, liber amicorum en WODC-onderzoeken.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Bij het schrijven van de vorige kroniek leek de rechtspraak zich in rustiger vaarwater te bevinden sinds het begin van de coronacrisis. Wij spraken dan ook de hoop uit dat weer vaart zou worden gemaakt met wetgeving en het uitvoeren van projecten op het gebied van digitalisering en innovatie die de afgelopen jaren stof lagen te vergaren. De coronacrisis bleek echter verre van voorbij en sindsdien heeft zich met de oorlog in Oekraïne, de torenhoge inflatie en de stikstofproblematiek een waaier aan nieuwe problemen aangediend die de politiek bezighoudt. Het is dan ook afwachten hoeveel prioriteit zal worden gegeven aan de rechtspraak in de komende periode. Met de toezegging van het kabinet van extra geld wordt in ieder geval een stap in de goede richting gezet. Dat geld is hoognodig nu met het opheffen van de coronamaatregelen en de verslechtering van de economische verwachtingen de druk op de rechtspraak waarschijnlijk alleen maar zal toenemen.

[verder lezen in NAVIGATOR]

[Lees de kroniek van het constitutioneel recht in NAVIGATOR]

[Lees de kroniek van het personen- en familierecht in NAVIGATOR]

[Lees de kroniek van het belastingrecht in NAVIGATOR]

[Lees de kroniek van het migratierecht in NAVIGATOR]

[Lees de kroniek van het omgevingsrecht in NAVIGATOR]

[Lees de kroniek van het insolventierecht in NAVIGATOR]

[Lees de kroniek van het sociaal recht in NAVIGATOR]

In deze kroniekperiode vielen het meest op de arresten van de Hoge Raad die door een op de praktijk afgestemde inhoud direct kunnen worden toegepast. De Hoge Raad liet zich een aantal keer van een pragmatische kant zien met het verstrekken van lijstjes, concrete berekeningsmethoden en suggesties voor bedragen ter vergoeding van schade ter oplossing van diverse problemen. Ook is een normenkader voor contracterende overheden die onroerend goed verkopen geformuleerd. Krijgt de Hoge Raad meer oog voor praktijkconcretisering? Het lijkt er zowaar op. Het schadebegrip staat in de kroniekperiode ook in vele artikelen in de rechts literatuur centraal. Een heel aantal mooie proefschriften verscheen ook in de afgelopen periode.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Opnieuw kan worden geconstateerd dat het bestuursrechtelijke debat vooral is gericht op evenredigheid en maatwerk. Maar dat debat komt wel in een volgende fase nu de bestuursrechters handen en voeten beginnen te geven aan een meer indringende toetsing van overheidsbesluiten aan het evenredigheidsbeginsel. Ook andere rechtsbeginselen worden in een burgervriendelijke richting verder ontwikkeld en dat geldt ook voor het bestuursprocesrecht. Naast de bestuursrechter werkt ook de wetgever aan wetgeving die daaraan kan bijdragen. Te hopen valt dat in deze roerige tijd, met veel zorgen en uitdagingen, de nodige aandacht voor de noodzakelijke verdere verbouwing van het bestuurs(proces)recht blijft bestaan.

[verder lezen in NAVIGATOR]

In deze kroniekperiode werden de plannen bekend van de nieuwe regering. Het kabinet investeert in de strafrechtketen en heeft een hoop goede plannen. Wat ontbreekt is een aanzet om de plannen duurzaam in samenhang te behandelen. Op het gebied van beleid en onderzoek is er in Nederland veel aandacht voor de korte detentie en het maken van proces- of vonnisafspraken. Ook heeft er een evaluatie plaatsgevonden van artikel 80a RO en stonden het adolescentenstrafrecht, slachtofferbeleid en plannen voor een gecentreerde berechting en detentie van de gevaarlijkste verdachten in de belangstelling. Wat betreft wetgeving is het advies van de Afdeling advisering van de Raad van State over het wetsvoorstel tot vaststelling van het nieuwe Wetboek van Strafvordering nabij. De versterking van de strafrechtelijke aanpak van de ondermijnende criminaliteit is in gang zet en wordt verder ontwikkeld. Wat betreft rechtspraak zijn er nieuwe ontwikkelingen te melden over de post-Keskin jurisprudentie van de Hoge Raad. Daarnaast waren er interessante uitspraken over onder meer voorwaardelijk opzet en over de bestanddelen het maken van een gewoonte om bepaalde delicten te plegen en het voorhanden en aanwezig hebben van.

[verder lezen in NAVIGATOR]

De oorlog in Oekraïne door de Russische militaire invasie van dat land doet de naoorlogse internationale rechtsorde op haar grondvesten schudden. Anders dan onze Kronieken van de afgelopen jaren is deze Kroniek grotendeels gewijd aan dit onderwerp waaraan vele volkenrechtelijke kwesties kleven. Enkele andere onderwerpen, waaronder het regeerakkoord Rutte-IV en mondiale klimaatdiplomatie, passeren ook de revue.

