Wetsvoorstel (25-03-2024) tot Wijziging van de Wet op het financieel toezicht en de Wet op de economische delicten ter uitvoering van Verordening (EU) 2023/1114 betreffende cryptoactivamarkten (Uitvoeringswet verordening cryptoactiva)
—Dit wetsvoorstel strekt tot wijziging van de Wet op het financieel toezicht (Wft) en de Wet op de economische delicten (Wed) ter uitvoering van Verordening (EU) 2023/1114 van het Europees Parlement en de Raad van 31 mei 2023 betreffende cryptoactivamarkten en tot wijziging van Verordeningen (EU) 1093/2010 en (EU) 1095/2010 en Richtlijnen 2013/36/EU en (EU) 2019/1937 (PbEU 2023, L 150) (MiCA).
MiCA reguleert de uitgifte van cryptoactiva en het verlenen van cryptoactivadiensten. Cryptoactiva zijn digitale weergaven van waarden of van rechten. Deze waarden zijn vaak niet-intrinsiek, dat wil zeggen niet gebaseerd op een onderliggend activum, product of dienst, zoals dat wel het geval is bij financiële instrumenten. De marktwaarde van deze cryptoactiva is dan ook subjectief en louter gebaseerd op wat de koper ervoor wil betalen. Naast deze cryptoactiva reguleert MiCA ook andere vormen van cryptoactiva, zoals ‘stablecoins’. Dit zijn cryptoactiva waarvan de uitgever claimt dat deze gekoppeld zijn aan of gebaseerd zijn op een reserve met onderliggende activa. Gebleken is dat deze claim of belofte in de praktijk vaak niet wordt ingelost. De waarden van cryptoactiva zijn zeer volatiel gebleken. Dat biedt kans op grote winsten, maar evengoed op grote verliezen voor houders van cryptoactiva. De aantrekkingskracht van snelle winsten heeft daarnaast oplichting, fraude en marktverstorend gedrag op de cryptomarkten veroorzaakt. Het gebrek aan een regelgevend kader heeft geleid tot onregelmatigheden en incidenten bij aanbieders van cryptoactivadiensten. Op dit moment zijn cryptoactiva en cryptoactivadienstverleners alleen gereguleerd in Richtlijn (EU) 2018/843 inzake de voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld of terrorismefinanciering. Deze richtlijn is in de Wet ter voorkoming van witwassen en terrorismefinanciering (Wwft) in nationale wetgeving omgezet, met als doel het gebruik van cryptoactiva voor illegale en criminele doeleinden te voorkomen. Er is in Nederland nog geen regelgevend kader voor cryptoactiva met eisen voor consumentenbescherming, marktmisbruik en doorlopend toezicht hierop. Met MiCA gaan hiervoor binnen de gehele EU dezelfde regels gelden. MiCA heeft als doel om eisen ten behoeve van consumentenbescherming en het tegengaan van marktmisbruik in de handel in cryptoactiva neer te leggen. Hiertoe reguleert MiCA zowel de uitgifte van cryptoactiva als het verlenen van bepaalde cryptoactivadiensten. Voor de uitgifte van cryptoactiva komen er transparantie- en openbaarmakingsvereisten, in de vorm van eisen aan het opstellen van een cryptoactivawitboek. Voor de uitgifte van zogenaamde stablecoins dienen partijen een vergunning te hebben en gelden er eisen ten aanzien van de onderliggende reserves. Ook voor cryptoactivadienstverleners wordt er een vergunningplicht ingevoerd en komen er eisen om consumenten te beschermen. Ten slotte bevat MiCA eisen om marktmisbruik tegen te gaan. MiCA heeft rechtstreekste werking. Met uitzondering van de artikelen die zien op de handhaving leidt de verordening daardoor niet tot aanpassing van nationale regelgeving.
De belangrijkste onderdelen van MiCA worden in de memorie van toelichting van onderhavig wetsvoorstel toegelicht. Omdat de regelgeving op dit terrein grotendeels geheel nieuw is, wordt de verordening vrij uitvoerig toegelicht.
In paragraaf 1 van de MvT wordt dieper ingegaan op de verschillende definities, typen cryptoactiva en cryptoactivadienstverleners. In paragraaf 2 komt de uitgifte van cryptoactiva aan bod. In paragraaf 3 wordt nader ingegaan op de uitgifte van activagerelateerde tokens en e-moneytokens. In paragraaf 4 komen de aanbieders van cryptoactivadiensten aan bod. Paragaaf 5 behandelt het voorkomen en verbieden van marktmisbruik en tot slot gaat paragraaf 6 nader in op toezicht en handhaving.
Zeer in het kort reguleert MiCA verschillende typen cryptoactiva. MiCA stelt eisen aan de uitgifte van nieuwe cryptoactiva en het toelaten tot publieke handel van deze cryptoactiva. De uitgever moet een rechtspersoon zijn en er moet een cryptoactivawitboek opgesteld worden, ongeacht of deze cryptoactiva in het openbaar worden verhandeld of niet. Dit witboek dient essentiële informatie te bevatten voor geïnteresseerde partijen die het cryptoactivum willen kopen en voor houders die het cryptoactivum reeds hebben gekocht. Ook reclame-uitingen voor de uitgifte van nieuwe cryptoactiva worden in MiCA gereguleerd. Daarnaast voorziet MiCA in een herroepingsrecht, die 14 kalenderdagen geldig is, voor houders van cryptoactiva bij de aankoop van een cryptoactivum zolang het cryptoactivum nog niet openbaar is verhandeld.
Partijen die ‘stable coins’ willen uitgeven dienen over een vergunning te beschikken. Bij het aanvragen daarvan moeten uitgevers onder meer kunnen aantonen dat zij adequate governanceregelingen hebben, bestuurders een voldoende goede reputatie hebben en voldoende kennis en vaardigheden hebben om hun functie uit te oefenen en dat er een cryptoactivawitboek is opgesteld in lijn met de eisen in MiCA.
MiCa bevat ook een verbod op handel met voorwetenschap en een verbod op marktmanipulatie.
De Autoriteit Financiële Markten (AFM) en De Nederlandsche Bank (DNB) worden met dit wetsvoorstel aangewezen als bevoegde autoriteiten in de zin van de verordening en belast met de uitvoering en bestuursrechtelijke handhaving van de bij of krachtens deze verordening gestelde regels. Het toezicht op de uitgifte van stablecoins wordt bij DNB ondergebracht. AFM wordt de toezichthouder ten aanzien van de overige onderdelen van MiCA. Naast de bestuursrechtelijke handhaving wordt een aantal bepalingen uit MiCA onder de reikwijdte van de Wed gebracht. Hiermee wordt voor deze onderdelen van MiCA een duaal stelsel voorgesteld. Overtredingen van deze bepalingen uit de verordening kunnen zodoende zowel strafrechtelijk als bestuursrechtelijk worden gehandhaafd. De bepalingen uit MiCA die onder de reikwijdte van de Wed worden gebracht, kunnen worden ingedeeld in de volgende categorieën: vergunningsplicht, prudentiële eisen, marktmisbruik, onafhankelijke audits en informatievoorziening aan het publiek. Voor al deze categorieën geldt dat overtreding van deze bepalingen van een dusdanige ernst kan zijn dat in specifieke gevallen stafrechtelijke afdoening passender wordt geacht dan bestuursrechtelijke afdoening.
De Raad van State had geen opmerkingen bij het voorstel.