Wetsvoorstel (16-10-2023) houdende vereenvoudiging van de banenafspraak en de quotumregeling voor mensen met een arbeidsbeperking (Wet banenafspraak)
—Op 1 mei 2015 is de Wet banenafspraak en quotum arbeidsbeperkten (Wet bqa) in werking getreden (Wet van 01-04-2015, Stb. 2015, 154 en inwerkingtredingsbesluit van 14-04-2015, Stb. 2015, 156). De Wet bqa moet werkgevers stimuleren om meer mensen met een arbeidsbeperking in dienst te nemen en is onlosmakelijk verbonden met de Participatiewet.
Het doel van beide wetten is om te komen tot een inclusieve arbeidsmarkt waarin mensen met een arbeidsbeperking gewoon mee kunnen doen en met een steuntje in de rug aan het werk kunnen gaan bij een reguliere werkgever. Tot eind 2022 hebben werkgevers gezamenlijk 81.117 extra banen gerealiseerd. Tegelijkertijd zijn de afgesproken aantallen op macroniveau vanaf 2020 niet gerealiseerd. Ook ziet de minister dat circa de helft van de mensen met een arbeidsbeperking aan de kant staat en dat nog steeds een minderheid van de werkgevers iemand met een arbeidsbeperking in dienst heeft.
Deze constateringen zijn aanleiding om de banenafspraak te verbeteren. Het gaat onder meer om een beperkte verbreding van de doelgroep en het verder verkennen van het beschikbaar stellen van loonkostensubsidie in de WIA. Ook komt op termijn het onderscheid tussen markt en overheid te vervallen waardoor meer banen gerealiseerd kunnen worden via samenwerking. Het doel van de maatregelen is dat meer mensen met een arbeidsbeperking de benodigde ondersteuning krijgen en dat de arbeidsparticipatie van deze groep kan toenemen waardoor een inclusieve arbeidsmarkt een stap dichterbij komt. De voorliggende vereenvoudiging van de banenafspraak en quotumregeling moet hier ook aan bijdragen.
In de praktijk bleek dat werkgevers en de uitvoerende instanties de huidige Wet bqa ingewikkeld vonden. Dit probleem speelde met name tijdens de geactiveerde quotumregeling. In de Wet bqa staan belemmeringen die het realiseren van de 125.000 banen op de langere termijn in de weg kunnen staan. Het gaat onder andere om het feit dat samenwerking tussen werkgevers uit de overheid en de marktsector complex is, en dat de administratieve lasten hoog zijn. Daarom heeft de regering besloten om het stelsel van de banenafspraak aan te passen. Dit gebeurt op zo’n manier dat de sterke elementen in de Wet behouden blijven en de Wet alleen waar nodig wordt aangepast. Het doel van de Wet bqa verandert niet. Dit doel is en blijft om mensen met een arbeidsbeperking meer kansen op werk bij reguliere werkgevers te geven. De regering blijft daarom werkgevers faciliteren om mensen met een arbeidsbeperking aan te nemen.
In het wetsvoorstel is er net zoals in de huidige quotumregeling eerst een periode van de vrijwillige banenafspraak. Mocht de quotumregeling worden geactiveerd, dan is niet langer alleen sprake van een heffing zoals in de huidige quotumregeling het geval is. In de nieuwe systematiek is bij activering naast een heffing ook sprake van een bonus. Een bonus kan voor werkgevers een extra stimulans zijn om banen te realiseren. Daarnaast voorziet het voorstel in een zogenoemde inclusiviteitsopslag.
Naar aanleiding van het advies van de Afdeling advisering van de Raad van State is het wetsvoorstel op onderdelen aangepast. De Afdeling maakte onder andere opmerkingen over het opheffen van het onderscheid tussen de marktsector en de sector overheid in de wet. Daarmee zou de spreekwoordelijke stok achter de deur voor de overheid om aan de banenafspraak te voldoen kunnen verdwijnen. Daarop is het voorstel aangepast zodat de onderdelen die het opheffen van het onderscheid tussen markt en overheid regelen, pas in werking zullen treden wanneer realisaties bij de overheid daartoe aanleiding geven. Tevens heeft de minister naar aanleiding van het advies nog enkele andere inhoudelijke en technische wijzigingen doorgevoerd in het wetsvoorstel en de memorie van toelichting.