[verder lezen in NAVIGATOR]

[Lees de kroniek van het Ondernemingsrecht in NAVIGATOR]

[Lees de kroniek van het gezondheidsrecht in NAVIGATOR]

[Lees de kroniek van het mededingingsrecht in NAVIGATOR]

[Lees de kroniek van de intellectuele eigendom in NAVIGATOR]

[Lees de kroniek van het Europees privaatrecht in NAVIGATOR]

Op vermogensrechtelijk gebied is wederom meer geschreven dan deze kroniek kan behelzen, waarbij opvalt dat vaak wel zeer specialistisch de diepte wordt opgezocht. Jurisprudentie was er ook te over. Auteurs hebben dan ook hun rechtsgevoel moeten laten spreken in de selectie van wat vermeldenswaardig is. Grote spelers als Albert Heijn, Shell en Booking.com komen lang, maar ook meer particuliere zaken over bijvoorbeeld erfdienstbaarheden met betrekking tot vensters en bomen ontsnapten niet aan de aandacht, evenmin als aansprakelijkheid voor koppen en kommen van heupprothesen die niet gelijktijdig in het verkeer zijn gebracht. De uitleg van het Weens Koopverdrag komt langs en onvermijdelijk viel er weer het nodige te zeggen over causaliteitsvraagstukken.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Ook nu heeft de kroniekperiode weer een rijke oogst opgeleverd, zij het dat de ontwikkelingen zich onveranderd concentreren rondom de thematiek van het responsiever en mensvriendelijker maken van het bestuursrecht en het leveren van maatwerk waar mogelijk. We zien dat aan de (voorgestelde) verfijningen van de rechtspraak over het vertrouwensbeginsel en het evenredigheidsbeginsel, de twee algemene beginselen van behoorlijk bestuur die de afgelopen jaren in toenemende mate een stempel hebben gedrukt op de bestuursrechtelijke rechtsontwikkeling en in de rechtspraak een nieuwe lading/dynamiek hebben gekregen en waarbij de toetsing van besluiten aan de hand van die criteria is gesystematiseerd en verfijnd. Naar verwachting kan binnen afzienbare tijd ook het (materiële) gelijkheidsbeginsel aan dat rijtje van ‘afgestofte’ en verder verfijnde algemene beginselen van behoorlijk bestuur worden toegevoegd.

[verder lezen in NAVIGATOR]

In deze kroniekperiode vonden onder het mandaat van het Europees Openbaar Ministerie (EOM) doorzoekingen plaats in panden in Nederland, is voorzien in wetgeving op het gebied van strafrechtelijke samenwerking met het Verenigd Koninkrijk na de Brexit, stelde de minister pilots voor om te experimenteren met onderdelen uit de beoogde Modernisering Strafvordering en is de bekritiseerde verschijningsplicht van de voorlopig gehechte verdachte van een ernstig zeden- of geweldsmisdrijf een feit. Op het gebied van rechtspraak zette de Hoge Raad de gevolgen van de uitspraak van het EHRM in post-Keskin uiteen. Het herzieningsverzoek in de Pettense campingmoord treft doel, maar het verzoek in de Arnhemse villamoord niet. En de veroordeling van Wilders voor groepsbelediging blijft in cassatie in stand.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Na de grote uitdagingen waarvoor de rechtspraak zich met name aan het begin van de coronacrisis gesteld zag, lijken we inmiddels in rustiger vaarwater beland. Dat geldt voor het gehele burgerlijk procesrecht, waar met name sprake is van nuanceringen en verduidelijkingen. Die schijnbare rust is echter misleidend. Doordat de aandacht uitging naar het oplossen van de acute problemen en knelpunten als gevolg van COVID-19, is er weinig vooruitgang geboekt met een aantal meer fundamentele herzieningen en projecten. De val van het kabinet en de moeizame formatie helpen daar uiteraard ook niet bij. De komende jaren zal de aandacht moeten uitgaan naar het oplossen van de capaciteitsproblemen in de rechtspraak, en moet worden ingezet op verdere digitalisering en modernisering van bestaande wetgeving.

