Samenwerkingsscholen

Wet van 19-08-2017, Stb. 2017, 327

Wet tot wijziging van diverse onderwijswetten in verband met de vereenvoudiging van de vorming van samenwerkingsscholen (Wet samen sterker door vereenvoudiging samenwerkingsschool)

—Samenwerkingsscholen zijn scholen waarin zowel openbaar onderwijs als bijzonder onderwijs gegeven wordt. Met de wijziging van artikel 23 van de Grondwet in 2006 heeft de samenwerkingsschool een grondwettelijke basis gekregen en sinds 2011 is het wettelijk toegestaan om er een te vormen. Er hebben echter nog geen fusies plaatsgevonden die hebben geleid tot het ontstaan van nieuwe formele samenwerkingsscholen; in de praktijk zijn de mogelijkheden die de wet biedt zeer beperkt en worden door schoolbesturen als te ingrijpend ervaren. Met deze wet wordt de mogelijkheid verruimd om een samenwerkingsschool te vormen voor scholen (primair en voortgezet onderwijs). Ook wordt de bestuurlijke vormgeving van de samenwerkingsschool eenvoudiger. Een belangrijk verschil met de huidige wetgeving is dat het ook mogelijk wordt gemaakt dat een stichting voor openbaar onderwijs een samenwerkingsschool in stand houdt.

De Afdeling advisering van de Raad van State bracht een kritisch advies en later nog een door de Eerste Kamer gevraagde voorlichting uit. Volgens de Afdeling komt, ook na de wijziging die de regering naar aanleiding van het eerdere advies van de afdeling in het wetsvoorstel aanbracht, in het primair onderwijs een grote groep scholen in aanmerking voor de vorming van een samenwerkingsschool, zonder dat opheffing van deze scholen noodzakelijk is. Het aangepaste criterium voldoet daarmee niet aan het grondwettelijke uitgangspunt dat de samenwerkingsschool een uitzondering vormt op de hoofdstructuur van het duale bestel (openbaar onderwijs in openbare scholen, bijzonder onderwijs in bijzondere scholen).

De regering meent dat de nieuwe regeling binnen de grenzen van de Grondwet blijft. De wet beoogt de totstandkoming van de samenwerkingsschool te versoepelen zodanig dat de samenwerkingsschool uiteraard wel een uitzonderingsvariant binnen het onderwijsaanbod zal blijven, maar ook weer niet zo’n uitzondering dat het geen optie is voor scholen waarvoor de samenwerkingsschool de continuïteit van het openbaar dan wel het bijzonder onderwijs in een regio kan waarborgen.

Wat betreft de bestuurlijke vormgeving van de samenwerkingsschool was en is de Afdeling advisering eveneens kritisch. Volgens haar gaat de Grondwetgever er van uit dat een samenwerkingsschool niet in stand kan worden gehouden door een stichting voor openbaar onderwijs. De instelling van een identiteitscommissie, in het gewijzigd voorstel na het advies aangevuld met een geschillenregeling, maakt dat niet anders, omdat dit voorstel niet kan afdoen aan de bevoegdheid van het bevoegd gezag. Dat gegeven, gevoegd bij het feit dat de overheid zich als bevoegd gezag van de samenwerkingsschool niet kan binden aan het bijzonder onderwijs zonder in strijd te komen met het neutraliteitsvereiste en het vereiste van algemene benoembaarheid van het personeel, sluit een samenwerkingsschool waarvan het bestuur onder overwegende overheidsinvloed staat, grondwettelijk uit, aldus de afdeling. De regering is echter van mening dat het nooit de bedoeling van de (grond)wetgever kan zijn geweest dat de uitwerking van artikel 23 een ongelijkheid binnen het duale stelsel teweeg zou brengen. Dat in de huidige situatie de mogelijkheid om een samenwerkingsschool te vormen slechts open staat voor besturen met een privaatrechtelijke rechtsvorm, zorgt voor een ongelijkwaardigheid tussen openbaar en bijzonder onderwijs.

Inwerkingtreding

Inwerkingtredingsbesluit van 12-10-2017, Stb. 2017, 399

Besluit tot vaststelling van het tijdstip van inwerkingtreding van de Wet van 19 augustus 2017 tot wijziging van diverse onderwijswetten in verband met de vereenvoudiging van de vorming van samenwerkingsscholen (Wet samen sterker door vereenvoudiging samenwerkingsschool (Stb. 2017, 327)

—De wet treedt in werking met ingang van 01-01-2018.

Inwerkingtreding

Kamerstukken