[verder lezen in NAVIGATOR]

[lees de kroniek van het constitutioneel recht in NAVIGATOR]
[lees de kroniek van het personen- en familierecht in NAVIGATOR]
[lees de kroniek van het belastingrecht in NAVIGATOR]
[lees de kroniek van het migratierecht in NAVIGATOR]
[lees de kroniek van het sociaal recht in NAVIGATOR]
[lees de kroniek van het Caribisch recht in NAVIGATOR]
[lees de kroniek van het Europees materieel recht in NAVIGATOR]

Regels, conflicten en oplossingen: tweestrijd is alom. Ook in het vermogensrecht is vaak sprake van tweestrijd. Hoe moeten dan de rechtens-juiste keuzes worden gemaakt? Misschien komt alles samen in de gedachtecirkel dat het ultieme doel van het recht gezien kan worden als evenwichtigheid en rechtvaardigheid, het zoeken naar de juiste afweging tussen beginselen, conflicten en orde.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Het is opnieuw een roerige tijd om een kroniek over het algemeen bestuursrecht te schrijven. De roep om maatwerk, evenredigheid en transparantie in het overheidsoptreden die in de vorige kronieken werd beschreven, klinkt luider dan ooit. Over het gebrek aan maatwerk geleverd door een belangrijke uitvoeringsinstantie, de Belastingdienst/Toeslagen, is in deze kroniekperiode zelfs het kabinet gestruikeld. Dat het kabinet besloot om, midden in de coronacrisis, af te treden naar aanleiding van het rapport van de Parlementaire ondervragingscommissie kinderopvangtoeslag (POK) weerspiegelt de snoeiharde kritiek van deze commissie, die ook de bestuursrechter trof. Veel analyses, (aankondigingen van) reflecties, adviezen en moties gericht op het voorkomen van een herhaling van dit debacle zagen het licht. Een parlementaire enquête zal nog volgen. De nasleep van wat inmiddels de Toeslagenaffaire is gaan heten, zal welhaast zeker van grote invloed zijn op de ontwikkelingen in het algemene bestuursrecht in de komende jaren. Daarbij zal het de kunst zijn niet te overreageren omdat daardoor de evenzeer gewenste efficiënte en rechtszekere uitvoering van overheidsbeleid in de knel kan komen.

[verder lezen in NAVIGATOR]

In deze kroniekperiode vielen de landelijke verkiezingen en de huidige formatie. In de diverse verkiezingsprogramma’s stonden soms wel heel opvallende plannen en met de formatie op komst zal (moeten) blijken wat voor beleid er in de komende jaren op strafrechtelijk terrein zou kunnen worden verwacht. Daarom openen wij met een beschouwing daarover. Geld is daarbij een belangrijke factor, ook voor de toekomst van het gemoderniseerde Wetboek van Strafvordering. Vervolgens zetten wij enkele recente wetenschappelijke onderzoeken op een rij en bespreken we diverse belangrijke wetsvoorstellen. Ten slotte komt een groot cluster aan uitspraken aan bod, want de (internationale) rechtspraak was bepaald niet in lockdown. Gelukkig maar.

[verder lezen in NAVIGATOR]

Er zijn weinig privaatrechtelijke rechtsgebieden waar de invloed van grote maatschappelijke thema’s zich zo direct laat gevoelen als in het ondernemingsrecht. Dat geldt ook voor discussies over klimaatverandering, duurzaamheid en diversiteit. Die grote thema’s bleven zelfs in COVID-jaar 2020 onverminderd actueel. Sterker nog, in de COVID-tijd is gebleken hoe kwetsbaar de samenleving is voor grote crises van deze aard en hoe belangrijk het is om de potentiële grote gevolgen daarvan te voorkomen. Dat geldt zeker met betrekking tot thema’s als klimaatverandering, milieu en, vaak daarmee verbonden, eerbiediging van mensenrechten. Aangezien ondernemingen worden gezien als cruciale maatschappelijke entiteiten, wordt vanuit de samenleving en de politiek de aandacht mede gericht op hoe ondernemingen met die thema’s omgaan. In dat verband wordt veel aanvullende regelgeving ontwikkeld, worden vragen gesteld naar zorgplichten voor (multinationale) ondernemingen en hun bestuurders en, algemener, of en hoe ondernemingen nog meer met maatschappelijke doelen kunnen worden verbonden. Bij dit alles is essentieel dat juist ook het adresseren van grote thema’s de ontwikkeling van ‘goed’ recht vereist. Dat vergt regels die zowel effectief als beginselvast zijn en gebaseerd op feitelijke en juridische integriteit. Tegelijkertijd kan worden waargenomen dat publieke en politieke statements die vooral het heersende sentiment ondersteunen een aantrekkingskracht hebben. Dat is echter geen recept voor de werkelijke juridische verankering van duurzaamheid die op zichzelf broodnodig is.

[verder lezen in NAVIGATOR]

[lees de kroniek van het mededingsrecht in NAVIGATOR]
[lees de kroniek van het financieel recht in NAVIGATOR]
[lees de kroniek van het intellectuele eigendom in NAVIGATOR]
[lees de kroniek van het internationaal publiekrecht in NAVIGATOR]
[lees de kroniek van het gezondheidsrecht in NAVIGATOR]
[lees de kroniek van het omgevingsrecht in NAVIGATOR]
[lees de kroniek van technologie & recht in NAVIGATOR]